Europa

Konferencja w Wannsee – urzędowy plan zagłady

„Dura lex, sed lex” – w III Rzeszy zasadę tę wypaczono w skrajnie groteskowy sposób, ustanawiając prawo sankcjonujące zagładę milionów Żydów. Zbrodnia stała się czynem dozwolonym, a nawet zalecanym. Konferencja w Wannsee to wydarzenie, w trakcie którego stworzono prawne podstawy mordowania na skalę przemysłową.

Łukasz Męczykowski

Benedykt XVI – teolog bliski ludzi

Benedykt XVI przeszedł do historii jako wybitny teolog i myśliciel, stojący na straży katolickiej doktryny. To jednak zaledwie jeden z aspektów jego pontyfikatu. Chociaż trwał on dość krótko, w jego czasie papież dokonał kilku poważnych przełomów. Częścią z nich wprawił w zakłopotanie sam Watykan i naraził się wielu duchownym.

Polskie podziemie kontra zbrodnie III Rzeszy

Szereg zamachów na niemieckich oficjeli, podziemne struktury, prawdziwa obywatelska armia. Oto cała prawda o polskim ruchu oporu w Generalnym Gubernatorstwie.

Martin Winstone

Grzegorz W. Kołodko – „Wojna i pokój” – recenzja i ocena

Recenzja książki podejmującej aktualną problematykę polityczną jest wydarzeniem niecodziennym na łamach Histmaga. Ale ta konkretna publikacja jest też jak najbardziej historyczna, bo też i wydarzenia w niej omawiane są wielkiej wagi dla naszego kraju oraz całego świata.

Marek Chrzanowski

Jadwiga Andegaweńska i Jagiełło. Ich dwoje... i ten trzeci

Polska królowa Jadwiga Andegaweńska, barbarzyńca Jagiełło i Wilhelm Habsburg „Życzliwy” – taki właśnie trójkąt powstał w 1386 roku, tuż przed zawarciem historycznego małżeństwa. Bardziej polityczny niż miłosny, połączony był z walką o dużą stawkę – Królestwo Polskie i rękę pięknej dziewczynki.

Maria Bogusz

Brzetysław I – czeska droga do hegemonii

Brzetysław I zapisał się w pamięci Polaków jako najeźdźca, pustoszący kraj po ucieczce Kazimierza Odnowiciela. Ambicje czeskiego księcia sięgały jednak znacznie dalej.

Antoni Olbrychski

Bazyli II Bułgarobójca - sadysta czy obrońca ojczyzny?

Bazyl II Bułgarobójca ponownie uczynił Bizancjum mocarstwem. Ale kronikarzom zapadł w pamięci głównie jeden jego czyn – oślepienie kilkunastu tysięcy pokonanych Bułgarów. Czym można wytłumaczyć wyjątkowe okrucieństwo cesarza?

Marcin Zawadzki

Daisy Ferrein – „Księżniczki z Kriwokolennej” – recenzja i ocena

Rodzina Ferreinów należała do najbogatszych i najbardziej prominentnych w Moskwie, której świetność przerwana została przez rewolucję bolszewicką. Losy rodu ukazuje w swoich wspomnieniach Daisy Ferrein.

Iwona Szymichowska

Karol Andegaweński – ambitny młodszy brat królewski

7 stycznia 1285 r. zmarł Karol I Andegaweński, młodszy brat króla Francji Ludwika IX. Dzięki niezwykłej energii, ambicji i wytrwałości udało mu się nie tylko podporządkować sobie trzy francuskie hrabstwa, ale również zasiąść na tronie Sycylii i Neapolu. Karol uzyskał także tytuł… króla Jerozolimy i snuł plany opanowania Konstantynopola.

Monika Juzepczuk

Konrad Adenauer: Trzy kariery

5 stycznia 1876 roku urodził się Konrad Adenauer. Zagadkowy polityk i człowiek o wielu twarzach: entuzjasta jedności europejskiej, społecznej gospodarki rynkowej i... członek Zakonu Krzyżackiego. Kim był pierwszy kanclerz Republiki Federalnej Niemiec?

