1945-1989

„Rok 1984” George’a Orwella: fikcja przerażająco bliska prawdy

„Rok 1984” George’a Orwella to dzieło ponadczasowe, które zarówno napawa strachem jak i fascynuje. Przeczytać powinien je każdy, niezależnie od swoich przekonań. Czym ta powieść była i czym się stała?

Natalia Stawarz

Inżynier jądrowy: projekt reaktora w Czarnobylu był tajny, stąd źródła katastrofy

Reaktor w Czarnobylu był budowany z m.in. z myślą o zastosowaniach wojskowych. Jego konstrukcja łamała przepisy i była utajniona – mówi inżynier jądrowy prof. dr inż. Andrzej Strupczewski. Zapewnia, że konstrukcje współczesnych reaktorów są jawne i niemożliwe jest powstanie takich uchybień jak w 1986 r.

Nauka w Polsce

Peter Raina. Obcokrajowiec w PRL

Peter Raina, pochodzący z Indii historyk i absolwent Oxfordu, w latach sześćdziesiątych przybył do PRL, by zbierać materiały do doktoratu. Co sprawiło, że związał swoje losy z Polską?

Przemysław Semczuk

Wybory 4 czerwca 1989 r. Komunizm upada od głosów w urnie

Wybory 4 czerwca 1989 r. miały decydujący wpływ na upadek systemu komunistycznego w Polsce. Stanowiły dla wielu ludzi możliwość otwartego zademonstrowania swoich poglądów oraz sprzeciwu wobec systemu – wszystko poprzez wrzucenie kartki wyborczej do urny.

Maciej Gach

Architecture is a good idea

Czarnobyl: elektrownia, sarkofag, Novarka Video

Już niebawem czeka nas finał głośnego miniserialu „Czarnobyl”. Przed obejrzeniem ostatniego odcinka warto zobaczyć najnowszy materiał z kanału "Radosław Gajda & Natalia Szcześniak":https://www.youtube.com/watch?v=8khX3S4UUS4, w którym autorzy podejmują się objaśnienia kwestii inżynieryjno-budowlanych związanych z katastrofą. Jak zabezpieczano elektrownię czarnobylską i jakie działanie będą jeszcze podejmowane w przyszłości?

Kazimierz Sosnkowski – zapomniany ojciec niepodległości

Choć Kazimierz Sosnkowski, „lepsza strona Piłsudskiego” i „sumienie jego szaleństw”, w pierwszych latach II RP pozostawał drugą osobą w Polsce, poza gronem historyków pozostaje postacią mało rozpoznawalną. Szkoda, gdyż ten nietypowy żołnierz m.in. tłumaczył Szekspira i grał na fortepianie Chopina...

Tomasz Czapla

Junta czarnych pułkowników i mroczna dekada Grecji

Zimna wojna to okres, w którym w wielu krajach rządy przejmowali wojskowi. I choć kojarzymy to zazwyczaj z państwami środkowoamerykańskimi, jednym z nich była nawet europejska Grecja, w której rządziła tzw. junta czarnych pułkowników.

Przemysław Mrówka

Bogusław Kopka – „Gułag nad Wisłą. Komunistyczne obozy pracy w Polsce 1944-1956” – recenzja i ocena

Rocznica wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz-Birkenau w styczniu 1945 roku przez Armię Czerwoną jest obchodzona co roku. W mediach można wtedy zobaczyć okolicznościowe uroczystości. Uznajemy, że tamtego dnia zakończyła się historia obozu, który niedługo później został przekształcony w Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. I wydaje się nam oczywiste, że nie można już było zostać więźniem obozu w Oświęcimiu. Przecież wojna się skończyła…

Katarzyna Kucharczuk

Czarnobyl – jak nakręcić historyczny koszmar? Video

Już niebawem czeka nas finał miniserialu „Czarnobyl”, który przedstawia fabularyzowaną historię słynnej katastrofy. Marcin Łukański z kanału YouTube „Na Gałęzi” jeszcze przed premierą czwartego odcinka pokusił się o analizę serii od strony technicznej. Jak nakręcić historyczny koszmar?

