Artykuły

…

Wielka czystka. Jak gniew Stalina dotknął społeczeństwo ZSRR?

Ponoć nie ma bardziej niebezpiecznej siły niż władca, który obawia się stracić przywództwo. Potrafi się on bowiem posunąć do niewyobrażalnych aktów przemocy i ucisku wobec ludu. Świetnym tego przykładem był Józef Stalin i rozpętana przez niego wielka czystka.

Paweł Czechowski

Artykuły

Marian Hemar – początki kariery

Kim był i jak dotarł ze Lwowa do Warszawy Marian Hemar – przyszły autor najpiękniejszych polskich piosenek lirycznych, skeczy i monologów, których napisał podobno (bo on sam ich nigdy nie policzył!) około trzech tysięcy?

Anna Mieszkowska

Artykuły

Nadieżda Mandelsztam - życie u boku poety

Bycie żoną poety jest wielki wyzwaniem. A co dopiero wtedy, gdy na naszych oczach upadają imperia i szaleje terror?

Nadieżda Mandelsztam

Artykuły

Lipce - wieś na miarę Nobla

Za swoją monumentalną powieść „Chłopi” Władysław Reymont dostał w 1924 roku Nagrodę Nobla. Inspiracją do jej napisania stał się pobyt w mazowieckiej wsi Lipce. Jak dziś wygląda wieś na miarę arcydzieła?

Lechosław Herz

Artykuły

Edward Rydz-Śmigły: mąż stanu czy dezerter?

Edward Rydz-Śmigły: wybitny generał, pechowy polityk, a może po prostu zwykły dezerter? Kim naprawdę był samozwańczy następca Józefa Piłsudskiego?

István Kovács

Artykuły

Dolomity – jak międzynarodowy punkt zapalny stał się znanym ośrodkiem turystycznym?

Po zakończeniu I wojny światowej Południowy Tyrol, a razem z nim Dolomity, stał się punktem spornym między zamieszkującymi go narodami. Jak wyglądały losy tego obszaru?

Marek Baran

Artykuły

ORP Błyskawica kontra U-Booty

Część polskiej floty przedarła się przez niemiecką blokadę i zdołała dotrzeć do Wielkiej Brytanii. Już w styczniu 1940 r. w walce z niemieckimi U-Bootami starł się niszczyciel ORP Błyskawica.

Mariusz Borowiak, Tadeusz Kasperski

Artykuły

Prostytucja w Auschwitz

Chcąc zwiększyć wydajność pracy, Niemcy zakładali w obozach koncentracyjnych domy publiczne. Prawo do korzystania z takich przybytków mieli wyłącznie Aryjczycy. Kobiety, które świadczyły tam swoje usługi, otrzymywały w zamian pewne przywileje, co nie spotykało się z pozytywnym odbiorem części więźniów. Jak wyglądała prostytucja w Auschwitz?

Katarzyna Okoniewska

Artykuły

Antanas Smetona – międzywojenny dyktator Litwy

Kiedy czytamy zestawione ze sobą słowa „zamach” i „1926”, automatycznie wiążemy je z Polską i zamachem majowym. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że zaledwie parę miesięcy później podobne wydarzenia miały miejsce w sąsiedniej Litwie.

Patryk Wietrzak

Artykuły

Bitwa pod Zamą: wodzowie

Po kilkunastu latach zaciętej wojny Hannibal wiedział już, że nie pokona Rzymu. Jego przeciwnik Scypion Afrykański wiedział, że Kartaginę powali tylko całkowita klęska. Finałem ich niezwykłej rywalizacji miała być decydująca bitwa pod Zamą.

Mir Bahmanyar

Artykuły

Improwizowana broń w obronie Wielkiej Brytanii

Gdy Francja upadła, a Europę zalały wojska III Rzeszy, osamotniona Wielka Brytania sięgnęła do najgłębszych rezerw. Obrońcom bardzo doskwierał brak broni produkowanej fabrycznie. Wtedy okazało się, ze wyobraźnia Brytyjczyków nie ma granic.

Łukasz Męczykowski

Artykuły

Odzyskanie niepodległości przez Polskę – jak rodziła się Polska?

Pierwsze dwa tygodnie listopada 1918 roku zadecydowały o tym, że powstała niepodległa Polska. Jak odzyskanie niepodległości przez Polskę wyglądało oczami uczestnika tych wydarzeń, a jednocześnie wielkiego historyka?

