XVI-XVII wiek

Rozpad metropolii kijowskiej i jego następstwa

8 listopada 1685 roku metropolitą kijowskim został Gedeon, zwolennik unii Cerkwi na Ukrainie z Cerkwią moskiewską. Rok później na synodzie powszechnym w Stambule co prawda uzgodniono, że metropolita moskiewski ma władzę sądową nad kijowskim, jednak jest tak dzięki pełnomocnictwom udzielonym mu przez patriarchę konstantynopolitańskiego, a zasięg terytorialny patriarchatu moskiewskiego pozostaje bez zmian.

Tomasz Bohun

Alchemia: klucz do wszechwiedzy

Z perspektywy współczesności alchemia wydaje się być wspomnieniem dawnych magicznych praktyk, które nie przyniosły nic innego oprócz rozczarowań. Czy było tak na pewno? Warto przemienić mit Adepta i rzucić trochę światła na niezwykły świat wiedzy tajemnej.

Natalia Stawarz

Husaria i jej pierwsza klęska Video

Husaria wydaje się dla wielu z nas nie do powstrzymania, wręcz niezwyciężona. Jak jednak wiadomo, w historii jazdy były i czarniejsze karty... Co wydarzyło się pod Dobryniczami w trakcie Dymitriad? O tym w ciekawy sposób opowiada autor kanału "„Historia w 5 minut”":https://www.youtube.com/channel/UCngze_3Nx9sogT_oA3GvCdQ. Polecamy!

Historia w 5 minut

Stacy Schiff – „Czarownice. Salem, 1692” – recenzja i ocena

Sprawa młodych dziewcząt oskarżonych o czary w amerykańskiej miejscowości Salem do dziś rozbudza wyobraźnię. Ofiary zbiorowej histerii czy podstępne czarownice?

Michał Staniszewski

Lisowczycy – jeźdźcy Apokalipsy ze Wschodu

Lisowczycy budzili postrach w całej Europie. Byli bezlitośni, brutalni, ale również szalenie skuteczni. Nazywano ich „diabłami” oraz „jeźdźcami Apokalipsy”.

Piotr Korczyński

Jak to było z husarią? Video

Radek Kotarski w nowym odcinku na kanale Polimaty podejmuje tematykę husarii. Jak to było z husarią i potęgą tej formacji? Zapraszamy do obejrzenia!

Ostatnia taka unia – Stefan Batory w Polsce i Siedmiogrodzie

W średniowieczu i epoce nowożytnej unie dwóch lub nawet większej liczby państw zjednoczonych pod berłem jednego monarchy nie należały do rzadkości. Podobnie było z Polską i Węgrami.

Dariusz Milewski

Wydarzenia

Dziesiąty Jarmark Świętojański w Krakowie nadchodzi wielki krokami

Jarmark Świętojański w 2019 roku skoncentruje się na życiu codziennym Żaków w renesansowym Krakowie. Od powstania Akademii Krakowskiej w 1364 roku życie uniwersyteckie w Krakowie kwitło, a studenci stali się już na zawsze jedną z wizytówek królewskiego miasta. Życie w Krakowie zyskało dzięki nim niezwykłego kolorytu, bo żacy potrafili się bawić i rozrabiać. A gdy trzeba było, chwytali za broń i stawiali w obronie miasta.

Czarownice z Salem

Historia „czarownic z Salem” wydarzyła się naprawdę. W XVII w. amerykańskim stanem Massachusetts wstrząsnęła seria niewyjaśnionych zdarzeń.

Stacy Schiff

Konfederacja Szwajcarska: „Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”

Szwajcaria słynie z wielu rzeczy prozaicznych – jak zegarki, czekolada i sery. Znana jest też z rzeczy nieco ważniejszych, jak banki, długotrwała neutralność polityczna czy w końcu unikalna w skali świata państwowość. Jak powstał kraj, który dziś znany jest jako Konfederacja Szwajcarska?