Kate Brown – „Czarnobyl. Instrukcje przetrwania” – recenzja i ocena

Czarnobyl – to tu miała miejsce największa katastrofa w historii energetyki jądrowej. Oto kolejna, dobrze udokumentowana publikacja, która ma szansę rzucić nowe światło na owianą tajemnicami tragedię.

Jakub Jagodziński

H.W. Brands – „Reagan. Życie” – recenzja i ocena

Ronald Reagan jest jednym z najpopularniejszych w naszym kraju prezydentów USA. W dużej mierze wynika to z jego poparcia dla ruchu Solidarności. Czy jednak tej popularności towarzyszy rzetelna wiedza o działalności i dorobku republikańskiego męża stanu? Nieocenionym źródłem tej wiedzy może być dwutomowa biografia czterdziestego amerykańskiego prezydenta.

Michał Gadziński

Wywiady

„Młody oficer wywiadu jest sam. Jego bronią jest spryt” – wywiad z Filipem Hagenbeckiem, byłym oficerem I Departamentu MSW

O specyfice wywiadu PRL, życiu codziennym rezydenta na zagranicznej placówce i tym, kim jest oficer wywiadu opowiada podpułkownik Filip Hagenbeck, były pracownik MSW i autor książki „Zwyczajny szpieg. Wspomnienia”.

Przemysław Mrówka

Wspomnienia

Rok 1968 we wspomnieniach Sándora Máraiego

W jaki sposób Sándor Márai, jeden z najważniejszych pisarzy węgierskich XX wieku, wspominał burzliwy rok 1968?

Sándor Márai

Stanisław Ciesielski – „Stalin a historia” – recenzja i ocena

Czym dla Stalina była historia? Jaki wpływ na jej postrzeganie przez tyrana miał przebieg II wojny światowej? O tym w książce Stanisława Ciesielskiego.

Wojciech Sobański

Wywiady

„Obcy”, „Nasi” i „Gułag nad Wisłą”. O komunistycznych obozach pracy

Po wojnie powstało ich ponad 200. Przeszło przez nie 300 tys. osób, 25 tys. straciło w nich życie. Obozy pracy to wyjątkowo ciemna karta PRL-owskiej historii, o której opowiedział nam Bogusław Kopka, autor książki „Gułag nad Wisłą. Komunistyczne obozy pracy w Polsce 1944-1956”.

Przemysław Semczuk – „Wybrałem Pol(s)kę. Imigranci w czasach PRL” – recenzja i ocena

Trudno jest nam wyobrazić sobie PRL jako ziemię obiecaną imigrantów. Co powodowało, że wybierali oni PRL jako drugą ojczyznę?

Jerzy Klimczak

Salomon Morel i Czesław Gęborski – oprawcy z komunistycznych obozów pracy

Każda władza deprawuje, władza absolutna deprawuje absolutnie – przekonywał w XIX wieku brytyjski historyk i polityk lord John Acton. Przykładami działania zdeprawowanej władzy absolutnej w „Gułagu nad Wisłą” były rządy Salomona Morela w obozie w Świętochłowicach i Czesława Gęborskiego w Łambinowicach.

Bogusław Kopka

Krzysztof Drozdowski – „Tajemnica Doliny Śmierci. Droga do prawdy. Bydgoszcz-Fordon 1939-2018” – recenzja i ocena

Egzekucje przeprowadzone jesienią 1939 r. na terenie fordońskiego wąwozu w zboczu pradoliny Wisły nie zostały po dzień dzisiejszy dostatecznie ujawnione. Nadal pozostaje wiele wątpliwości dotyczących liczby ofiar, które mogą spoczywać w Dolinie Śmierci.

Daria Czarnecka

Edward Raquello – zawrotna kariera polsko-żydowskiego Latynosa

Edward Raquello miał życie pełne niesamowitych zwrotów akcji. Początkujący polski aktor żydowskiego pochodzenia stał się bowiem latynoskim kochankiem w hollywoodzkich filmach, a następnie wymagającym szefem w Głosie Ameryki.

