XIX wiek

Kartki z historii Niemiec: Ludwik II Bawarski – szaleniec czy ekscentryk?

Niemalże każdy turysta odwiedzający Bawarię decyduje się na zwiedzanie słynnego zamku Neuschwanstein. Ta niezwykła budowla, uwieczniona w logo Disneya, była w XIX wieku siedzibą nietuzinkowego władcy. Kim był Ludwik II Bawarski?

Dagmara Naczk

Michael S. Neiberg – „Taniec furii” – recenzja i ocena

Lektura tej książki przysparza w równej mierze powodów do irytacji, co satysfakcji. Cechą książek dobrych jest jednak to, że skłaniają do refleksji, a tego monografii Neiberga odmówić nie możemy.

Przemysław Piotr Damski

Kartki z historii Niemiec: Caspar David Friedrich i skandaliczne płótno

W twórczości słynnego malarza Caspara Davida Friedricha poetyka jest bardzo wyeksponowana. Mimo, że od strony warsztatu nie był on twórcą wybitnym, w jego dziełach znajduje się coś szczególnego, co w 1830 r. krytyk Iwan Kirejewski określił mianem „czarnoksięstwa rzadkiego rodzaju”. Niestety, jego talent nie zawsze był doceniany, a w pewnym okresie jego życia stał się przyczyną skandalu.

Dagmara Naczk

Ulysses S. Grant - żołnierz, który ocalił Unię

W lutym 1862 r. prasa obwołała Granta bohaterem Unii, dwa miesiące później cały kraj dowiedział się o jego nie do końcach jasnych przyczynach odejścia z armii. Człowieka, którego ochrzczono z dumą „Bezwarunkową Kapitulacją” Grantem, nazywano teraz jedynie pijakiem. A to wszystko z powodu kwietniowego ranka nad rzeką Tennessee...

Wspomnienia

Solomon Northup – „Zniewolony. 12 Years a Slave” – recenzja i ocena

W 1853 roku tą historią żyło wielu Amerykanów. Po dwunastu latach do domu wrócił Solomon Northup – wolny Afroamerykanin z Nowego Jorku. Po powrocie spisał i wydał pamiętniki, w których opowiedział o latach spędzonych z dala od domu. Nie byłaby to żadna szczególna historia, gdyby nie to, że wiele mil od rodzinnego miasteczka, w dolinie rzeki Red, daleko na Głębokim Południu, w Luizjanie został zmuszony do niewolniczej pracy.

Biblioteka Polska w Paryżu. Żywy pomnik polskiej kultury i emigracji

24 marca 1839 roku temu otwarta została dla publiczności Biblioteka Polska w Paryżu. Jak powstała największa polska książnica znajdująca się poza granicami kraju?

Katarzyna Seroka

Greg King, Sue Woolmans – „Zabić arcyksięcia” – recenzja i ocena

W materiałach promujących książkę „Zabić arcyksięcia” przeczytać możemy, iż opowiada ona o romansie Franciszka Ferdynanda. Czytelnika taka wiadomość może zelektryzować i zaniepokoić. Uspokajam jednak – chodzi o romans z… własną żoną.

Michał Gadziński

Skazani: ludzie, którzy przeżyli upadek cara

Opowieść o ludziach, których świat się zawalił. Jak wyglądały ostatnie dni arystokracji rosyjskiej?

Douglas Smith

Sylwia Frołow – „Dzierżyński. Miłość i rewolucja. Biografia intymna” – recenzja i ocena

Najnowszej biografii Dzierżyńskiego, opublikowanej na początku tego roku nakładem wydawnictwa Znak, dano znaczący podtytuł: „Miłość i rewolucja. Biografia intymna”. Nie jest to jednak jedyny powód, dla którego książka od razu wywołała liczne kontrowersje.

Marta Adamczyk

Ulysses S. Grant - narodziny bohatera

We wtorek 8 III 1864 r. do Hotelu Wilard zgłosił się średniego wzrostu krępy generał major wraz z synem. Zdaniem recepcjonisty „wyglądał na człowieka który nadużywa, albo kiedyś nadużywał alkoholu”, wrażenia nie poprawiał „mocno znoszony uniform” generalski. Ten człowiek nie miał „postawy i charyzmy”.

