Artykuły

…

Rzeź Ormian – pierwsze ludobójstwo XX wieku?

24 kwietnia 1915 roku w Stambule aresztowano 2345 osób należących do ormiańskiej elity – intelektualistów, działaczy politycznych, prawników, nauczycieli, lekarzy, przedsiębiorców. Zamordowano ich w okrutny sposób – podrzynając gardła, ścinając głowy. Niektórych powieszono lub ukrzyżowano. W państwie osmańskim trwała rzeź Ormian.

Bohdan Piętka

Artykuły

Dżuma w służbie japońskiej armii

Wojna biologiczna może mieć dla ludzkości nieprzewidywalne konsekwencje. Japońska armia podjęła w czasie II wojny światowej grę, która mogła zakończyć się hekatombą...

Hal Gold

Artykuły

Dobry, zły czy rozpustny? Seksualne upodobania rzymskich cesarzy

Oskarżenia mające podtekst seksualny już w świecie antycznym były wykorzystywane jako broń służąca do dyskredytowania przeciwników. Swetoniusz skorzystał z tego sposobu, aby utrwalić w pamięci potomnych sylwetki rzymskich władców. Opromienił boskich cezarów chwałą czy też okrył ich hańbą?

Bożena Janda

Artykuły

Jak wygrać I wojnę światową? - plan Schlieffena

Niektóre plany strategiczne wydają się szaleństwem. Granica między szaleństwem a zwycięstwem jest jednak bardzo cienka. Na czym polegał plan Schlieffena?

Paul Ham

Artykuły

Między magią a filozofią. Proces o czary w starożytnym Rzymie

Procesy o czary, kojarzone głównie z epoką nowożytną, miały miejsce także w starożytności. Podejrzenie o korzystanie z zabronionej magii budziło m.in. władanie obcym językiem, schludny wygląd czy mycie zębów…

Rafał Kurpiewski

Artykuły

Orson Welles – niekochane dziecko Hollywood

Choć Orson Welles stworzył jedno z największych arcydzieł w historii kinematografii, Hollywood nie potrafiło docenić jego twórczości. Dziś mija kolejna rocznica jego urodzin.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Zagadka TAHK No 240 4 04 74. Historia, która łączy

W końcu drugiej wojny światowej na polach frontu wschodniego spotkały się dwa czołgi ciężkie – niemiecki Tygrys i radziecki IS. Który z nich okazał się lepszy?

Jakub Ciechanowski

Artykuły

Jan Rodowicz „Anoda” w rękach UB - śledztwo i śmierć

Matka przygotowywała wigilijną wieczerzę. Do drzwi załomotali ubecy. W ostatniej chwili udało jej się jeszcze niepostrzeżenie wsunąć Jankowi opłatek.

Piotr Lipiński

Artykuły

Wojna w Afganistanie (1839-42): piekielny odwrót

Pierwsza interwencja Brytyjczyków w Afganistanie w latach 1839-1842 miała być błyskawiczną kampanią kolonialną. Szybko okazała się jednak być jedną z największych porażek armii Albionu w całej jej historii. Jak do tego doszło?

Tomasz Kruk

Artykuły

Dlaczego zabijały? - Niemki w czasie II wojny światowej

Przyjęło się uważać, że zbrodnie są domeną mężczyzn. To jednak nieprawda. Zbrodnia potrafi być kobietą.

Wendy Lower

Artykuły

Alfred Hitchcock i jego obsesje

Radził: „Filmuj morderstwa tak jak sceny miłosne, a sceny miłosne – tak jak morderstwa”. Bał się policji, pożądał blondynki i nienawidził Audrey Hepburn. Mimo wielu obsesji Alfred Hitchcock pozostawił po sobie obrazy, które na trwałe wpisały się w historię światowej kinematografii.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Operacja „Powerpack”, czyli dlaczego Jankesi najechali Dominikanę?

Ponad 50 lat temu rozpoczęła się amerykańska interwencja na Dominikanie. Co takiego stało się w tym karaibskim państwie, że wysłano tam jednostki U.S. Army?

Przemysław Mrówka

Artykuły

Jak wygrać wojnę dzięki prognozie pogody?

Wielką robotę w II wojnie światowej wykonały służby meteorologiczne, często uciekając się do działań niekonwencjonalnych. Jak wygrać wojnę dzięki prognozie pogody?

Tadeusz Zawadzki

Artykuły

Od prawa recytowanego do pisanego

Zanim powstały nowoczesne kodeksy, europejscy barbarzyńcy przekazywali prawo z ust do ust. Jak wyglądała droga od prawa recytowanego do pisanego?