Ewa Woźniak

Skąd wziął się zwyczaj świętowania Sylwestra?

Wielkie bądź mniejsze bale, eleganckie stroje, kieliszek szampana w dłoni – to zwykle pierwsze skojarzenia, które przychodzą nam do głowy, gdy pomyślimy o Sylwestrze. Skąd jednak wziął się zwyczaj tak radosnego świętowania tego dnia oraz jak nasi przodkowie żegnali stary rok?

30 grudnia 1922 r. powstał Związek Radziecki

30 grudnia 1922 r. powstało państwo, które miało stać się robotniczym rajem na ziemi – Związek Radziecki. 69 lat później zakończyło ono swój żywot. Budowa utopii skończyła się klęską.

Michał Przeperski

Piotr Szafraniec: historia bohatera Korony Królów

Piotr Szafraniec był wojewodą krakowskim, dyplomatą i zaufanym dworzaninem Władysława Jagiełły. Oto najważniejsze fakty z życia Piotra Szafrańca.

Redakcja

Jak bracia Lumiére opatentowali kinematograf

13 lutego 1895 r., bracia Lumière opatentowali kinematograf, wnosząc tym samym wielki wkład w rozwój sztuki filmowej. Poznajcie historię wynalazku, który zrewolucjonizował kulturę.

Waldemar Kowalski

Marian Rejewski i rocznica zwycięstwa człowieka nad maszyną

„Nie wiedzieliśmy o tym dokładnie, na czym nasza praca ma polegać – no, po prostu uważaliśmy, że będziemy rozwiązywać niemieckie szyfry” – powiedział po latach Marian Rejewski. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego uznali, że maszyna jest niemożliwa do rozszyfrowania. Jak to się stało, że bydgoszczanin osiągnął sukces?

Robert Gawłowski

Rozejm bożonarodzeniowy 1914 Galeria

W Boże Narodzenie 1914 roku pod Ypres wydarzyło się coś niezwykłego – żołnierze z obu stron, Brytyjczycy, Francuzi, Niemcy i przedstawiciele innych nacji opuścili okopy, aby dokonać świątecznej wymiany życzeń i uprzejmości. Walki zawieszono, a w czasie trwania tego „małego pokoju” zdążono nawet... pograć nieco w piłkę. Z czasów rozejmu zachowało się trochę materiałów – oto one!

Paweł Czechowski

Charles Sobhraj – „Wąż”, który zabijał hipisów

Charles Sobhraj – bezwzględny psychopata, seryjny morderca, wyrachowany manipulator. Kim był, dlaczego zabijał i jak udawało mu się uciekać z więzień? Charles Sobhraj alias „Bikini Killer” uwielbiał rozgłos i uwagę mediów, które w latach 90. wykreowały go na celebrytę.

Jakub Jagodziński

Blaski i cienie Odrodzonej

21 grudnia ukazało się nowe wydanie Pomocnika Historycznego POLITYKI: Dwie dekady II RP

Wydarzenia

Co Polacy kładli na świąteczny stół, gdy sklepy świeciły pustkami?

Instytut Pileckiego zaprasza na spotkanie online, które odbędzie się 21 grudnia 2022 r. o godz. 18.00. Będzie dostępne na platformie Zoom i Facebooku Instytutu Pileckiego.

Polscy dyplomaci i pomoc Żydom. Co na ten temat mówią historycy?

Sprawa pomocy udzielanej Żydom przez polską dyplomację jest wciąż słabo zbadana. Jak te postawy prezentują się na tle Zachodu? Co wiemy o reakcji polskiego MSZ i jego placówek?