Historia bankowości na ziemiach polskich (cz. 3)

W trzeciej odsłonie cyklu o historii bankowości na ziemiach polskich autorzy przyjrzą się dwóm zagadnieniom, związanym z przełomem XIX i XX wieku.

Kazimierz Twardowski – nauczyciel nauczycieli

Trudno w całej historii Polski znaleźć osobę, która wniosłaby większy wkład w formowanie się polskiej myśli, zarówno tej humanistycznej jak i ścisłej. Kazimierz Twardowski stworzył szkołę lwowsko-warszawską i wykształcił blisko trzydziestu profesorów, których uczniowie mieli wkład w naukę polską i światową.

K. Iwanek, A. Burakowski – „Indie. Od kolonii do mocarstwa 1857–2013” – recenzja i ocena

Wraz z końcem ubiegłego roku na rynku księgarskim ukazało się interesujące wydawnictwo podręcznikowe poświęcone najnowszej historii najważniejszego obok Chin państwa Azjatyckiego – Indii. To z pewnością świetna książka – ale czy dobry podręcznik?

Przemysław Piotr Damski

Douglas Smith – „Skazani. Ostatnie dni rosyjskiej arystokracji” (informacja)

„Skazani. Ostatnie dni rosyjskiej arystokracji” to kamień milowy w pisaniu o przedrewolucyjnej Rosji. Czytelnik dostaje do rąk pisaną z epickim rozmachem i ukazującą szeroką panoramę dziejów sagę, w której towarzyskie anegdoty sąsiadują z surowością historii.

Skromny początek podwodnej wojny. H.L. „Hunley” kontra „USS Housatonic”

USS „Housatonic” nie był ogromnym liniowcem, nowoczesnym pancernikiem czy monitorem o potężnej sile ognia. To raptem jeden z wielu slupów parowych, dozorujących oraz blokujących Zatokę Charlestońską w czasie wojny secesyjnej. Jego zatopienie – prócz okrętu – nie przyniosło większych strat. Jednak dla historii wojen było milowym krokiem, albowiem dokonał tego okręt działający całkowicie pod wodą.

Wspomnienia

Ernest Shackleton i imperialna ekspedycja antarktyczna

15 lutego 1874 w Ballitore w hrabstwie Kildare, urodził się Ernest Schackleton. Ten irlandzki podróżnik i odkrywca zasłynął nie tylko jako zdobywca Antarktydy, ale również jako przykład prawdziwego lidera, któremu nie straszna nawet najtrudniejsza sytuacja...

Ernest Shackleton

Czy bojowcy PPS to żołnierze wyklęci?

Niedawno zasugerowano mi, że prawdziwymi „żołnierzami wyklętymi” są członkowie Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. Sugestia zaintrygowała mnie tak bardzo, że postanowiłem głębiej się nad nią zastanowić…

Tadeusz Kotarbiński – człowiek dobrej roboty

Wśród polski filozofów Tadeusz Kotarbiński odgrywa rolę niezwykłą. Jego sposób pracy intelektualnej ukształtował całe pokolenia naukowców i ludzi kultury. W czasach reżimu komunistycznego, pomimo swojego lewicowego zaangażowania, uchodził on za myśliciela niezależnego.

Marek Rezler – „Nie tylko orężem. Bohaterowie wielkopolskiej drogi do niepodległości” – recenzja i ocena

Powstanie Wielkopolskie, jedyne wygrane w historii Polski, nie do końca przebija się w ogólnej świadomości Polaków. Odmienny sposób, w jaki Wielkopolanie szli do Niepodległej, nie zawsze odbierany jest jako konsekwentna droga Patriotów. Nieraz można spotkać się z opinią o asekuranctwie i bohaterstwie „za pięć dwunasta”. A jest to niewątpliwie opinia krzywdząca.

Daria Czarnecka

Karen Mack, Jennifer Kaufman – „Kochanka Freuda” – recenzja i ocena

Niech was nie zwiedzie lekki i romansowy nieco tytuł tej książki. Zestawienie dwóch niezwykłych charakterów, a w tle panorama Wiednia końca XIX wieku dają razem prozę zaskakującą, pełną niedopowiedzeń i zagadek.