Karol Modzelewski

Artykuły

Husarski czyli jaki? Gawęda o koniu polskim

W powszechnym zachwycie nad husarią łatwo stracić z oczu prawdę historyczną. Czy najlepsza polska jazda dosiadała specjalnie hodowanych wierzchowców?

Jerzy Mirosław Płachecki

Artykuły

Ukłonem i sztyletem – intryga w dziejach ludzkości

Intrygi, plotki, konszachty, spiski, eliminacja rywali. Gra dworska wpływała i wciąż wpływa na dzieje świata.

Jerzy Besala

Artykuły

William Ewart Gladstone – od konserwatysty do tytana liberalizmu

Ostatnia ćwierć dziewiętnastego stulecia upłynęła w Wielkiej Brytanii na walce politycznej pomiędzy dwoma osobowościami, tyleż wybitnymi co odmiennymi. Choć obaj ukształtowali wiktoriańską Anglię, Disraeli i William Ewart Gladstone różnili się chyba w każdym aspekcie.

Michał Gadziński

Artykuły

Lend Lease, czyli sposób na obecność Stanów Zjednoczonych w II wojnie światowej

Niedawno minęło 70 lat od śmierci amerykańskiego prezydenta Franklina Delano Roosevelta. Choć jego politykę ocenia się często negatywnie, jego zasługą było włączenie USA do II wojny światowej, co zadecydowało o zwycięstwie nad Hitlerem. Wymagało to jednak wielu mniejszych kroków.

Jakub Ciechanowski

Artykuły

Z Pożajścia do Tbilisi, czyli o niezwykłych dziejach polskiego archiwum

Historycy nawykli do faktu, że dokumenty poświadczające polskie dzieje można znaleźć w bardzo różnych miejscach na świecie. Mimo to niezwykłe jest, że obszerne, staropolskie archiwum klasztoru kamedułów z Pożajścia znalazło swoją ostateczną przystań w... Archiwum Narodowym Gruzji w Tbilisi.

Łukasz Truściński

Artykuły

Szarlatani, cudotwórcy czy łącznicy z bogami? Magowie świata starożytnego

W historii trudno znaleźć przypadek ludów, wśród których zupełnie obca byłaby wiara w praktyki magiczne. Osoby obdarzone tajemniczymi mocami zawsze fascynowały, ale i wzbudzały nieufność.

Rafał Kurpiewski

Artykuły

Kopernik, rybak, Świerczewski... Banknoty PRL i propaganda

Przez dziesięciolecia istnienia Polski Ludowej Polacy stykali się z propagandą w różnych miejscach, w tym także na używanych przez siebie banknotach. Jakie treści polityczno-ideologiczne próbowano im tą drogą przekazać?

Tomasz Leszkowicz

Artykuły

Raubritterzy u bram Jasnej Góry

Klasztor jasnogórski, który podczas „Potopu” oparł się szwedzkiej nawale, już w średniowieczu stanowił łakomy kąsek dla rozbójniczych band. Jednak mało kto spodziewał się że na święte miejsce może napaść grupa rycerzy.

Antoni Olbrychski

Artykuły

Konfederackie losy Kazimierza Pułaskiego

Dzieje Kazimierza Pułaskiego, uczestnika konfederacji barskiej i bohaterskiego obrońcy Jasnej Góry, walczącego w imię szlacheckich ideałów z Rosjanami i wojskami wiernymi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu.

Jan Gustaw Rokita

Artykuły

Jarosław Iwaszkiewicz i początki Skamandra

Jesienią 1918 historia mknęła z prędkością strzały. Gdy Jarosław Iwaszkiewicz przybył z Kijowa do Warszawy narodziła się wolna Polska i największa grupa poetycka II RP - Skamander. Jak wyglądały trudne początki Skamandra?

Radosław Romaniuk

Artykuły

Ruch oporu w Łodzi w latach II wojny światowej

11 kwietnia 1940 roku Łódź została przemianowana przez Niemców na Litzmannstadt. Tamtejsza konspiracja od początku swego istnienia działała w bardzo trudnych warunkach...

Henryk Woch

Artykuły

Komuna Paryska - droga do klęski

Gdy w lipcu 1870 r. Otto von Bismarck prowokował Francuzów do wojny, nie mógł przewidzieć, że niebawem na ulicach Paryża wyrosną barykady. W obronie republikańskiej Francji walczyli prawie wszyscy rewolucjoniści Europy. Jak wyglądała droga do klęski?

Adam Zamoyski

Artykuły

Potęga i manewr. Czołgi ciężkie i zastosowanie wojsk pancernych do 1942 r.

