Jak bracia Lumiére opatentowali kinematograf
Bracia Lumière – zobacz też:
Konstruktorzy kinematografu – bracia Auguste i Louis Lumière 13 lutego 1895 r. to jedna z najbardziej znaczących dat w historii kina. To właśnie tego dnia dwaj bracia pracujący w firmie fotograficznej ojca: Auguste (1862–1954) i Louis Lumière (1864–1948) otrzymali patent na swój wynalazek. Kinematograf (słowa „kinematograf” po raz pierwszy użył francuski wynalazca Léon Bouly w 1893 r.) – bo o nim właśnie mowa – umożliwiał projekcję ruchomych obrazów w obecności wielu widzów.
Urządzenie braci Lumiere było wzorowane na kinetoskopie skonstruowanym przez Thomasa Alvę Edisona w 1892 r. To właśnie podczas pierwszej publicznej prezentacji wynalazku amerykańskiego konstruktora w 1894 r. Auguste i Louis wpadli na pomysł jego ulepszenia. Jakość ruchomych obrazów wyświetlanych przez kinetoskop nie była wysoka. Ponadto mogły być one oglądane wyłącznie przez jedną osobę.
W kinematografie zastosowano mechanizm znany m.in. z maszyny do szycia. Umożliwiał on płynne przesuwanie taśmy filmowej (z prędkością 16 klatek na sekundę), co zwiększało ostrość wyświetlanych obrazów. Należy dodać, że urządzenie skonstruowane przez francuskich wynalazców było o wiele lżejsze od maszyny Edisona. Ważyło zaledwie 4 kg przy 500-kilogramowym kinetoskopie.
Pierwsza publiczna projekcja filmów braci Lumiére przy zastosowaniu kinematografu miała miejsce 25 stycznia 1896 r. (samo urządzenie zostało zaprezentowane wcześniej – 22 marca 1895 r.) Widzom zebranym w Salonie Indyjskim paryskiej Grand Café zaprezentowano krótkie kilkudziesięciosekundowe obrazy, m.in.: „Wyjście robotników z fabryki” oraz „Wjazd pociągu na stację w La Ciotat”. W seansach wzięło udział 35 osób. Za możliwość uczestniczenia w tym dziejowym wydarzeniu każda z nich zapłaciła po jednym franku.
Aparat braci Lumiére pierwszy osiągnął takie rezultaty techniczne, że można je było zademonstrować publicznie. Mało — na płatnych seansach dla publiczności. Bowiem już przed 28 grudnia wynalazcy ośmiokrotnie wyświetlali swoje filmy publicznie, na zjazdach i konferencjach naukowych. Ale dopiero datę płatnego seansu kinowego uznano za rozstrzygającą. Kinematografia została wynaleziona, gdy film dosięgnął widza – pisał Jerzy Płażewski.
O doniosłości wydarzenia z 28 grudnia 1895 r. wspomniały także Joanna Wojnicka i Olga Katafiasz: Widzowie z Grand Café zobaczyli jednak coś, co od dawna było marzeniem fotografów i wynalazców: prawdziwy zapis ruchu, świat ożywiony na ekranie, pełne i maksymalnie wierne odbicie rzeczywistości. Kinematograf braci Lumiére stał się więc uwieńczeniem poszukiwań, jakie trwały przez cały wiek XIX, a można rzec, że przez kilka ostatnich stuleci.
Innymi pionierami kinematografii – obok braci Lumiére oraz Edisona – byli m.in.: Niemcy: Ottomar Anschütz (uważany za konstruktora prototypu kinematografu) oraz bracia Max i Emil Składanowscy, Polak Kazimierz Prószyński, Francuz Georges Méliès, Brytyjczycy: William Friese-Greene i William Dickson oraz Amerykanin Thomas Armat. Nie należy zapominać także o jego rodaku, Hannibalu Goodwinie, który w 1877 r. opatentował używaną przy produkcji filmów taśmę celuloidową.
Źródła: J. Płażewski, Historia filmu, Wrocław–Warszawa–Kraków 1995; J. Wojnicka, O. Katafiasz, Słownik wiedzy o filmie, Bielsko-Biała 2006; victorian-cinema.net.