Iwona Łoza

Gwiazdka Cieszyńska - Antoni Patek

Patek Philippe & Co. to pierwsza firmy na świecie produkująca masowo zegarki kieszonkowe, a także zegarki zaliczane do najlepszych i najdroższych na świecie. Ich historia rozpoczyna się na Lubelszczyźnie, na początku XIX wieku, gdy narodził się Antoni Patek...

Karen Mack , Jennifer Kaufman

My Goodness, My Guinness!

Entuzjaści piwa ze wszystkich krajów zawdzięczają mu sporo, podobnie jak entuzjaści dziwnych rekordów. Dziś mija 210 lat od śmierci Arthura Guinnessa: wizjonera, filantropa i co najważniejsze piwowara.

Przemysław Mrówka

Beletrystyka

Szwagierka Zygmunta Freuda

Wiedeń, 1895. Młoda kobieta siedziała przy sekretarzyku pod oknem i zamoczyła pióro w czarnym atramencie. Drapało po papierze niczym kruczy szpon. Niebo na zewnątrz przybrało popielaty odcień. Od początku listopada panował przejmujący chłód, a Dunaj pokrywała miejscami skorupa lodu...

Karen Mack, Jennifer Kaufman – „Kochanka Freuda” (informacja)

Kiedy inteligentna i niepokorna Minna nagle traci pracę, ma tylko jedno wyjście: zamieszkać z siostrą i jej mężem Zygmuntem Freudem. Wkrótce odkrywa, że rozmowy z kontrowersyjnym psychoanalitykiem są nie tylko fascynującą intelektualną przygodą, ale też budzą w niej pożądanie i namiętność, jakich dotąd nie zaznała.

Gwiazdka Cieszyńska - Popocatépetl

Popocatépetl to nie tylko niezwykły wulkan i drugi pod względem wysokości szczyt Meksyku. Zgodnie ze starą legendą jest on również uśpionym wojownikiem, który stoi na straży pochówku swojej ukochanej...

Andrzej Z. Makowiecki – „Warszawskie kawiarnie literackie” – recenzja i ocena

Kto najchętniej spędzał czas w Udziałowej, a kto w Ziemiańskiej? Jaki zabawny komentarz wyszedł w ust Franca Fiszera? W czyim towarzystwie pojawił się Bolesław Leśmian? Jakie problemy były przedmiotem ożywionej dyskusji przy stoliku Gombrowicza? Odpowiedzi na te pytania czytelnik może szukać w pracy _Warszawskie kawiarnie literackie_, wydanej niedawno przez Iskry.

Maria Walczak

Arsenał Warszawski. Historia i przeznaczenie

Niezwykłe dzieje jednej z najbardziej znanych warszawskich budowli, o historii liczącej ponad trzy stulecia. Miejsca od zawsze związanego z wojskowością, naznaczonego krwią polskich bohaterów w czasie II wojny światowej.

Jan Gustaw Rokita

Gwiazdka Cieszyńska - Niniwa i jej władca

Niniwa była jednym z najstarszych i największych miast starożytności. Gdy w XIX wieku rozpoczęto w tym regionie wykopaliska odkryto wielkie rzeźby portalowe, malowidła ścienne, liczne tabliczki z pismem klinowym, a także rzeźbę przedstawiającą głowę akadyjskiego władcy...

Leon Kossak: powstaniec i malarz

W bożonarodzeniowe popołudnie 1863 roku wierni wychodzący z kościoła parafialnego w Kocku byli świadkami finału ostatniej bitwy oddziału powstańczego dowodzonego przez gen. Michała Heydenreicha-Kruka. Wśród walczących był kapitan Leon Kossak, młodszy brat znanego malarza Juliusza Kossaka.

Jacek Pożarowszczyk

Gwiazdka Cieszyńska - Charles Napier

Charles Napier – wspaniały żołnierz, marynarz i dowódca. Miał swój udział nie tylko w wojnach toczonych przez Imperium Brytyjskie, ale również w reformach Royal Navy i rozwoju żelaznych statków.