Alicja Gontarek

Psychiatra, który przeżył Auschwitz i leczył. Viktor Frankl i jego nowatorska terapia

Przeżył cztery obozy koncentracyjne, piekło Holocaustu i śmierć najbliższych. Mimo tego wciąż niestrudzenie powtarzał, że życie ma sens i że nikt nie jest w stanie pozbawić człowieka wolności. Viktor Frankl pozostawił po sobie nowatorski nurt psychoterapii i światowy bestseller – a do tego być może najważniejszy przekaz, jaki potrzebuje usłyszeć współczesny człowiek.

Co ciekawego oferuje wydawnictwo Avalon w grudniu?

Jerzy Sperka w publikacji „Książęta i księżne raciborscy (1290/1291-1521)” przedstawia sylwetki 25 najważniejszych książąt i księżnych raciborskich, od końca XIII w., do początku XVI w.. Edward Rymar i jego „Barnim I Książe Słowian na Pomorzu (ok. 1220/21-1278)” to pierwsza na polskim rynku wydawniczym biografia Barnima I, księcia Pomorza Zachodniego.

Redakcyjne

Premiera: Jakub Jędrzejski – „Hetmani i dowódcy I Rzeczpospolitej. Część III”

Nie święci garnki lepią, dlatego nie dziwi, że wielcy wodzowie okresu staropolskiej wojskowości mieli swoje wady, popełniali błędy. Gorzej, że w tym szczególnym przypadku za błędy płacił cały kraj. Zapraszamy Was do lektury trzeciej części fenomenalnej serii Jakuba Jędrzejskiego "Hetmani i dowódcy I Rzeczpospolitej". Sprawdźcie nasz internetowy sklep!

Jakub Jędrzejski

Richard Butterwick – „Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733-1795)”

„Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733-1795)” Richarda Butterwicka to opowieść o końcu i początku – zniszczeniu polsko-litewskiego państwa i narodzinach nowoczesnego narodu.

Multimedia

Polacy na San Domingo

Polacy nie mają świadomości o wspólnej historii jaką dzielimy z mieszkańcami Haiti; niewiele osób wie też o istnieniu polskiej społeczności na Haiti. Jak Polacy trafili na San Domingo?

Koloseum – historia rzymskiego amfiteatru

Koloseum to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli starożytnego Rzymu. Historia amfiteatru nie kończy się jednak na czasach antycznych i słynnych walkach gladiatorów. Koloseum posiada szeroką, wielowiekową tradycję wartą poznania.

Bartosz Smoczyk

Praca zbiorowa – „Dni pogrudniowe. Dzienniki stanu wojennego”

„Dni pogrudniowe. Dzienniki stanu wojennego” to praca zbiorowa, w której poznajemy wspomnienia dotyczące stanu wojennego. Jest to wybór z dziewięciu dzienników przechowywanych w Archiwum Ośrodka KARTA.

Kaukaz w ogniu – pierwsza wojna w Czeczenii

Od czasów biblijnych wiadomo, że Dawid wygrywa z Goliatem, nawet jeśli Goliat dysponuje dywizjami powietrznodesantowymi i oddziałami Specnazu. Czasem jednak Dawid musi uciec się do drastycznych środków...

Przemysław Mrówka

Lucyna Olejniczak – „Lilie królowej. Wiedźmy”

Książka „Lilie królowej. Wiedźmy” autorstwa Lucyny Olejniczak to drugi po „Siostrach” tom znakomitej średniowiecznej sagi. Bohaterkami tomu są Amalia i Milda. Jak poradzą sobie z przeciwnościami, które napotkają na swojej drodze?

Daisy Ferrein – „Księżniczki z Kriwokolennej”

W książce „Księżniczki z Kriwokolennej” Daisy Ferrein opisuje swoje dzieciństwo spędzone w Moskwie. Po tym, jak bolszewicy pozbawili jej rodzinę majątku, Ferreinowie rozjechali się po świecie. Drugą ojczyzną Daisy stała się Polska, a potem USA. Jej wspomnienia są niezwykle cennym i interesującym dokumentem epoki.