Historia czołgów była od początku historią maszyn ciężkich. W kolejnych latach pomysł na sprzęt pancerny ewoluował, jednak druga wojna światowa pokazała, że i dla najcięższych maszyn na polu bitwy znalazło się miejsce.

Jakub Ciechanowski

Artykuły

Zaskakujące perypetie rogu gwarków wielickich

Na skutek nieprzeciętnego bałaganu i niechlujstwa zarządu salin wielickich w 1874 roku doszło do kradzieży pamiątkowego dzieła sztuki złotniczej. Jak potoczyły się losy cennego zabytku?

Bohdan Nielubowicz

Artykuły

Wespół z wiarą i rozumem..., czyli rzecz o historii i jej badaniu według Jana Pawła II

Próba analizy i interpretacji papieskiego nauczania dotyczącego historii i zadań stawianych przed historykami.

Krzysztof Kloc

Artykuły

Bolesław Śmiały i jego czarna legenda

Bolesław II, zwany Śmiałym lub Szczodrym, to do dziś jeden z najbardziej kontrowersyjnych władców w historii Polski. Wzmocnił państwo i sprawił, że liczono się z nim w Europie. To, co wiemy o jego upadku, uwikłane jest nici różnorodnej propagandy.

Monika Juzepczuk

Artykuły

Carl von Clausewitz. Filozofia wojny i nowoczesna strategia

Czy tezy strategiczne sformułowane dwa wieki temu są nadal aktualne? Czy na ich podstawie można zidentyfikować błędy popełnione w I Rzeczpospolitej? Jaka jest uniwersalna natura wojny?

Przemysław Zera

Artykuły

Ideologia zamknięta w kadrze. „Triumf woli” Leni Riefenstahl

„Triumf woli” to przedstawienie ideologii narodowego socjalizmu i wizji własnej nazistów w postaci dynamicznie zmieniających się ruchomych obrazów doprawionych ekspresyjną muzyką. Ten żywiołowy przekaz trafiał do ludzkich serc i umysłów nie tylko dzięki doskonałości technicznej, lecz także dzięki samej istocie prezentowanej ideologii, dającej narodowi poczucie siły i wielkości.

Katarzyna Nowak

Artykuły

Ostatnia bitwa na brytyjskiej ziemi? Historia pewnej legendy

27 września 1940 roku niemiecki bombowiec Ju 88 wylądował awaryjnie w pobliżu wsi Graverney w południowo-wschodniej Wielkiej Brytanii. Późniejsza strzelanina przeszła do historii jako ostatnia bitwa z najeźdźcą stoczona na brytyjskiej ziemi.

Łukasz Męczykowski

Artykuły

Spirytyści przedwojenni dawni owi...

Życie towarzyskie dwudziestolecia międzywojennego toczyło się nie tylko wokół rautów, bankietów czy wódki pokątnie wypitej w bramie. W tej wyliczance brakuje bowiem prawdziwego fenomenu II RP – seansów spirytystycznych…

Michał Przeperski

Artykuły

Adolf Hitler i kobiety

Przerażającego dyktatora miał charakteryzować „nieprzejrzysty erotyzm”. Czy człowiek, z którego rozkazu dokonywano potwornych zbrodni, był nienormalny także w dziedzinie seksu? Jak wyglądały jego relacje z kobietami?

Volker Ullrich

Artykuły

Od „Ich nocy” do „Pretty Woman”, czyli o wielkich powrotach komedii romantycznych

Najczęściej mówimy: łzawe, z drętwymi gagami i nudną, oderwaną od rzeczywistości fabułą. Ale w głębi duszy zachwycamy się aktorkami, kibicujemy bohaterom i czekamy na happy end. Komedie romantyczne towarzyszą widzom prawie od początku istnienia kinematografii. Jedna z najsłynniejszych – „Pretty Woman” – dziś obchodzi swoje dwudzieste piąte urodziny.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Akira Kurosawa – japoński geniusz kina

Akira Kurosawa uchodzi za największego japońskiego reżysera w dziejach kina. To on otworzył również japońskiej kinematografii drzwi na cały świat i przyczynił się do zmiany wizerunku swego kraju po II wojnie światowej.

Wojciech Tomaszewski

Artykuły

Prasa na gruzach partyjnego koncernu. Likwidacja RSW „Prasa-Książka-Ruch”

Transformacja polskich mediów po 1989 r. to proces fascynujący i tłumaczący nam wiele zjawisk charakterystycznych dla współczesnych środków masowego przekazu. Jaką rolę w tym procesie odegrała likwidacja monopolistycznego wydawnictwa z okresu PRL?