Zanim powstała Enigma - początki szyfrów telegraficznych

Już w starożytności korzystano z szyfrów, aby przechytrzyć przeciwnika i wygrać wojnę. XIX wiek przyniósł ze sobą błyskotliwy rozwój telegrafu. Teraz można więc było stosować szyfry przenoszące tajne wiadomości na daleko większe odległości. Stawka w wojnie wywiadów wzrosła...

Marek Grajek

Gwiazdka Cieszyńska - Żuawi Śmierci

Od 1831 roku, w okresie panowania Francuzów w Algierii, zaczęły tworzyć się specjalne oddziały wojsk, tzw. Żuawi. Mieli oni wielką renomę - odznaczali się niezwykłą odwagą i tworzyli elitę armii francuskiej. Ich nazwa została również przyjęta w XIX wieku przez jednostki w innych armiach.

Przepowiednie Michaldy: księgi sybillińskie prosto z Polski

Przepowiednie Michaldy są jednym z fenomenów ludowej wyobraźni. Bo choć treść proroctw, do których Rzymianie odwoływali się w chwilach największego zagrożenia, pozostaje nieznana, w końcu XIX wieku polscy wydawcy postanowili to zmienić...

Grzegorz Nogal

Jürgen Osterhammel – „Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata” – recenzja i ocena

Historia XIX wieku doczekała się wielu opracowań i syntez, zarówno jeśli chodzi o ujęcie przekrojowe, jak i historię poszczególnych państw czy też konkretnych zagadnień. Okres ten wydaje się być dobrze zbadany przez historiografię. Co więc sprawia, że warto sięgnąć po „Przeobrażenie świata” Jürgena Osterhammela?

Michał Gadziński

Gwiazdka Cieszyńska - wszystkiego najlepszego na Święta i Nowy Rok!

Wszystkim czytelnikom Histmaga a zarazem czytelnikom Gwiazdki Cieszyńskiej, pragniemy złożyć najserdeczniejsze życzenia wesołych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia a także wszelkiej pomyślności w nadchodzącym nowym roku.

Henryk Arctowski i Antoni Dobrowolski – pierwsi Polacy w Antarktyce (cz. 2)

Henryk Arctowski i Antoni Dobrowolski wraz z pozostałymi członkami Belgijskiej Wyprawy Antarktycznej przez 13 miesięcy tkwili uwięzieni w paku lodowym. Zmagali się ekstremalnymi temperaturami, zamieciami śnieżnymi, nocą polarną i szkorbutem. Jak udało im się przetrwać i wydostać z pułapki?

Mateusz Będkowski

Gwiazdka Cieszyńska - męczennik Jan Sarkander

Pochodzący ze Skoczowa na Śląsku Cieszyńskim Jan Sarkander żył w ciężkich czasach walki katolików z protestantami. Za wiarę i w obronie tajemnicy spowiedzi poniósł męczeńską śmierć.

Wyprawa Roberta Scotta. Jak angielscy dżentelmeni walczyli o Biegun Południowy?

„Pokazujemy, że Anglicy wciąż mogą umierać odważni duchem walcząc do końca.” Choć autor tych słów, kapitan Robert Falcon Scott w wyścigu o Biegun Południowy przegrał, choć nigdy nie wrócił z epickiej antarktycznej podróży na krańce świata i choć od tych wydarzeń minęło już ponad 100 lat, to udało mu się zawładnąć wyobraźnią ludzi. On i jego wyprawa pokazała, jak umierają dżentelmeni znad Tamizy.

Maciej Jaśkowiak

XIX wiek, czyli rewolucja w obyczajach cz. 2

Dziewiętnasty wiek przyniósł w Polsce obyczajowe zmiany na niezwykłą skalę. Jak pito? W co się ubierano? Jak kochano...?

Stanisław Wasylewski

Niall Ferguson – „Imperium. Jak Wielka Brytania zbudowała nowoczesny świat” – recenzja i ocena

Kolejna książka Nialla Fergusona na polskim rynku wydawniczym nie jest tak konserwatywna, jak postrzega ją lewica, ani taka bezkompromisowa i niepoprawna politycznie, jaką chcieliby ją widzieć ludzie prawicy.