Władysław Konopczyński

Artykuły

Staropolskie czarnowidztwo

Czy ustrój Rzeczpospolitej Obojga Narodów był idealny? To pytanie myśliciele zadają sobie od wieków. Najważniejsi przedstawiciele staropolskiej myśli politycznej widzieli jednak przyszłość Ojczyzny w ciemnych barwach.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Koniec stalinizmu w Bydgoszczy

Jesienią 1956 r. Polacy mieli po dziurki w nosie komunizmu. Gdy pojawiły się nadzieje na więcej wolności, mieszkańcy Bydgoszczy zniszczyli symbol sowieckiej dominacji. Jak do tego doszło?

Piotr Bojarski

Artykuły

Stan wojenny: czas rozliczeń

Stan wojenny dotknął wszystkich Polaków. Również tych, których dotychczas chroniły partyjne legitymacje… Począwszy od 13 grudnia 1981 roku w czasie stanu wojennego internowano 10 tys. osób.

Przemysław Mrówka

Artykuły

Krzysztof Arciszewski. Żywot człowieka niepoczciwego, czyli konkwistador po polsku

Krzysztof Arciszewski zapisał się na kartach historii jako najsłynniejszy awanturnik Rzeczpospolitej XVII wieku. To pierwszy Polak w Brazylii, dzielny konkwistador, poeta, etnolog i generał artylerii. To człowiek, którego biografia stanowi gotowy scenariusz hollywoodzkiej superprodukcji.

Marcin Sałański

Artykuły

Internowanie Lecha Wałęsy - pierwsze dni

Lech Wałęsa został internowany w nocy z 12 na 13 grudnia. A wraz z nim internowano najważniejszych liderów i działaczy „Solidarności”. W ten sposób Wojciech Jaruzelski wypowiedział wojnę związkowi.. Na terenie całego kraju wprowadzono stan wojenny.

Grzegorz Majchrzak

Artykuły

Wikingowie – kiedy zaczęła się ich epoka?

Wikingowie są dziś wszechobecnymi bohaterami popkultury. Pomimo wszystko, ciągle pozostają dla nas postaciami tajemniczymi. Kiedy rozpoczęły się ich czasy?

Władysław Duczko

Artykuły

Od sikawki ręcznej do sikawki parowej, czyli jak kiedyś gaszono pożary

Dawniej pożar w jednym domu mógł oznaczać zagładę dla całego miasta. Jak radzono sobie z rozszalałym żywiołem?

Bogusław Ulicki

Artykuły

Pierwsze tysiąc lat Rzymu

W Europie imperia powstają i upadają. Ale żadne nie może się równać potęgą z Rzymem, najważniejszym politycznym tworem w dziejach cywilizacji Zachodu.

Mary Beard

Artykuły

Andrzej Strug – zapomniany pisarz-rewolucjonista

Andrzej Strug, jeden z czołowych pisarzy II Rzeczypospolitej, został niemal zapomniany przez czytelników. Senator, uczestnik rewolucji 1905 roku i legionista. Przy jego trumnie spotkali się przedstawiciele skrajnych opcji politycznych. Kim był autor książek „Dzieje jednego pocisku” i „Pokolenie Marka Świdy”?

Agnieszka Woch

Artykuły

Doniecka Republika Ludowa walczy z „faszyzmem”

Wschodnie tereny Ukrainy znajdują się pod kontrolą samozwańczych „republik”. Ich przywódcy zaklinają się, że walczą z faszyzmem. O co w tym wszystkim chodzi?

Tim Judah

Artykuły

Przeklęta flotylla – rejs Drugiej Eskadry Oceanu Spokojnego

Gdy wojska japońskie zamknęły w oblężeniu Port Arthur, cała rosyjska flota dalekowschodnia znalazła się w niebezpieczeństwie. By ocalić ją oraz jej bazę, Petersburg zdecydował się na desperackie posunięcie...

Przemysław Mrówka

Artykuły

Zeebrugge i Ostenda – zapomniany desant I wojny światowej

Gdy kończyła się I wojna światowa, Brytyjczycy postanowili wziąć odwet na niemieckiej marynarce wojennej. Desant w Zeebrugge i Ostendzie miał wzmocnić nadszarpniętą dumę Albionu...

Krzysztof Kubiak

Artykuły

Rzeczpospolita Mosińska – państwo, które przetrwało 5 dni

Czym była Rzeczpospolita Mosińska? Mało kto zdaje sobie sprawę, że na ziemiach polskich podczas Wiosny Ludów i powstania wielkopolskiego w 1848 r. utworzono niepodległą polską republikę ze stolicą w Mosinie. Państwo jednak nie zapisało się trwale na kartach naszej historii.