FSC Żuk – historia pojazdu Video

W ramach kolejnego odcinka swojego vloga na kanale "IrytujacyHistoryk":https://www.youtube.com/user/IrytujacyHistoryk/featured autor przybliża widzom dzieje charakterystycznego samochodu dostawczego – FSC Żuka. Polecamy uwadze!

Irytujący Historyk

Czarnobyl: Zlikwidować strefę śmierci

Byli likwidatorami skutków katastrofy w Czarnobylu. Wielu z nich nie zdawało sobie sprawy z tego, w jakich warunkach przyjdzie im pracować. Zapłacili za to wysoką cenę.

Paweł Sekuła

Ronen Bergman – „Powstań i zabij pierwszy” – recenzja i ocena

Dzieje „jądra ciemności izraelskich tajnych służb” opowiedziane przez uznanego reportera. Wielkie zwycięstwa i spektakularne porażki izraelskiego wywiadu w książce Ronena Bergmana.

Cezary Wołodkowicz

Reportaże/relacje

Muzeum Pozostałości Wojennych w Wietnamie Galeria 18+

30 kwietnia 1975 roku, po wkroczeniu komunistów do Sajgonu, zakończyła się wojna wietnamska. Jeszcze w tym samym roku, w mieście znanym dziś jako Ho Chi Minh, zwycięzcy otworzyli wystawę poświęconą zbrodniom popełnionym przez Republikę Wietnamu i Stany Zjednoczone. Obecnie instytucja funkcjonuje pod nazwą Muzeum Pozostałości Wojennych i jest tłumnie odwiedzana przez turystów z całego świata. Mimo jednostronnego przedstawienia konfliktu, muzeum należy do najciekawszych placówek dokumentujących okrucieństwa wojny. Uwaga: niektóre ujęcia mogą być uznane przez część odbiorców za drastyczne!

Opinie

Karol Modzelewski: Historyk wśród kryminalistów

Wybitny polski mediewista Karol Modzelewski, dał się również zapamiętać jako jeden z najwybitniejszych polskich opozycjonistów. W sumie w komunistycznych więzieniach spędził blisko dekadę. Jak wyglądało jego spotkanie z grypsującymi kryminalistami?

Michał Przeperski

Historia PPS-43 Video

W najnowszym odcinku swojego vloga w portalu YouTube "IrytujacyHistoryk":https://www.youtube.com/user/IrytujacyHistoryk/featured opowiada o PPS-43 – radzieckim pistolecie maszynowym. Polecamy!

Irytujący Historyk

Iwona Kienzler „Wojenne losy przedwojennych gwiazd”

Jak potoczyły się okupacyjne losy Eugeniusza Bodo, Hanki Ordonówny, Iny Benity czy Mieczysławy Ćwiklińskiej i innych gwiazd, a także jak zginął zdrajca –Igo Sym? O tym wszystkim opowiada publikacja Iwony Kienzler „Wojenne losy przedwojennych gwiazd”.

Strajk włókniarek łódzkich w 1971 roku: lemiesze zamiast mieczy

Po wydarzeniach z grudnia 1970 roku kolejna fala strajków miała przetoczyć się przez Polskę Ludową w lutym 1971 roku. Miejscem, w którym wybuchł strajk włókniarek, była spokojna – jak sądzono – Łódź. Kobiety, stanowiące nawet do 80% załogi tamtejszych fabryk, pokonały pozornie wszechwładną partię.

Mateusz Balcerkiewicz

Mark Bowden – „Hue 1968. Wietnam we krwi” – recenzja i ocena

W swojej najnowszej książce Mark Bowden, autor m.in. „Helikoptera w ogniu” i „Polowania na Escobara”, opisuje przełomową i jednocześnie najbardziej krwawą bitwę wojny wietnamskiej. Czy warto sięgnąć po kolejną pozycję dotyczącą chyba najczęściej komentowanego konfliktu zbrojnego po 1945 roku? Jak walki o Hue wyglądały z perspektywy „zwykłych żołnierzy”?