Przemysław Piotr Damski

Gwiazdka Cieszyńska - ślub Franciszka Józefa

Cesarz Franciszek Józef cieszył się niezwykłą popularnością wśród mieszkańców Cieszyna. Sympatia ta często ujawniała się na łamach Gwiazdki Cieszyńskiej. Dlatego informacje o zaręczynach i ślubie młodego władcy wzbudziły nie lada radość.

Gwiazdka Cieszyńska - Danilo I, książę Czarnogóry

Po wiekach teokratycznych rządów przekształcił Czarnogórę w świeckie księstwo. Za jego panowania udało się Czarnogórze wyznaczyć granicę z Turcją i osiągnąć niezależność.

Fantomowe wizje i realne problemy

Jak wyglądała modernizacja Polski w XIX wieku? Ile w niej zasługi zaborców? Dyskusji wokół kontrowersyjnej wypowiedzi Jana Sowy ciąg dalszy...

Kamil Śmiechowski

Gwiazdka Cieszyńska - Browar Zamkowy w Cieszynie

Browar Zamkowy w Cieszynie był niegdyś jednym z najbardziej znanych browarów w monarchii austro-wegierskiej. Dziś, choć utracił na znaczeniu, dalej jest miejscem niezwykłym i wciąż kultywuje tradycje piwowarskie.

Listopadowe nowości z PWN-u

Dziś polecamy Wam trzy z najciekawszych historycznych propozycji wydawniczych z PWN-u: „Nowy Jork zbuntowany. Miasto w czasach prohibicji, jazzu i gangsterów” Ewy Winnickiej, „Uwodziciele władzy. Dwór Ludwika XIV” Wojciecha S. Magdziarza i „Historia Polski do 1572” Tomasza Jurka i Edmunda Kizika. Zapraszamy do lektury!

Mąż o niezachwianej woli. Władysław Zamoyski 1853–1924 (cz. 1)

W 1853 roku w Paryżu urodził się Władysław hr. Zamoyski, jedna z najważniejszych osobistości w życiu narodu polskiego na przełomie XIX i XX wieku. Dziś jednak on sam oraz dzieła, których dokonał, są często zapomniane. Jego aktywność skupiała się na polu społeczno-gospodarczym, przybierając niekiedy charakter anonimowy.

Krzysztof Rataj

Remigiusz Forycki – „Droga do Rosji. Spór o imperium carów (1761–1839)” – recenzja i ocena

Powtarzane od setek lat pytanie „czym u diabła jest ta cała Rosja?!” niezmiennie pozostaje aktualne. Nic zatem dziwnego, że historiozofowie żywotnie zainteresowani tym problemem nie przestają podejmować prób zdefiniowania natury państwa, które w swej osobliwej egzotyce nie przestaje zarówno przerażać, jak i fascynować.

Przemysław Mazur

Jean-Paul Bled – „Bismarck. Żelazny Kanclerz” – recenzja i ocena

„Charyzmatyczny twórca II Rzeszy; zaciekły wróg Polaków” – ostrzega wydawnictwo MUZA na okładce niedawno wydanej biografii Ottona von Bismarcka. Zdania te mają zapewne przykuć uwagę potencjalnego czytelnika. Czyżby postać Żelaznego Kanclerza wymagała w Polsce tego typu reklamy, by ktoś sięgnął po jego biografię? A no tak…

Jakub Dorosz-Kruczyński

Gwiazdka Cieszyńska - SS Arctic: katastrofa na Atlantyku

W XIX wieku prężnie rozwijał sie transport transatlantycki, który był przedmiotem rywalizacji nie tylko wielkich przedsiębiorstw ale także państw. Nie obyło się również bez tragicznych katastrof, takich jak ta, która spotkała SS _Arctic_.

Przemysław Mrówka, Paweł Rzewuski

Multimedia

Rozmowy o historii 2.0: jak Polacy i inne narody wybijały się na niepodległość? video

Odzyskiwanie lub uzyskiwanie niepodległości przez państwa i narody to proces szeroki i nie zawężający się tylko do 1918 roku. Jak dochodzi się do niepodległości? Jaką tradycję wybierają powstające twory? O tym i innych problemach opowiada prof. Marcin Kula, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego. Zapraszamy do obejrzenia!

