Ronen Bergman – „Powstań i zabij pierwszy” – recenzja i ocena
Ronen Bergman – „Powstań i zabij pierwszy. Tajna historia skrytobójczych akcji izraelskich służb specjalnych” – recenzja i ocena
Niemal każdy z czytelników Histmaga czytał z pewnością o działaniach izraelskiego wywiadu, agentach Mossadu tropiących zbrodniarzy hitlerowskich (zwłaszcza cassus Adolfa Eichmanna), czy też o zemście wywiadu Izraela na terrorystycznej organizacji „Czarny Wrzesień” w odwecie za zamach na Olimpiadzie w Monachium, którą przedstawił Steven Spielberg w swoim filmie pt. „Monachium” z 2005 r. Ronen Bergman stanowczo i rzeczowo obala wizję działań wywiadu izraelskiego przedstawioną przez hollywoodzkiego reżysera, jasno wykazując, iż izraelski wywiad (złożony z trzech agencji: Aman, wywiad wojskowy, Mossad, zajmujący się działaniami zagranicą, oraz Szin Bet, pełniący rolę kontrwywiadu) okazał się znacząco bardziej profesjonalny, a wizja Spielberga wynikała po prostu z zaufania niewłaściwemu osobowemu źródłu informacji (informacje o akcjach izraelskiego wywiadu w tej kwestii znajdują się rozdziałach 9-11). Czytelnik niniejszej pracy nie tylko znajdzie odpowiedź na pytanie, jak to właściwie było, ale pozna również kulisy pracy izraelskich agentów.
Warto poświęcić kilka słów autorowi samej pracy. Nie jest to jego pierwsza książka poświęcona tej tematyce. Ronen Bergman jest uznanym izraelskim dziennikarzem, naczelnym korespondentem do spraw wojskowych i wywiadowczych dziennika „Jediot Achronot”, jednego z największych izraelskich gazet (współpracuje również z „The New York Time Magazine”), posiada także tytuł doktora historii, który uzyskał na Uniwersytecie Cambridge. Połączenie tych dwóch umiejętności przyczyniło się do powstania znakomitego studium izraelskiego wywiadu.
Praca została podzielona na 35 rozdziałów, które chronologicznie opisują działania wywiadu izraelskiego od momentu jego powstania do czasów pierwszej kadencji prezydenta Obamy i problemów z Iranem. Książka jest znakomicie udokumentowana – głównymi źródłami pracy są wywiady przeprowadzone przez autora z politykami i szpiegami (zarówno dyrektorami, jak i szeregowymi agentami), których jest ponad 500. Zwraca uwagę równie bogata literatura przedmiotu.
Autor zaznacza we wstępie, iż książka dotyczy głównie zamachów i selektywnych eliminacji przeprowadzonych przez izraelskich agentów zarówno w czasie pokoju, jak i w trakcie wojny – których dokonywano nie tylko względem przedstawicieli terrorystycznych organizacji (Fatahu, Hezbollahu, Hamasu), ale niekiedy oficjeli wrogich państw. Nie pominął także w swojej książce opisu struktur i działań przeciwników Izraela – organizacji terrorystycznych i agencji wywiadowczych Syrii i Iranu. Czytelnik znajdzie tutaj również charakterystykę sytuacji politycznej panującej na Bliskim Wschodzie, w tym analizę konfliktu izraelsko-palestyńskiego.
Bergman nie tylko szczegółowo opisuje spektakularne niekiedy sukcesy izraelskiego wywiadu (np. odbicie zakładników w Entbebbe), ale równie krytycznie punktuje błędy izraelskiego wywiadu, czy fatalne decyzje polityków oraz dowódców wojskowych. Co ważne, autor dostrzega również racje przeciwników Izraela, jasno podkreślając, iż do pierwszego powstania Palestyńczyków, czy kryzysu w Libanie przyczynili się sami Izraelczycy.
Autor stwierdza na zakończenie, iż paradoksalnie taktyczne sukcesy wywiadu – skuteczne eliminacje przeciwników – okazały się strategiczną klęską. Zaczęły zastępować prawdziwą dyplomację oraz próby pokojowego i trwałego rozwiązania konfliktu z Palestyńczykami. Bergman słusznie podkreśla, iż pod koniec życia zrozumiał to Ariel Szaron, który zaczął szukać porozumienia z przewodniczącym Autonomii Palestyńskiej Arafatem i jego następcą Abbasem, optując za powstaniem odrębnego państwa palestyńskiego. Nie rozumie tego obecny premier Benjamin Netanjahu, co podkreślają liczni byli jego współpracownicy. Problemy poruszane przez autora są więc nader aktualne.
Czytelnik otrzymuje nie tylko obszerną pracę o dziejach izraelskiego wywiadu, ale także o historii politycznej samego Izraela i przebiegu konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Autor dostarcza czytelnikowi zniuansowany obraz funkcjonowania agencji wywiadowczych (a także decyzji podejmowanych przez polityków izraelskich). Co znaczące, przedstawia także racje przeciwników Izraela, co czyni w równie wyważony sposób. Należy również podkreślić jego styl – autor często przytacza fragmenty dokumentów, dialogi, wzbogacające i tak wciągającą narrację. Wszystko to sprawia, iż książka jest absolutnie godna polecenia.