Czy „Bohemian Rhapsody” to dobry film? Video

Kilka miesięcy temu uwagę miłośników kina przykuła produkcja pt. „Bohemian Rhapsody”. Biograficzny film o legendarnej grupie Queen zabrał widzów do lat 70. i 80. i odniósł wielki sukces – wystarczy wspomnieć o czterech Oscarach, które zresztą... wzbudziły nieco dyskusji! Czy „Bohemian Rhapsody” to dobry film? Sprawie przyjrzał się Marcin Łukański z kanału YouTube „Na Gałęzi”. Zapraszamy do obejrzenia!

Michał Janiszewski – współpracownik gen. Jaruzelskiego, który „zniknął” z procesu organizatorów stanu wojennego

Generał Michał Janiszewski, „prawa ręka” generała Wojciecha Jaruzelskiego, według prokuratorów IPN w 2007 roku już nie żył, dlatego też nie został jednym z oskarżonych w rozpoczętym wówczas procesie twórców stanu wojennego. W rzeczywistości zmarł w 2016 roku. Sprawa ta budzi liczne kontrowersje i spekulacje.

Redakcja

Reportaże/relacje

Muzeum Ludobójstwa Tuol Sleng Galeria (Uwaga - drastyczne zdjęcia!)

17 kwietnia 1975 roku do Phnom Penh triumfalnie wkroczyła partyzantka tzw. Czerwonych Khmerów. Po przejęciu władzy i ewakuacji miasta rozpoczęła się najbardziej radykalna rewolucja w dziejach ludzkości, a w wyniku działań zwolenników Pol Pota śmierć poniosło ok. 1,5 miliona osób. Za symbol obalonego w styczniu 1979 roku reżimu można uznać rozsiane po całym kraju tzw. pola śmierci oraz stołeczne więzienie, działające dzisiaj jako Muzeum Ludobójstwa Tuol Sleng. UWAGA: niektóre ujęcia mogą być uznane przez część odbiorców za drastyczne!

Ciekawostki i rocznice

Gabriel García Márquez – powieściopisarz z Macondo

Gdy w 1982 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla, komisja doceniła jego: „powieści i opowiadania, w których fantazja i realizm łączą się w złożony świat poezji, odzwierciedlającej życie i konflikty całego kontynentu”. 17 kwietnia 2014 roku zmarł Gabriel García Márquez – ojciec realizmu magicznego.

Agata Łysakowska-Trzoss

Paweł Sekuła – „Likwidatorzy Czarnobyla” – recenzja i ocena

Czarnobyl. Dla władz ZSRR – ostatni gwóźdź do trumny. Tragedia, która zwiastowała rychły upadek mocarstwa. Dla mieszkańców okolicznych miejscowości katastrofa, która zabrała im dotychczasowe życie. Jest jeszcze jedna grupa poszkodowanych, o których rzadko się mówi. To właśnie im dedykowana jest ta książka.

Jakub Jagodziński

Z archiwum: spotkanie Jacka Kaczmarskiego ze studentami Video

Dziś mija 15 rocznica śmierci Jacka Kaczmarskiego – słynny pieśniarz, zwany bardem „Solidarności”, zmarł dokładnie 10 kwietnia 2004 roku. Na kanale "Polskiego Radia":https://www.youtube.com/user/polskieradiopl/featured w serwisie YouTube można znaleźć archiwalne nagranie ze spotkania Kaczmarskiego ze studentami, w czasie którego artysta opowiada nieco o swojej twórczości i doświadczeniach. Warto zobaczyć!

Ewa Formella – „Listy do Duszki” – recenzja i ocena

Druga wojna światowa oraz ustrój narodowosocjalistyczny przyniosły ludności po obu stronach frontu wiele cierpienia. Czasami kłamstwo mogło uratować życie, ale równocześnie je złamać. Czy rodzinne tajemnice powinny ujrzeć światło dzienne po ponad siedemdziesięciu latach?

Daria Czarnecka

Ina Benita i jej długa droga do Ameryki. Nieznane powojenne losy słynnej aktorki

Ina Benita, wbrew powielanym dotychczas informacjom, nie zginęła w czasie Powstania Warszawskiego, lecz zmarła czterdzieści lat później. Powojenne losy aktorki pełne były niezwykłych zdarzeń i nagłych zwrotów akcji. Zapraszamy do lektury drugiej części dziennikarskiego śledztwa!