Marcin Tomczak

Artykuły

Rudolf Habsburg: tajemnicza śmierć austriackiego następcy tronu

Skończył pisać ostatni list i odłożył go do innych, sporządzonych wcześniej. Może pociągnął łyk koniaku. Przystawił pistolet do głowy i pociągnął za spust. Tak zginął następca tronu Austro-Węgier, syn Franciszka Józefa I i Elżbiety Bawarskiej – Rudolf Habsburg. Dlaczego arcyksiążę targnął się na swoje życie?

Agata Kwiatek

Artykuły

1968: wojna w Wietnamie

W końcu lat 60. ważyły się szale zwycięstwa wojny w Wietnamie. Choć Amerykanie byli coraz silniejsi, zwycięstwo coraz bardziej wymykało im się z rąk...

Przemysław Benken

Artykuły

Zdzisław Beksiński: W kręgu śmierci. Jak wyglądało życie słynnego malarza?

Zdzisław Beksiński był jednym z najwybitniejszych i najbardziej kontrowersyjnych polskich malarzy XX wieku. Śmierć i cierpienie towarzyszyły zarówno jego sztuce, jak i życiu - artysta i jego syn Tomasz zginęli w tragicznych okolicznościach. Jak potoczyły się losy słynnej rodziny?

Anna Szczykutowicz

Artykuły

Gabriela Zapolska - pierwsza skandalistka Lwowa

Dziś pozostaje nieco zapomniana. Tymczasem w końcu XIX wieku Gabriela Zapolska rozpalała zmysły i żywe dyskusje. Co tak bardzo szokowało nobliwych mieszkańców Galicji?

Arael Zurli

Artykuły

August Emil Fieldorf „Nil” - żołnierz I brygady Legionów

Kojarzymy go przede wszystkim z bohaterstwem w obliczu stalinowskich oprawców. Ale generał August Emil Fieldorf „Nil” dowiódł swojego męstwa znacznie wcześniej - walcząc w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego.

Paweł Sztama

Artykuły

Literat, kawaler maltański, aeronauta... Jan Potocki i jego niezwykłe życie

Jan Potocki jest jedną z tych postaci, o których częściej mówi się za granicą niż w kraju. Był niezrównanym badaczem, a także powieściopisarzem. Zyskał miano pierwszego polskiego archeologa, jako pierwszy Polak odbył lot balonem. Jego życie miało niestety smutny koniec.

Marcin Tomczak

Artykuły

Wypędzona mniejszość. Łemkowie w PRL

Komuniści chcieli o nich po prostu zapomnieć. Kiedyś byli, ale potem ich wysiedlono - i kwita. Ale Łemkowie okazali się twardsi.

Antoni Kroh

Artykuły

Krótka historia alkoholu

Alkohol pijemy nie tylko dla stanu odmiennej świadomości. W przeszłości podyktowane było to względami społecznymi, kulturowymi, a także… zdrowotnymi. Jaka jest historia alkoholu?

Justyna Żukowska-Łyko

Artykuły

Głód w Auschwitz. Zbrodnicza fascynacja nazistowskich lekarzy

Choroba głodowa była w obozach koncentracyjnych problemem powszechnym, choć oficjalnie nieistniejącym. Dramat konających więźniów bez skrupułów wykorzystywali niemieccy lekarze, którzy przeprowadzając serię eksperymentów żyweniowych, dążyli do zaspokojenia swoich naukowych ambicji.

Katarzyna Okoniewska

Artykuły

Front wschodni i mróz: najlepszy sojusznik Stalina

Największym zwycięzcą II wojny światowej był Związek Sowiecki. Ale nigdy nie byłoby to możliwe, gdyby nie najlepszy sprzymierzeniec Stalina - mróz.

Maciej Rosalak

Artykuły

Jaka jest symbolika jajka? Motyw strusiego jaja w kulturze i sztuce nowożytnej

Struś ma od wieków różnorodne znaczenie. W nowożytności często przedstawiany był w dziełach sztuki, nawiązując do dawnych praktyk religijnych oraz motywów symbolicznych.

Maja Sypniewska

Artykuły

Władysława Kostakówna: pierwsza Miss Polonia i zapomniana bohaterka ruchu oporu

W pierwszych wyborach Miss Polonia w 1929 r. startowały najzamożniejsze dziewczęta z całej Polski. Jury wybrało jednak skromną urzędniczkę Władysławę Kostakównę. Była piękna, naturalna i jak miało się okazać: niezwykle odważna.

Marek Teler

Artykuły

Dziewanna – słowiańska bogini lasów

Dziewanna jest jednym z najbardziej tajemniczych bóstw słowiańskich wymienionych w panteonie długoszowym. Wzmiankowana jako odpowiednik rzymskiej Diany, miała być boginią łowów i dzikiej zwierzyny.