Anarchia – mroczny rozdział w historii Anglii? (cz. 2)

„Nie było nic oprócz niepokoju, niegodziwości i rabunku”. Tak wydarzenia w Anglii z lat 1138–1153 w dramatycznych słowach opisuje Kronika Anglosaska. Jakie były przyczyny, przebieg i skutki tzw. Anarchii? Czy rzeczywiście był to mroczny rozdział w historii Anglii?

Rafał Gumiński

Instytut Dziedzictwa Solidarności zaprasza na spotkanie promocyjne „Zapisków ze zbuntowanego miasta”

7 grudnia 2022 r. o g. 17.00 w Sali BHP Stoczni Gdańskiej, ul. ks. Jerzego Popiełuszki 6 (dawniej ul. Doki 1) odbędzie się premiera książki Ewy Gierszewskiej-Vogels, „Zapiski ze zbuntowanego miasta”. Wstęp wolny!

Święty Mikołaj: opiekun wilków i przewodnik zmarłych

Popularność Świętego Mikołaja wynika z jego corocznej, świątecznej dobroczynności. Czy ktoś by pomyślał, że kiedyś listy do Świętego Mikołaja wkładano do trumny? Dawniej patron dzieci bywał również opiekunem wilkołaków i uosobieniem słowiańskiego podziemnego bóstwa.

Natalia Stawarz

Praca zbiorowa – „Alfabet Solidarności”

„Alfabet Solidarności” to zbiór tekstów przybliżających historię Solidarności. Mają charakter świadectw autorów. Najczęściej w formie felietonu opisują oni w rozmaitych stylach i  konwencjach fascynującą historię solidarnościowej rewolucji, której byli świadkami i uczestnikami.

Ewa Gierszewska-Vogels – „Zapiski ze zbuntowanego miasta”

W książce „Zapiski ze zbuntowanego miasta” Ewa Gierszewska-Vogels zabiera czytelnika do Gdańska lat 80. XX w. To wspomnienia życia codziennego zwykłych ludzi w późnym PRL. Jakie były ich troski, radości, nadzieje i oczekiwania? A co przyniosła rzeczywistość?

Bitwa pod Austerlitz, czyli bitwa trzech cesarzy

Bitwa pod Austerlitz rozegrała się 2 XII 1805 roku. Była to jedna z najsłynniejszych bitew epoki napoleońskiej. Do historii przeszła jako „bitwa trzech cesarzy”.

Grzegorz Kietliński

Prawa wyborcze kobiet – jak prababki walczyły o głos?

Prawa wyborcze kobiet w USA przyznano w 1920 roku, na mocy 19. poprawki do Konstytucji. Walka o równouprawnienie zaczęła się jednak dużo wcześniej, a data ta, jak wiadomo, nie oznaczała wcale końca zmagań z dyskryminacją. Jak wyglądała amerykańska pierwsza fala ruchu kobiecego?

Agnieszka Woch

Jakub Gałęziowski – „Niedopowiedziane biografie. Polskie dzieci urodzone z powodu wojny” – recenzja i ocena

Wojny niosą ze sobą różnego rodzaju ofiary. Wśród nich są te, o których niewiele się mówi (zarówno w rodzinach, jak i w przestrzeni publicznej) – dzieci urodzone z powodu wojny. Dopiero od niedawna głosy tych osób są słyszane i opisywane przez badaczy.

Daria Czarnecka

26 listopada 1939 roku zatonął MS „Piłsudski”

Słynny transatlantyk MS „Piłsudski” spoczął na dnie Morza Północnego nad ranem 26 listopada 1939 roku 29 mil na południowy wschód od latarni morskiej Flamborough Head i był największą polską jednostką jaka zatonęła podczas drugiej wojny światowej.

Jędrzej Jednacz

Co ciekawego oferuje wydawnictwo Bellona w listopadzie?