Wydarzenia

Dziesiąty Jarmark Świętojański w Krakowie

Żacy, uczniowie i draby miejskie, bębniarze i muzyka, grupy rekonstrukcyjne i sokolnicy, warsztaty dla najmłodszych, zdobywanie patentów i wiele innych atrakcji – a wszystko między 14 a 16 czerwca 2019 roku podczas jubileuszowej, dziesiątej już edycji Jarmarku Świętojańskiego!

Dzieciństwo i młodość Leonarda da Vinci

Wokół młodzieńczych lat Leonarda da Vinci narosło wiele mitów i legend. Co wiemy o wczesnych latach genialnego mistrza z Toskanii?

Walter Isaacson

Wydarzenia

Jarmark Świętojański – renesansowa historia pod Wawelem

W dniach 14-16 czerwca, tradycyjnie na Bulwarze Czerwieńskim pod Wawelem, odbędzie się Jarmark Świętojański. Przez trzy dni, od piątku do niedzieli, wszyscy chętni mogli przenieść się choć na chwilę w fascynujący świat renesansu.

Barbakan – dawna fortyfikacja i świadek dziejów Warszawy

Powstały w XVI w. jako element fortyfikacji Starej Warszawy, przez lata osłaniany kamienicami rozrastającego się miasta, ponownie „odkryty”, odrestaurowany i podniesiony do rangi zabytku w XX w. Barbakan po zimowej przerwie znów otworzył dla zwiedzających swą ekspozycję.

Nauka w Polsce

Leonardo da Vinci: genialny artysta, który chciał poznać tajemnice wszechświata

Leonardo da Vinci nadal jest dla nas postacią tajemniczą i niezwykle interesującą. Zwykle postrzegany jest przez pryzmat wybranych dzieł, jednakże to życiorys oraz epoka i miejsce, w których przyszło mu żyć, ukształtowały go jako renesansowego artystę.

Kamil Kozakowski

Machiny wojenne Leonarda da Vinci

Leonardo da Vinci pozostawił po sobie notatki wypełnione projektami maszyn wojennych. Zapoznajcie się z koncepcjami spingardy, wielostrzałowej broni palnej i pojazdu bojowego według mistrza Leonarda.

Domenico Laurenza

Pierwsze okręty podwodne: szybciej, głębiej, mocniej

Współczesne atomowe okręty podwodne to jeden z cudów techniki wojskowej – niemal niewykrywalne, zdolne operować po drugiej stronie globu, mogące pomieścić ponad setkę załogantów. Przeszły więc długą drogę od swych pierwszych, drewnianych przodków. Jak powstawały pierwsze okręty podwodne?

Przemysław Mrówka

Walter Isaacson – „Leonardo da Vinci” – recenzja i ocena

Książka Waltera Isaacsona „Leonardo da Vinci” uświetnia 500. rocznicę śmierci wielkiego twórcy. Oto najpełniejsza i chyba najlepsza biografia geniusza z Toskanii, jaka dotychczas ukazała się na rynku wydawniczym.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Cóż, że ze Szwecji? Dynastia Wazów

Wazowie pojawili się na arenie europejskiej w pierwszej ćwierci XVI stulecia, wstrząsnęli kontynentem – głównie za sprawą wojennych czynów Gustawa Adolfa – po czym zniknęli w drugiej połowie XVII wieku, ustępując miejsca innym dynastiom. Pozostawili jednak po sobie trwały ślad.

Dariusz Milewski

Konkursy

Konkurs: Leonardo da Vinci

Spod pędzla Leonarda da Vinci wyszły dwa najsłynniejsze obrazy w historii malarstwa: Ostatnia Wieczerza i Mona Lisa. On sam uważał się jednak nie tylko za malarza, ale też za naukowca i inżyniera. Dzieje tego słynnego artysty spisał Walter Isaacson w swojej najnowszej publikacji. W naszym dzisiejszym konkursie możecie wygrać 4 egzemplarze tej książki!