Tomasz Leszkowicz

Artykuły

Park Praski – ponad 150 lat historii!

4 kwietnia 1865 roku car Aleksander II zezwolił na utworzenie Parku Praskiego w Warszawie. Ogród spacerowy, założony na miejscu zniszczonej dawnej Pragi, stał się niemal natychmiast jednym z ulubionych miejsc wypoczynku i rozrywki mieszkańców całej Warszawy.

Łukasz Zwaliński

Artykuły

U kresowych stanic – sztuka wojenna I Rzeczpospolitej

Na bezkresach Rusi i Podola wykształciła się sztuka wojenna I Rzeczpospolitej, znacząco odmienna od zachodnioeuropejskiej.

Jan M. Długosz

Artykuły

Początek końca - początek bitwy pod Stalingradem

Wydany 21 sierpnia 1942 r. przez głównodowodzącego armii Paulusa rozkaz ataku zapoczątkował historyczną klęskę 6. Armii, która siłami prawie 300 000 żołnierzy próbowała zdobyć miasto nad Wołgą noszące imię Stalina...

Torsten Diedrich

Artykuły

Nowoczesna nauka polityczna

Znaczenie _polis_ w dziejach Europy jest trudne do przecenienia. Wybitny francuski myśliciel rozważa je w kontekście współczesnej nauki politycznej, zawieszonej pomiędzy nienaukową teorią i niepolityczną nauką...

Pierre Manent

Artykuły

Miguel Primo de Rivera – niespotykanie łagodny dyktator

Autorytarne rządy generała Franco są zagadnieniem popularnym i dobrze zbadanym przez historyków. Nieco po macoszemu traktuje się jednak pierwszego z dwudziestowiecznych hiszpańskich dyktatorów. Był nim generał Miguel Primo de Rivera. Od jego dojścia do władzy minęło już ponad dziewięćdziesiąt lat.

Michał Gadziński

Artykuły

Fotografie ruin, czyli Warszawa jakiej nie ma

Film Agfacolor jest obiektem rozproszonym, czyli zmaterializowanym w różnym czasie i miejscu, w kilku postaciach: celuloidowych slajdów, bromowych odbitek na czarno-białym papierze, barwnych skanów. Nie można jednoznacznie stwierdzić, która z nich jest dziś najbliższa ewentualnemu oryginałowi, obrazowi źródłowemu.

Magdalena Wróblewska

Artykuły

Gawęda o koniu polskim

Panuje zwyczaj – nie tylko w środowisku hipicznym – aby cyklicznie przywoływać temat „koń polski” (equus polonicus). Wiele osób lansuje pogląd, że istniała taka rasa (?), równie liczni to negują… argumenty są najrozmaitsze, pointy tradycyjnie brak.

Jerzy Mirosław Płachecki

Artykuły

Jedyny pogrzeb w KL Auschwitz. Okoliczności śmierci Zofii Praussowej

Zofia Praussowa to jedna z wybitniejszych postaci PPS w okresie II RP. Była też jedną z ponad 70 tys. polskich ofiar KL Auschwitz. Po jej śmierci, tuż przed ewakuacją i wyzwoleniem obozu, współwięźniarki urządziły jej symboliczny pogrzeb. Prawdopodobnie jedyny taki pogrzeb w historii KL Auschwitz.

Bohdan Piętka

Artykuły

Na Białej Rusi, czyli gdzie?

Czy dzisiejszą Białoruś i dawną Białą Ruś łączy coś poza nazwą i zbliżonym terytorium? Gdzie tkwią korzenie białoruskiego narodu i jego tożsamości? Do jakiej tradycji mogą i odwołują się Białorusini? Najwcześniejsze dzieje kraju nazywanego niekiedy „państwem bez narodu” lub nawet „państwem bez historii” rekonstruuje Roman Sidorski.

Roman Sidorski

Artykuły

Attyla – postrach Europy

Niezliczone hordy Attyli siały spustoszenie od Bałtyku po Morze Śródziemne. Czy wódz Hunów Attyla i jego nieokrzesani koczownicy mogli rzucić Cesarstwo Rzymskie na kolana?

Antoni Olbrychski

Artykuły

Z relacji Państwo-Kościół w PRL: zerwanie konkordatu i jego następstwa

Rozpatrując sprawę bezpośrednich relacji między Kościołem katolickim a Polską Ludową należy zwrócić uwagę na działalność Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, a konkretnie na wydarzenia z września 1945 roku. Zerwanie konkordatu, bo o tym właśnie mowa, było poprzedzone nagonką prasową na papieża Piusa XII za jego rzekomo prohitlerowską politykę podczas wojny.