Piotr Świątkowski – „Sprawa Floriana Kniotka” – recenzja i ocena

Komunistyczna Służba Bezpieczeństwa na różne sposoby starała się złamać ks. Floriana Kniotka. Tę sprawę w swojej najnowszej powieści opisuje Piotr Świątkowski.

Wojciech Sobański

Przemysław Semczuk - „Wybrałem Pol(s)kę. Imigranci w PRL”

Książka „Wybrałem Pol(s)kę. Imigranci w PRL” stanowi unikatowy zbiór opowieści o bohaterach, których losy mają wspólny mianownik: wszyscy z wyboru osiedlili się w komunistycznej Polsce. Do dzisiaj jesteśmy przekonani, że z Polski tylko uciekano. Tymczasem bohaterowie rezygnowali z „łatwego” życia w kapitalizmie, wyjeżdżając za żelazną kurtynę – głównie z przyczyn osobistych.

Wywiady

„Historia daje niewyczerpane źródło inspiracji” – rozmowa z Agnieszką Janiszewską

W swojej najnowszej powieści „Po drugiej stronie” Agnieszka Janiszewska opisuje historię Blanki Miller, która po rozwodzie wraca do rodzinnego miasta i musi dokonać bolesnego rozrachunku z przeszłością. W naszej rozmowie autorka opowiada o kulisach pracy nad książką, swojej fascynacji historią i inspiracjach dla swoich dzieł.

„Pewnego razu... w Hollywood” – nowy zwiastun filmu Tarantino Video

Na oficjalnym kanale "Sony Pictures Entertainment":https://www.youtube.com/user/SonyPictures/featured udostępniony został nowy zwiastun filmu „Pewnego razu... w Hollywood” w reżyserii Quentina Tarantino. W krótkim materiale w rolach głównych znaleźli się Leonardo DiCaprio, Brad Pitt i Margot Robbie. Zobaczcie sami!

Agnieszka Janiszewska – „Po drugiej stronie” – recenzja i ocena

Agnieszka Janiszewska w swojej najnowszej powieści czyni transformację ustrojową cezurą ważną dla losów głównej bohaterki. Jak nasz recenzent ocenia ten zabieg?

Jerzy Klimczak

Beletrystyka

Czy można uciec od wspomnień?

Wspomnienia z dzieciństwa wracają po dwudziestu latach. Czy można naprawić błędy przeszłości? – zastanawia się bohaterka najnowszej powieści Agnieszki Janiszewskiej.

Agnieszka Janiszewska

Esbeckie gry operacyjne

Komunistyczna Służba Bezpieczeństwa prowadziła niekiedy skomplikowane gry operacyjne. Ich celem było zniszczenie życiorysów niewygodnych osób… Tak jak w przypadku ks. Floriana Kniotka.

Piotr Świątkowski

Szachy nad Ormuzem

W dzisiejszym świecie jednym z najczęściej omawianych punktów zapalnych jest konflikt między Iranem a Arabią Saudyjską. 100 lat temu oba państwa właściwie nie istniały, 50 lat temu miały wspólnych sojuszników. Dziś są wrogami.

Maciej Krawczyk

Ciekawostki i rocznice

„Polskie miesiące” w PRL Galeria

Czerwiec '56, Grudzień '70, Sierpień '80 – to tylko niektóre z „polskich miesięcy” w kalendarzu dziejów PRL-u. Były to okresy politycznego wrzenia i konfrontacji polskiego społeczeństwa z komunistyczną władzą. Jaki był przebieg tych, najczęściej dramatycznych, wydarzeń?

Piotr Świątkowski – „Sprawa Floriana Kniotka”

„Sprawa Floriana Kniotka” opisuje losy poznańskiego pallotyna, który wspierał opozycję solidarnościową i pracował we Francji, a jego częste wyjazdy zagraniczne wzbudzały zainteresowanie Służby Bezpieczeństwa. Jak potoczyły się jego losy? O tym pisze Piotr Świątkowski.