Walter Isaacson - „Leonardo da Vinci”

„Leonardo da Vinci” to najnowsza książka autora bestsellerów „Steve Jobs” i „Innowatorzy” – pobudzający wyobraźnię literacki portret Leonarda da Vinci. Odwołując się do liczących tysiące stron notatników geniusza, a także do najnowszych odkryć związanych z jego życiem i dorobkiem, Walter Isaacson snuje porywającą opowieść i po mistrzowsku splata wątki twórczości artystycznej Leonarda z jego dokonaniami naukowymi.

Laurenza Domenico – „Maszyny Leonarda. Niezwykłe wynalazki i tajemnice rękopisów Leonarda da Vinci” – recenzja i ocena

Zmarły pięćset lat temu Leonardo da Vinci był autorem koncepcji m.in. pierwszego helikoptera, czołgu i mostu obrotowego. Jak na szkicach i modelach wyglądają zaprojektowane przez niego maszyny? Czy prace renesansowego mistrza nadal mogą stanowić inspirację dla inżynierów i wynalazców?

Ciekawostki i rocznice

Leonardo da Vinci: z notatek geniusza Galeria

Minęło już ponad 500 lat od śmierci Leonarda da Vinci. Był to bez wątpienia prawdziwy „człowiek renesansu” i przy okazji osoba, która wyprzedziła swoje czasy o setki lat. Geniusz pozostawił po sobie liczne rysunki, szkice i notatki... a w nich pomysły na m.in. rower, czołg i maszyny latające! Zapraszamy w podróż po zakamarkach umysłu – absolutnie niezwykłego umysłu.

Laurenza Domenico - „Maszyny Leonarda. Niezwykłe wynalazki i tajemnice rękopisów Leonarda da Vinci”

2 maja 2019 roku mija 500 lat od śmierci jednego z największych geniuszy, wynalazców i artystów w dziejach ludzkości - Leonarda da Vinci. Album „Maszyny Leonarda. Niezwykłe wynalazki i tajemnice rękopisów Leonarda da Vinci” zawiera wiele innowacyjnych projektów technicznych, naszkicowanych ręką mistrza.

Jan Zamoyski i Stefan Batory – historia politycznego tandemu

Po ucieczce Henryka Walezego do Francji Rzeczpospolita Obojga Narodów musiała wybrać kolejnego władcę. Jan Zamoyski, przeciwnik Habsburgów, postawił na zwycięzcę. Stefan Batory uczynił go jednym ze swoich najbliższych współpracowników.

Jakub Jędrzejski

Adam i Ewa w mitologii Azteków

Jak groźni Aztekowie wyobrażali sobie początki świata, jak wyobrażali sobie pierwszych ludzi i co to oznaczało dla całej cywilizacji mezoamerykańskiej?

Damian Dobrosielski

Redakcyjne

Premiera: Damian Dobrosielski – „Kobieta w świecie Azteków”

W państwie Azteków to mężczyźni byli poddani woli swoich kobiet! Odgrywały znacznie ważniejszą rolę niż mogłoby się wydawać. Wykonywały najbardziej prestiżowe zawody i należały do panteonu azteckich bóstw. Były kapłankami i poetkami. W XV wieku na czele imperium stała przedstawicielka płci pięknej. Kilkadziesiąt lat później podbój Meksyku nie byłby możliwy bez pomocy księżniczki Malinche, tłumaczki i kochanki Cortesa.

Damian Dobrosielski

Architecture is a good idea

UFO, wino i śpiew – co Tycjan ukrył w swoim obrazie? Video

W kolejnym odcinku vloga „Good Idea” udostępnionym na kanale YouTube "Radosław Gajda & Natalia Szcześniak":https://www.youtube.com/user/rgajda/featured autor analizuje obraz „Bachus i Ariadna” – dzieło wybitnego renesansowego artysty, Tycjana. Jakie ciekawe historie kryją się za tym malunkiem?

Ciekawostki i rocznice

El Greco: symbol hiszpańskiego malarstwa

El Greco urodził się na Krecie, malarstwa uczył się we Włoszech, a najwybitniejsze obrazy namalował podczas pobytu w Hiszpanii. Jego twórczość zamykała epokę renesansu i zapowiadała nadejście baroku. Mimo że ceną za oryginalność artysty było zapomnienie, współcześnie uważany jest za jeden z symboli hiszpańskiej sztuki. Jak wyglądało życie i twórczość Domenikosa Theotokopulosa? Jak do polskich zbiorów trafiło jedno z jego dzieł?