Maciej Wierzchnicki

Artykuły

Pierwsze Polki na krańcach świata

Do początku XX wieku wśród największych podróżników niewiele było kobiet. Wraz z postępem emancypacji i rozwojem technicznym powoli przełamywano stereotypy, jakoby kobieta nadawała się tylko do roli matki, żony i gospodyni domowej, a kartografia, eksploracja czy medycyna są wyłączną domeną mężczyzn.

Mateusz Będkowski

Artykuły

Metro jakiego stolica nie widziała – historia budowy metra w Warszawie

Historia budowy metra w Warszawie to obecnie dwie linie, uruchomione w 1995 i 2015 roku, ale także projekty, których nie zrealizowano...

Andrzej Skalimowski

Artykuły

Polskie dzieci w obozie w Potulicach

W lutym obchodzono w Czeladzi 70. rocznicę przybycia polskich dzieci wyzwolonych z niemieckiego obozu w Potulicach. Zostały one aresztowane wraz z rodzicami podczas akcji eksterminacyjnej „Oderberg” (11–12 sierpnia 1943 roku). Na terenie Prowincji Górnośląskiej zatrzymano wówczas ponad 700 Polaków.

Bohdan Piętka

Artykuły

10 sposobów na cywilizowanie Kresów

Żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza kojarzą się przede wszystkim z obroną granicy przed bolszewickimi dywersantami. Tymczasem przydzielono im zdecydowanie bardziej złożone i delikatne cele.

Paweł Rzewuski

Artykuły

Jak wyglądały pierwsze aparaty fotograficzne?

Bez fotografii nie wyobrażamy sobie dzisiaj życia. Jak wyglądały pierwsze aparaty fotograficzne?

Jakub Dziewit

Artykuły

Bośnia i Hercegowina – smutna historia małej Jugosławii

Bośnia i Hercegowina do złudzenia przypomina federację, której członkiem była ponad 20 lat temu. Wielu jej mieszkańców ciągle z rozrzewnieniem wspomina czasy Tity – okrutnego dyktatora, po którym płakały tysiące. W Bośni wielu tęskni za nim do dziś, a w podziurawionym Sarajewie jedna z głównych ulic ciągle nosi jego imię. Żart historii?

Paweł Wawryszuk

Artykuły

Katedra Santa Maria del Fiore we Florencji: historia, architektura, wystrój wnętrz

Katedra Santa Maria del Fiore to jedna z najsłynniejszych budowli sakralnych we Florencji, pomnik gotyckiej i renesansowej architektury i sztuki. Jej dzieje są równie fascynujące, jak ona sama.

Jan Gustaw Rokita

Artykuły

Tylko nie drugi Cybulski, czyli kilka słów o Danielu Olbrychskim

Mógł zostać lekkoatletą. Ale jak bez jego roli wyglądałoby „Wszystko na sprzedaż”? Czy o Kmicica wybuchła by ogólnopolska batalia? I kto zostałby okrzykniętym nowym Cybulskim? Daniel Olbrychski kończy dziś siedemdziesiąt lat.

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Bronisław Szwarce – syberyjski mentor Józefa Piłsudskiego

Apologeci Józefa Piłsudskiego chcieliby widzieć w swoim idolu samorodny talent, występujący zawsze jak mistrz wobec uczniów. Był jednak okres w życiu przyszłego Marszałka, kiedy to on przyjmował nauki. Jego profesorem był słynny Bronisław Szwarce, a uniwersytetem syberyjskie zesłanie.

Bartłomiej Osuch

Artykuły

Oscary – kilka polskich odsłon

Już dziś w nocy dowiemy się, czy pięć nominacji dla Polaków zamieni się w złote statuetki rycerza – najbardziej pożądane nagrody światowej kinematografii. Choć i tak jest to już niebywały sukces, to warto pamiętać, że Polacy niejednokrotnie dostrzegani byli przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej…

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Kapitan Adam Mierosławski – właściciel wysp na Oceanie Indyjskim

W trakcie swojego krótkiego, ale jakże ciekawego żywota, „kapitan Adam”, jak go zwano na Oceanie Indyjskim, wypracował sobie reputację odważnego wilka morskiego. Przyczynił się nawet do zajęcia przez Francję wysp Świętego Pawła i Nowy Amsterdam, których przez kilka lat był właścicielem. Następnie rzucił wszystko, by walczyć u boku brata podczas Wiosny Ludów przeciw europejskim mocarstwom.

Mateusz Będkowski

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca