Gwiazdka Cieszyńska - męczennik Jan Sarkander
Gwiazdka Cieszyńska, pismo dla zabawy, nauki i przemysłu.
Ner. 46. – Cieszyn d. 24. Listopada. – R. 1855.
Jan Sarkander urodził się 20 grudnia 1567 roku, w średniozamożnej rodzinie szlacheckiej w Skoczowie. Był czwartym z kolei synem Grzegorza Macieja Sarkandra i Heleny z Góreckich. W 1579 roku zmarł Grzegorz Maciej i w związku z tym o wychowanie młodego Jana musiała zadbać matka. W Skoczowie w tym czasie panowali już protestanci, dlatego Jan z rodziną przenieśli sie na Morawy, do Przybora. Tam Jan rozpoczął naukę w parafialnej szkole. W wieku piętnastu lat wysłano go do Ołomuńca, gdzie uczęszczał do jezuickiej szkoły a w 1597 roku rozpoczął studia filozoficzne. Studia te (z powodu epidemii w Ołomuńcu) ukończył już w Pradze w 1599 roku a cztery lata później uzyskał tytuł doktora filozofii. Następnie przeniósł się do Grazu gdzie rozpoczął studia teologiczne, które również ukończył doktoratem. Święcenia kapłańskie przyjął w Brnie 22 marca 1609 roku.
Pracę duszpasterską rozpoczynał w takich miejscowościach jak: Opawa, Chorwaty, Unczów, Zdunki, Boskowice. W końcu, w 1616 roku, został przeniesiony do Holeszowa, gdzie został proboszczem. Obszar Holeszowa od pewnego już czasu opanowany był przez protestantów, należał więc do regionów walki katolików z luteranami i husytami. Walki tej podjął się miedzy innymi morawski hetman Władysław Popiel Lobkovic sprowadzając do Holeszowa jezuitów lub przywracając katolikom kościół.
Jan Sarkander Swoją pracę w Holeszowie Jan Sarkander rozpoczął od porządkowania ksiąg parafialnych, pogłębiania życia religijnego i pobierania dziesięcin. Oczywiście wiele czasu poświęcał modlitwie. Swoją gorliwością, cierpliwością i szacunkiem dla innowierców nawrócił na katolicyzm wiele osób. Niestety sytuacja zmieniła się gwałtownie w 1618 roku wraz z wybuchem wojny trzydziestoletniej. Jezuitów usunięto z kraju, Władysława Lobkovica odwołano z urzędu i uwięziono w Brnie a nowym hetmanem holeszowskim został wrogo nastawiony do katolików Władysław Valen z Żerotina. W tej sytuacji parafianie Sarkandra uprosili go, aby na jakiś czas opuścił Holeszów. Kapłan odprawił pożegnalną Mszę św. i niechętnie wyjechał z Moraw. W 1619 roku udał się w podróż do Polski, jako pielgrzym podążył do Częstochowy a przez pewien czas przebywał również w Krakowie i Rybniku.
Niedługo potem dotarły do Sarkandra wiadomości o złej sytuacji holeszowskich katolików, postanowił zatem powrócić do swojej parafii. W tym samym czasie król Zygmunt III Waza, na prośbę cesarza Ferdynanda II, wysłał na Morawy czterotysięczną formację lekkiej jazdy pod dowództwem Aleksandra Lisowskiego. Tzw. lisowczycy na swojej drodze splądrowali i spalili wiele miast. Gdy wojsko zbliżało się do Holeszowa, Sarkander zgromadził w kościele mieszkańców (katolików i protestantów) i udał się z monstrancją z Najświętszym Sakramentem w procesji naprzeciw lisowczykom. Żołnierze widząc procesję, wierząc, że to katolicy, oszczędzili Holeszów.
Wrogowie księdza Jana oskarżyli go jednak, że to on sprowadził lisowczyków. Ksiądz został uwięziony i ogłoszony zdrajcą narodu a wkrótce potem rozpoczął się proces i przesłuchania. Próbowano dowiedzieć sie jak sprowadzono na Morawy wojsko polskie a także jakie są plany Lobkovica, o których Sarkander powinien wiedzieć ponieważ był jego spowiednikiem. Wszyscy oskarżyciele byli protestantami, jedynym katolikiem był sędzia miejski Jan Scintilla. Jemu jako naocznemu świadkowi, przymuszonemu przez protestantów do udziału w przesłuchaniach, zawdzięczamy szczegółowy opis męczeńskiej śmierci Jana Sarkandra.
Jan Sarkander utrzymywał swoją niewinność i stał na straży tajemnicy spowiedzi więc sędziowie poddali go torturom. Naciągano go na tzw. skrzypiec czyli drewnianą konstrukcję z kołem, przy którego nieznacznym obrocie pękały ścięgna, a kości wychodziły ze stawów, przypalano mu boki, głowę ściskano żelazną obręczą, smarowano go woskiem, obsypywano piórami zamoczonymi w oleju, smole i siarce, po czym całość podpalano. Po kilku dniach tortur zaniechano a księdza w ciężkim stanie wrzucono do celi. Zmarł 17 marca 1620 roku.
Kult Jana Sarkandra zaczął sie szybko rozprzestrzeniać jednak jego beatyfikacji dokonał dopiero w 1859 roku papież Pius IX. Ciało Jana Sarkandra spoczęło wówczas w katedrze w Ołomuńcu. Grób męczennika nawiedzili m.in. Jan III Sobieski, cesarz Karol VI i Franciszek I oraz cesarzowa Maria Teresa.
21 maja 1995 r. w Ołomuńcu papież Jan Paweł II kanonizował Jana Sarkandra. Następnego dnia papież uczcił świętego w jego rodzinnym Skoczowie, gdzie odprawił uroczystą Mszę św.
Wspomnienie św. Jana Sarkandra przypada 30 maja. Jest patronem dobrej spowiedzi i spowiedników a także patronem Śląska Cieszyńskiego.
Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!
Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!
Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/