Alma Kar – córka prawosławnego duchownego wkracza na salony

Alma Kar, muza producenta Stefana Gulanickiego, była jedną z najbardziej zagadkowych postaci polskiego kina lat 30. Pod tym tajemniczym pseudonimem skrywała się córka duchownego, która marzyła o wielkiej aktorskiej karierze.

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Wydarzenia

„Zbrodnie sądowe w latach 1944–1989. Konformizm czy relatywizm moralny środowisk prawniczych?” – konferencja w Kielcach

W dniach 14–15 marca 2019 r. w Audytorium Wyższej Szkoły Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych w Kielcach odbędzie się II edycja międzynarodowej konferencji naukowej „Zbrodnie sądowe w latach 1944–1989. Konformizm czy relatywizm moralny środowisk prawniczych?”. Jej celem jest analiza i poszerzenie wiedzy o organach sądowych PRL-u, obowiązującym systemie prawnym oraz zadaniach i roli odgrywanej w polityce umacniania ustroju komunistycznego.

Agnieszka Janiszewska – „Po drugiej stronie”

Agnieszka Janiszewska, znana z porywających powieści obyczajowo-historycznych, tym razem również szykuje swoim czytelnikom prawdziwą literacką ucztę. „Po drugiej stronie” to zapierająca dech w piersiach historia rodzinna, pełen tajemnic pamiętnik i niejednoznaczna postać głównej bohaterki. To gwarancja doskonałej lektury zarówno dla starszych, jak i młodszych odbiorców.

Masakra w Tbilisi – kulminacyjny punkt drogi Gruzji do niepodległości

Rozpadający się Związek Sowiecki nie był skłonny poddać się zupełnie bez walki. Próby ratowania imperium czasami wiązały się z krwawymi wydarzeniami. Jednym z nich była masakra w Tbilisi z 9 kwietnia 1989 roku.

Przemysław Mrówka

Kto zabił JFK?

Powstało wiele hipotez dotyczących zabójstwa prezydenta USA Johna F. Kennedy’ego. Jaką wartość prezentują? Czy przybliżają nas do poznania prawdy?

Nick Redfern

Brama do świata absurdu? Na Muranowie odnowiono bramę tylko w połowie

W okolicy warszawskiego Kina Muranów znajduje się charakterystyczna brama. Od niedawna jest jeszcze bardziej charakterystyczna, bo... została odnowiona jedynie w połowie. Dlaczego tak się stało?

Sławomir Koper – „Polscy terroryści i zamachowcy. Od powstania styczniowego do III RP” – recenzja i ocena

Czy zbrodnia i terror mogą być usprawiedliwione przez ideę? Czy zamachowiec może być jednocześnie patriotą i bohaterem? Czy Józef Piłsudski był terrorystą? Czy powinniśmy być dumni z „zamachu czterech premierów”? To tylko kilka z wielu pytań, które przychodzą do głowy po lekturze „Polskich terrorystów i zamachowców”.

Michał Głowiński, Grzegorz Wołowiec– „Czas nieprzewidziany” – recenzja i ocena

Czy warto sięgnąć po wywiad-rzekę z Michałem Głowińskim? Co wyróżnia tę publikację spośród wielu innych jej podobnych?

Leszek Molendowski

Ciekawostki i rocznice

USA vs ZSRR – zimna wojna Galeria

Na początku lutego 2019 roku USA i Rosja zawiesiły rozbrojeniowy traktat INF – umowę, którą Gorbaczow i Reagan podpisali jeszcze w 1987 roku. Media okrzyknęły ten akt powrotem do wyścigu zbrojeń. Niezależnie od tego, na ile prawdziwe okaże się to stwierdzenie, warto przypomnieć sobie o dawnej rywalizacji USA i ZSRR – zimna wojna potrafiła bowiem „zmrozić” różne zakątki świata...

Milena Kindziuk – „Jerzy Popiełuszko. Biografia” – recenzja i ocena

Czy książka Mileny Kindziuk poszerza naszą wiedzę na temat życia i śmierci księdza Jerzego Popiełuszki?

Jerzy Klimczak

Zmarł Jan Olszewski, były premier RP

W wieku 88 lat zmarł Jan Olszewski – powstaniec warszawski, opozycjonista z okresu PRL, premier RP w latach 1991-1992.