Magdalena Niedźwiedzka – „Barbara Radziwiłłówna. Zmierzch Jagiellonów” – recenzja i ocena

Nazywano ją femme fatale. Oskarżano o czary, liczne zdrady i szerzenie zgorszenia. Jaki portret Barbary Radziwiłłówny wyłania się z powieści Magdaleny Niedźwiedzkiej? Czy historia żony Zygmunta Augusta jest równie udana, jak powieść o Bonie?

Wojciech Sobański

Katarzyna i Paweł Ziemniccy – „Droga do gwiazd. Opowieść o Mikołaju Koperniku” – recenzja i ocena

Kopernik w wersji dla najmłodszych? Czy wielki astronom znajdzie wśród nich swoich naśladowców? Jest okazja, by się o tym przekonać.

Marek Chrzanowski

Staroobrzędowcy: skąd wziął się rozłam w rosyjskim prawosławiu?

Staroobrzędowcy to odłam rosyjskiego prawosławia, uformowany w XVII wieku w kontrze do reform patriarchy Nikona. Promowane przez niego zmiany doprowadziły do prześladowań i emigracji. Czy naprawdę przyczyną tych dramatycznych wydarzeń był jedynie spór o to, czy żegnać się dwoma, czy trzema palcami?

Dorota Walczak

Katarzyna Ziemnicka, Paweł Ziemnicki – „Droga do gwiazd. Opowieść o Mikołaju Koperniku”

Kim był Mikołaj Kopernik? Jakim był dzieckiem? Jakich przedmiotów uczył się w szkole? Czy naprawdę walczył z Krzyżakami? I co tak naprawdę sprawiło, że wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię? Katarzyna i Paweł Ziemniccy w książce „Droga do gwiazd. Opowieść o Mikołaju Koperniku” zapraszają w niezwykłą podróż. Zaczyna się ona w XV-wiecznym Toruniu, a kończy… Ależ nie, nie kończy – ona ciągle trwa...

Krzysztof Arciszewski: od Parahyby do Lwowa

Krzysztof Arciszewski to jeden z najsłynniejszych nowożytnych awanturników polskich. Za popełnione brutalne morderstwo opuścił ojczyznę, przez kolejne lata służąc Holandii i walcząc w Europie i Brazylii. W ostatnich latach życia wrócił do Rzeczpospolitej, gdzie wykorzystał wojskowe doświadczenie.

Mateusz Będkowski

„Odrzuceni przez społeczeństwo” – o cmentarzu odkrytym na budowie DTŚ

Muzeum w Gliwicach wydało właśnie publikację „Odrzuceni przez społeczeństwo” nt. nietypowych pochówków znalezionych na budowie gliwickich odcinków Drogowej Trasy Średnicowej. Zmarłym odcięto głowy i ułożono pomiędzy nogami. Dlaczego?

Nauka w Polsce

Radosław Sikora – „Husaria. Duma polskiego oręża” – recenzja i ocena

W najnowszej książce „Husaria. Duma polskiego oręża” Radosław Sikora postanowił zebrać wiedzę, publikowaną w poprzednich pracach i przekazać ją w formie popularnonaukowej. Czy warto po nią sięgnąć?

Maciej Zaremba

August II Mocny: władca, który przyśpieszył upadek Rzeczpospolitej

August II Mocny rządził państwem polsko-litewskim przez kilkadziesiąt lat, został jednak zapamiętany jako mocarz łamiący podkowy i domniemany ojciec ponad trzystu nieślubnych dzieci. Czy przedstawiciel dynastii Wettynów należał do najgorszych władców w naszej historii i przyspieszył upadek Królestwa?

Architecture is a good idea

Mistrz biznesu i sztuki, czyli 500. urodziny Tintoretta! Video

W najnowszym odcinku vloga „Good Idea” udostępnionym na kanale YouTube Radosław Gajda & Natalia Szcześniak autor przybliża widzom postać i dorobek Tintoretta – weneckiego malarza okresu manieryzmu. To wyjątkowa okazja, bo kilka miesięcy temu minęła 500. rocznica jego urodzin. Zobaczcie sami!

Andrzej Chwalba , Wojciech Harpula

Jakim królem byłby Jan Zamoyski?

Był świetnym gospodarzem i utalentowanym wodzem. Mało brakowało, a Jan Zamoyski zasiadłby na polskim tronie. Plany te zniweczyła egzekucja Samuela Zborowskiego.

Mennonici: kim byli i co robili w Prusach Królewskich?

Mennonici, znani też jako Olędrzy, byli niewielką społecznością zamieszkującą ziemie dawnej Rzeczpospolitej. Pracowici przedstawiciele radykalnego odłamu protestantyzmu wzbogacali bagniste Żuławy i tereny nadwiślańskie, wywołując też jednak nierzadko sporo kontrowersji.

Krzysztof Lubera

Jan Zamoyski – droga do wielkiej polityki

Jan Zamoyski był jednym z najsłynniejszych hetmanów dawnej Rzeczpospolitej, wybitnym kanclerzem i politykiem oraz fundatorem Zamościa. Służył aż czterem monarchom, jego droga ku największym zaszczytom była jednak długo i kręta.

Jakub Jędrzejski

Lew Sapieha i koniec wojny z Moskwą

Rozejm w Dywilinie położył kres wojnie z Moskwą. W jego wyniku Rzeczpospolita dysponowała największym terytorium w swojej historii. Jaką rolę w negocjacjach pokojowych odegrał Lew Sapieha?

Tomasz Bohun

Historia gestów, czyli jak przywitałbyś się w średniowieczu...

Mowa ciała jest dla nas czymś bardzo naturalnym. Używamy na co dzień mnóstwo gestów, którym na przestrzeni wieków nadawaliśmy różne znaczenia, wzmacniając nasz przekaz lub zastępując mowę. Warto jednak zagłębić się w pochodzenie i historyczne znaczenie niektórych z nich – bywały naprawdę ciekawie.

Anna Szczykutowicz

Pałac Saski: historia zmarnowanych szans

Pałac Saski był jednym z najbardziej znanych budynków przedwojennej Warszawy. Zniszczony przez Niemców w grudniu 1944 roku, do dziś nie został odbudowany. Jednak o mało którym z nieistniejących gmachów stolicy tak żywo się dyskutuje.

Łukasz Traczyk

Święty psiogłowiec – nietypowe wschodnie przedstawienie św. Krzysztofa

Święty Krzysztof, jeden z najpopularniejszych świętych męczenników, w tradycji prawosławnej często przedstawiany jest… z głową psa. Z ikonami św. Krzysztofa-psiogłowca od XVII wieku aktywnie walczyła Rosyjska Cerkiew Prawosławna, jednakże nie odniosła na tym polu większych sukcesów.

Dorota Walczak

Jan Kazimierz: najgorszy król w historii czy ofiara „złotej wolności”?

Jan Kazimierz Waza jako monarcha był surowo oceniany już przez współczesnych. Z ich opinią zgadzają się również historycy. Bilans jego dwudziestoletnich rządów był dla Rzeczpospolitej katastrofalny. Czy ostatni przedstawiciel Wazów na polskim tronie był jednym z najgorszych władców w naszej historii?

Polacy zeskanowali laserowo fragment słynnego zabytku Samarkandy

Portal słynnej medresy Sher Dor, czyli muzułmańskiej szkoły teologicznej w Samarkandzie w Uzbekistanie, zeskanowali z pomocą skanera laserowego naukowcy z Politechniki Lubelskiej. Uzyskane w ten sposób dane pomogą w renowacji tego XVII-wiecznego zabytku.

Nauka w Polsce

Krzysztof Arciszewski: na podbój Brazylii!