Iwona Kienzler w publikacji „Elżbieta II. Niezwykła królowa” przedstawia sylwetkę Elżbiety II. Królowej, która zapisała się w pamięci nie tylko Brytyjczyków. Grzegorz Kuczyński i jego „Wagnerowcy. Psy wojny Putina” zgłębiają tajemnicę niebezpiecznych najemników. Mariusz Samp zabiera nas w czasy XI – wiecznej Europy w „Mazowszu 1047”.

Merkantylizm i gospodarka wojenna

Jednym z politycznych efektów merkantylizmu było powstanie państw narodowych. Czym jest merkantylizm i jak wpłynął na rozwój gospodarki wojennej w okresie nowożytnym?

Borys Kagarlicki

Henryk I Beauclerc i ostatnie lata Anglii przed „anarchią” (cz. 1)

„Nie było nic oprócz niepokoju, niegodziwości i rabunku”. Tak kronika anglosaska opisywała wydarzenia w Anglii z lat 1138 – 53. Jak ostatni okres rządów Henryka I Beauclerca przyczynił się do tzw. anarchii z czasów króla Stefana?

Rafał Gumiński

Gdzie do tej pory rozgrywano mistrzostwa świata?

Gospodarzem mundialu w 2022 roku jest Katar. Do tej pory mistrzostwa świata w piłce nożnej rozgrywano w 19 państwach na 5 kontynentach. Dowiedz się, które kraje najczęściej organizowały turniej, a także w jakich rejonach grano najrzadziej.

Jakub Jagodziński

Mary Beard – „Dwunastu cesarzy. Przedstawienia władzy od starożytności do czasów nowożytnych”

Mary Beard w książce „Dwunastu cesarzy. Przedstawienia władzy od starożytności do czasów nowożytnych” snuje opowieść o tym, jak portrety bogatych, potężnych i sławnych zachodniego świata były kształtowane przez wizerunki władców rzymskich.

Rocznica otwarcia Kanału Sueskiego - 17 listopada 1869 roku

17 listopada 1869 roku otwarto prawdopodobnie najważniejszą drogę wodną świata – położony w Egipcie Kanał Sueski.

Miłosz Sowa

Max Czornyj – „Mengele”

Książka „Mengele” Maxa Czornyja, to publikacja oparta na faktach. Josef Mengele pełnił funkcję lekarza obozowego SS w Auschwitz. Nigdy nie odpowiedział za popełnione zbrodnie. Do jakich okrucieństw był zdolny?

Andrzej Perepeczko – „Jurek Poleszuk. Tułaczka przez pół świata” – recenzja i ocena

W książce adresowanej do najmłodszych czytelników Andrzej Perepeczko przedstawia obraz II wojny światowej oczami chłopca, który w wieku ośmiu lat został deportowany do Kazachstanu. Jaki wyglądała jego „tułaczka przez pół świata”?

Piotr Bejrowski

Noc kryształowa – haniebny pogrom Żydów

Noc kryształowa stała się symbolem szczególnie haniebnego pogromu Żydów. W dziejach miało miejsce wiele pogromów. Ale żaden nie został zorganizowany przez władze państwowe, nie był tak masowy i tak gwałtowny. Żaden nie stanowił preludium do Holocaustu. A noc kryształowa wypełniła wszystkie te warunki...

Michał Przeperski

Magdalena Mikrut-Majeranek

Noc Kryształowa Galeria

Noc z 9 na 10 listopada 1938 roku zapisała się na kartach historii jako jedna z najtragiczniejszych. W całych Niemczech doszło bowiem wtedy do pogromu ludności żydowskiej. Nie tylko niszczono synagogi, bezczeszczono kirkuty czy dewastowano żydowskie sklepy, ale posunięto się także do mordowania osób narodowości żydowskiej. Skala zniszczeń i ofiar była olbrzymia. To bezprecedensowe wydarzenie w dziejach Europy. Na pamiątkę tamtych wydarzeń od 1989 roku organizowany jest Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem. O kulisach wydarzenia można przeczytać w tekście "Noc kryształowa - haniebny pogrom Żydów.":https://histmag.org/Noc-krysztalowa-haniebny-pogrom-Zydow-8648.

Andrzej Chwalba , Wojciech Harpula

Czym były serwituty?

W przeszłości serwituty były przedmiotem nieustannych zatargów między wsią a dworem. Czym były i w jaki sposób usankcjonowano ich istnienie? I gdzie obecnie funkcjonują relikty serwitutów?

Biografie: „Szwedzi na polskim tronie” – nowy numer Pomocnika Historycznego POLITYKI

9 listopada ukazało się nowe wydanie Pomocnika Historycznego POLITYKI z serii Biografie: „Szwedzi na polskim tronie”.

Wielka Schizma Zachodnia, czyli jak papieże podzielili Europę

5 listopada 1414 r. rozpoczął się sobór w Konstancji, na którym miała zakończyć się Wielka Schizma Zachodnia. We wszystkich krajach wstrząsnęła ona świadomością religijną ówczesnych chrześcijan. Niekiedy w historiografii jej znaczenie było wyolbrzymiane, ale nie da się dziś zaprzeczyć, że schizma w znacznym stopniu położyła fundamenty pod powstanie kościołów narodowych…

Marcin Sałański

Tędy szli czerwoni. Sowieckie gwałty na Polkach w 1945 roku

Do niedawna uważano, że to jedynie Niemki były ofiarami gwałtów dokonywanych przez czerwonoarmistów. Przez dziesięciolecia to był temat tabu, również w Polsce. Polskie ofiary gwałtów nie chciały głośno mówić o swojej tragedii.

Jakub Gałęziowski

Opinie

Dzień Jedności Narodowej, czyli Rosjanie świętują wypędzenie Polaków z Kremla

4 listopada 1612 roku polska załoga Kremla skapitulowała przed oddziałami powstańców rosyjskich dowodzonych przed kniazia Dymitra Pożarskiego i Kuźmę Minina. Moment ten uznaje się za symboliczny koniec Wielkiej Smuty. Dziś w Rosji wydarzenie to upamiętnia Dzień Jedności Narodowej.

Tomasz Leszkowicz

Sławomir Leśniewski – „Krzyżacy. Czarno–biała legenda”

Sławomir Leśniewski w książce „Krzyżacy. Czarno–biała legenda” zabiera nas w czasy średniowiecznych wojen. To opowieść o budowie potęgi państwa zakonnego i jego upadku.

Sputnik 2. Radziecki sukces i psia krew

Niedługo po sukcesie Sputnika 1 świat zaskoczyła wiadomość o kolejnym spektakularnym wyczynie twórców radzieckiego programu kosmicznego: wystrzelony został Sputnik 2. Tym razem na pokładzie znalazła się Łajka – pierwsze zwierzę na orbicie okołoziemskiej.

Wojciech Andryszek

Wywiady

Jarosław Wojtczak: bitwa o Las Argoński to druga największa i najkrwawsza bitwa w historii Stanów Zjednoczonych

Jesienią 1918 roku walki na frontach I wojny światowej powoli dobiegały końca. Zanim jednak podpisano porozumienie o zawieszeniu broni, na froncie zachodnim we Francji doszło do bitwy w rejonie górzystego pasma Argonów z udziałem wojsk amerykańskich. Ofensywa stała się drugą największą i najkrwawszą bitwą w historii Stanów Zjednoczonych. O jej doniosłym znaczeniu i tragizmie walk opowiada Jarosław Wojtczak, autor książki „Las Argoński 1918”.

Rocznica zajęcia Wilna przez Litwinów – relacja świadka

28 października 1939 wojska litewskie wkroczyły na Wileńszczyznę, rozpoczynając okres okupacji tych ziem, trwający do 3 sierpnia 1940 roku. Spójrzmy na to wydarzenie oczami świadka...

Paweł Rzewuski