Patryk Gujda

Artykuły

Czy Amerykę odkryli Chińczycy?

Amerykę odkrył Kolumb, ale przed nim docierali do Nowego Świata wikingowie. Okazuje się jednak, że skandynawscy żeglarze też mogli mieć poprzedników. Mają tego dowodzić znaki pisma wyryte na skałach w różnych stanach USA, które ich odkrywca, John Ruskamp, identyfikuje jako inskrypcje starochińskie.

Tadeusz Oszubski

Artykuły

Jakub Świnka – ojciec chrzestny zjednoczonego Królestwa

W końcu XIII i na początku XIV wieku książęta piastowcy dążyli do zjednoczenia władztw dzielnicowych i odtworzenia Królestwa Polskiego. Nad procesem tym czuwał jednak najważniejszy polski duchowny tego czasu: arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka.

Marcin Sałański

Artykuły

Hans-Jürgen Massaquoi – Murzyn w Republice Weimarskiej

Hans-Jurgen Massaquoi to postać nietuzinkowa. Urodzić się w niespokojnych czasach Republiki Weimarskiej to pech. Ale dorastać w epoce Adolfa Hitlera to już prawdziwe nieszczęście. Zwłaszcza gdy jesteś czarnoskórym obywatelem III Rzeszy.

Hans-Jürgen Massaquoi

Artykuły

Ugoda hadziacka – osobista porażka hetmana Iwana Wyhowskiego

Ugoda hadziacka mogła trwać dopóty, dopóki znajdowali się jej zwolennicy i kontynuatorzy porozumienia z Rzeczpospolitą. Nad ambitnym przedsięwzięciem szybko zebrały się jednak czarne chmury.

Katarzyna Hoffman

Artykuły

Maurycy Beniowski – władca Madagaskaru (cz. 3)

Uciekł z zesłania na Kamczatce, odwiedził Japonię, a wreszcie osiadł na Madagaskarze, gdzie tubylcy obwołali go władcą. Jak wyglądały ostatnie lata życia Maurycego Beniowskiego?

Mateusz Będkowski

Artykuły

Londyn: pięć minut przed rewolucją seksualną

W końcu lat 60. po Europie krążyło widmo. Widmo rewolucji seksualnej. Zmienić miała się obyczajowość, a z nią - muzyka, stroje i sposoby myślenia. Jak tuż przed rewolucją wyglądał Londyn?

Piotr Szarota

Artykuły

Henryk Sienkiewicz, dwója! Szkolna i studencka edukacja twórcy „Trylogii”

Henryk Sienkiewicz trzykrotnie zmieniał gimnazjum. Dostał się na wydział prawa, otrzymawszy dwie dwóje (!) z egzaminu wstępnego. Studia filologiczne ukończył, nie otrzymał jednak dyplomu. Edukacja noblisty nie może raczej służyć jako wzór dla przyszłych pokoleń...

Kamil Kartasiński

Artykuły

Kontrowersyjny Biały Dom. Amerykańscy prezydenci: osobliwe przypadki

Najczarniejszy sen amerykańskich demokratów stał się rzeczywistością. Donald Trump został 45. prezydentem Stanów Zjednoczonych. Stał się on uosobieniem prezydenckiego szaleństwa i przypadkiem nadzwyczaj osobliwym… Rzecz w tym, że nie jest w tym pierwszy…

Marcin Sałański

Artykuły

„Dla Ciebie, Polsko, i dla Twojej chwały”. Błękitna Armia Hallera i jej droga do Ojczyzny

Przywołanymi wyżej słowami generał Józef Haller, wódz Armii Polskiej we Francji, zwanej również Błękitną Armią, powitał stolicę odrodzonej Polski w kwietniu 1919 roku. Wojska, którymi dowodził, stały się istotną częścią sił zbrojnych II Rzeczpospolitej. W jakich okolicznościach doszło do ich sformowania?

Kamil Kartasiński

Artykuły

Maria Skłodowska-Curie: studentka i guwernantka

Na swojej drodze życiowej przełamywała kolejne bariery. Pierwsza jeździła na rowerze i pierwsza dostała Nobla. Ale studenckie czasy Marii Skłodowskiej-Curie wcale nie były łatwe.

Natacha Henry

Artykuły

Październik 1956: Jugosławia wobec przemian w Polsce

Październik 1956 roku to czas, gdy oczy komunistów z całego świata były zwrócone na Polskę, w której w towarzystwie radykalnych nastrojów społecznych do władzy powracał Władysław Gomułka. Wydarzenia nad Wisłą obserwowała też Jugosławia Josipa Broz-Tito.