Krzysztof Arciszewski, jeden z najsłynniejszych polskich awanturników, za popełnione brutalne morderstwo musiał opuścić swoją ojczyznę. Przebywał i walczył m.in. w Brazylii. Jako pierwszy obywatel Rzeczypospolitej brał też udział w... nurkowaniu ze specjalnie stworzonym do tego celu sprzętem.

Mateusz Będkowski

Szymon Aleksander Grzegrzółka

Pancerni: jeźdźcy wagi półciężkiej

Pancerni, najliczniejsza z formacji staropolskich, nie dorobiła się takiej legendy jak husaria z jej zwycięstwami pod Kircholmem, Kłuszynem czy Wiedniem lub niepokorni lisowczycy czasu Wielkiej Smuty i wojny trzydziestoletniej.

Iwan IV Groźny – reformator, dyplomata, pobożny okrutnik

Zanim Iwan Groźny urodził się, wiele przepowiedni zwiastowało przyjście niezwykłego człowieka. Nikt chyba jednak nie spodziewał się, że życie i postępowanie cara wpłynie i pobudzi wyobraźnię tylu jednostek. Jak wyglądało życie jednego z najbardziej kontrowersyjnych władców Rosji?

Natalia Stawarz

A.M. Rosner – „Silver Stag. Wyspa Kości”

"Silver Stag. Wyspa Kości" to kontynuacja świetnej powieści A.M. Rosner "Silver Stag. Republika piratów", pełnej zaskakujących zwrotów akcji oraz stanowiącej brawurową mieszankę powieści historycznej, awanturniczej, obyczajowej i przygodowej.

Ciekawostki i rocznice

Więcej niż dyplomaci. Ambasadorowie mieszający się w rządzenie Polską

Polacy ze swojej historii dobrze znają przykłady ambasadorów obcych państw, mieszających się w politykę prowadzoną przez polskie władze. Przekupywanie polityków, powstrzymywanie decyzji czy sprawowanie funkcji faktycznego namiestnika – działania takie prowadzili w Warszawie m.in. ambasadorowie rosyjscy i francuscy.

Tomasz Leszkowicz

Unikatowa mapa Polski z XVII wieku odnaleziona w paryskim archiwum

W paryskim archiwum odnaleziono unikatową mapę Polski z połowy XVII wieku autorstwa Nicolasa Sansona. Odkrycia dokonali białostoccy historycy.

Jerzy Klimczak

Oprycznina: polityczny zakon Iwana Groźnego

Oprycznina została wprowadzona przez Iwana IV Groźnego, o którym mówi się jako o jednym z najbardziej krwawych władców Carstwa Rosyjskiego. Czym była ta instytucja i jaką rolę odgrywała w despotycznych rządach okrutnego władcy?

Ewelina Kmita

Anna Brzezińska – „Woda na sicie. Apokryf czarownicy” – recenzja i ocena

Niewinna ofiara inkwizycji czy złowroga czarownica? Zachęcamy do zapoznania się z recenzją najnowszej powieści Anny Brzezińskiej „Woda na sicie”!

Anna Bernacka

Tableaux Vivants – Żywe Obrazy. Aktorzy odtwarzają dzieła Caravaggia video

Na kanale "Simone Calcagni":https://www.youtube.com/channel/UCj1SF9wEm17REwNRCLYzhDQ w serwisie YouTube można zobaczyć film prezentujący niezwykły projekt – grupa aktorów z Ludovica Rambelli Teatro odtwarza na żywo znane dzieła Caravaggia, wybitnego włoskiego artysty doby baroku. Zobaczcie sami!

Robert Frost – „Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej. Powstanie i rozwój 1385-1569” – recenzja i ocena

Za opisanie dziejów unii polsko-litewskiej zabrał się Brytyjczyk – Robert Frost. Jak sobie poradził z tym trudnym zadaniem?

Jerzy Klimczak

Hołd pruski i przysięga księcia Albrechta Hohenzollerna

Hołd pruski doprowadził do tego, że Prusy Zakonne zostały przekształcone w Prusy Książęce i stały się lennem Polski. To, co początkowo wydawało się wielkim sukcesem, w kolejnych wiekach przyniosło opłakane skutki.

Leszek Ziątkowski