Kapuścińska-Kmiecik Nina – „Zdrada małżeńska w dziewiętnastowiecznych pałacach i dworach ziemiańskich” – recenzja i ocena

„Okazujesz się zawsze przyzwoicie, starannie, pod ujmująca postacią twojemu narzeczonemu, który cię ciągle uwielbia, a zaniedbana stajesz w oczach męża, którego posiadanie i przyzwyczajenie zobojętniają coraz bardziej” – tak wyjaśniała w połowie XIX wieku przyczyny zdrady mężów w swoim paryskim poradniku dla dam hrabina Élisabeth de Celnart. A jak tłumaczono i postrzegano zdradę na ziemiach polskich pod zaborami? W problematykę ziemiańskiej obyczajowości zabiera nas Nina Kapuścińska-Kmiecik.

Małgorzata Radomska

Jesienne nowości Wydawnictwa UJ

Co ciekawego ma nam do zaproponowania wydawnictwo najstarszej polskiej uczelni? Z bogatej oferty wybraliśmy: „Kresy - biografia krainy, której nie ma. Jak zniszczono wielokulturowe pogranicze” Kate Brown, „Taniec furii. Wybuch pierwszej wojny światowej oczami Europejczyków” Michaela S. Neiberga i „Narodziny japońskich tradycji. Yoshimasa i Srebrny Pawilon” Donalda Keene'a.

Gwiazdka Cieszyńska - bitwa nad Trebbią

Pod koniec XVIII wieku europejskie mocarstwa usiłowały obalić powstałą w wyniku rewolucji I Republikę Francuską. Strach przed rozprzestrzeniającymi się ideami rewolucyjnymi doprowadził do wielu lat wojny, w której brali udział również Polacy.

Gwiazdka Cieszyńska - rozwiązania zagadek

Tydzień temu opublikowaliśmy kilka zagadek, które ukazały się w "numerach Gwiazdki Cieszyńskiej w 1854 roku":http://histmag.org/Gwiazdka-Cieszynska-Zagadki-8621. Dzisiaj publikujemy odpowiedzi!

Matteo Luigi Napolitano – „Tajne akta Watykanu” – recenzja i ocena

„Tajne akta Watykanu” znacznie różnią się od innych publikacji traktujących o Stolicy Piotrowej. Nie znajdziemy tu plotkarskiego tonu, podstępnych paparazzich, spektakularnego obnażenia głów Kościoła katolickiego. Czytelnik, który sięgnie po książkę Napolitano z ciekawości i żądzy skandalu, może więc poczuć się zawiedziony.

Iwona Łoza

Matteo Luigi Napolitano – „Tajne akta Watykanu” (informacja)

Watykan otwiera archiwa i ujawnia fakty, które dotąd owiane były milczeniem! Czy papież Pius XII milczał w sprawie eksterminacji Żydów? Kto tak naprawdę pierwszy powiedział: „rozmawiamy z Moskwą!”? W jaki sposób Jan Paweł II przyczynił się do upadku komunizmu? Jan Paweł II, Reagan i Gorbaczow – kulisy wzajemnych relacji. Czego media nie powiedziały o Wikileaks odnośnie do Kościoła? Poznaj zawartość tajnych dokumentów i odkryj ich doniosłość. 150 lat działań dyplomacji watykańskiej w nowym świetle. Te i inne palące kwestie burzliwej historii XX wieku znajdziesz w tej książce.

Wstydliwa historia, czyli rzecz o bytomskim lwie

W centralnej części bytomskiego rynku oglądać możemy wspaniałą rzeźbę śpiącego lwa. Osoby, które nie znają jego fascynującej historii mogą pomyśleć, że to jest jedynie element dekoracyjny, którego forma i kształt są czysto przypadkowe. Tymczasem kryje on w sobie tragizm dziejów tego regionu i świadectwo przeszłości, które dla wielu pozostaje wstydliwe.

Sebastian Adamkiewicz

Paweł E. Tomaszewski - „Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim” – recenzja i ocena

Istnieją takie książki, które przede wszystkim wzbudzają uczucie niedosytu. Należy do nich ta napisana przez doktora Pawła E. Tomaszewskiego, który jako pierwszy zmierzył się z biografią wybitnego polskiego naukowca, profesora Jana Czochralskiego.