Paweł Wawryszuk

Artykuły

Zdławić opozycję. System partyjny w Polsce 1945–1947

Na konferencji jałtańskiej mocarstwa ustaliły, że po zakończeniu wojny w Polsce odbędą się wolne i nieskrępowane wybory. Komuniści dopuścili więc swoją polityczną konkurencję do głosu, ale było to tylko działanie pozorowane. Władzy raz zdobytej nie zamierzali wcale oddawać. Jak wyglądał system partyjny w Polsce w pierwszych latach po zakończeniu II wojny światowej?

Łukasz Ścisłowicz

Artykuły

Celebryta Ludwik XIV. Zrobimy cię na słońce!

Ludwik XIV to postać niezwykle barwna i powszechnie znana. Któż nie słyszał o królu, który żył otoczony taką chwałą, że nie bał się z dumą twierdzić „państwo to ja”? Nad blaskiem tego słońca musiał jednak porządnie napocić się cały sztab ludzi.

Mateusz Balcerkiewicz

Artykuły

Skąd się wzięli Jazydzi?

Dziś bronią świata przed Państwem Islamskim, choć są najbardziej zagrożoną mniejszością religijną w obrębie basenu Morza Śródziemnego. Kim są i skąd się wzięli Jazydzi?

Gerard Russell

Artykuły

Zbigniew Oleśnicki – pierwszy polski kardynał

Szara eminencja jagiellońskiej Polski, potężny biskup i możnowładca, gorliwy patriota i żarliwy człowiek religii – Zbigniew Oleśnicki to jedna z wielkich postaci polskiego średniowiecza, która jak widać wymyka się prostym klasyfikacjom.

Marcin Sałański

Artykuły

Jan Gawroński – polityk na trudne czasy

Życie dyplomaty pełne jest rozmaitych wyzwań natury politycznej, tym bardziej gdy jest się nim u progu II wojny światowej. Właśnie przed takim wyzwaniem stanął Jan Gawroński, który był posłem Rzeczypospolitej Polskiej w Wiedniu tuż przed Anschlussem Austrii przez Niemcy...

Marek Teler

Artykuły

Berlin - imperialna stolica Hohenzollernów

W XIX wieku Niemcy stały się potęgą, ale wciąż pozostawały imperium na dorobku. Stolica państwa miała stać się miastem na miarę cesarskich ambicji. W jaki sposób Berlin stawał się imperialną metropolią?

Alexandra Richie

Artykuły

Adolf Hitler: ostatnie godziny bestii

Jeden z najgorszych zbrodniarzy w dziejach kończył swoje życie w otoczonym Berlinie, wśród śmiertelnie wystraszonych współpracowników. Jak wyglądały ostatnie godziny Adolfa Hitlera?

Jonathan Mayo, Emma Craigie

Artykuły

Do pierwszej krwi. Polski Kodeks Honorowy w międzywojennej Polsce

Zwyczaj bronienia honoru za pomocą oręża nie przetrwał do dziś. Jednak jeszcze w międzywojennej Polsce zdarzało się, że za obrazę przelewano krew rywala... Jakie rozwiązania proponował Polski Kodeks Honorowy?

Marcin Tomczak

Artykuły

Dolomity – historia jednego z najpiękniejszych miejsc na Ziemi

Pasmo górskie nazwane na cześć badacza, który nigdy nie pojawił się na jego obszarze, odegrało niemałą rolę w Wielkiej Wojnie. Historia Dolomitów, bo o nich mowa, wykracza daleko poza zwyczajne dzieje atrakcji turystycznej.

Marek Baran

Artykuły

Sułtanka Kösem – kobieta na tronie Imperium

Sułtankę Kösem znamy głównie z popularnego tureckiego serialu „Wspaniałe stulecie: Sułtanka Kösem”. Jest w nim wpływowa, piękna i przebiegła. Co tak naprawdę wiemy o jednej z najpotężniejszych kobiet w Imperium Osmańskim?

Karolina Wanda Olszowska

Artykuły

Katarzyna I - chłopka na cesarskim tronie

W Rosji schedę po śmierci Piotra I w 1725 przejęła Katarzyna I, jego druga żona, co stanowiło jedną z najbardziej zaskakujących karier w dziejach domów panujących. Gdyby nie to, że wyniesienie chłopki na rosyjski tron jest najprawdziwszą prawdą, można by pomyśleć, że mamy do czynienia z bajką.

Michael Farquhar

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca