Historia nauki i techniki

General Motors i jego twórcy – historia dwóch skrajności

Nie można wyobrazić sobie dwóch bardziej różnych stylów zarządzania firmą niż te które reprezentowali sobą William C. Durant i Alfred P. Sloan. Ci dwaj mężczyźni, sprawili, że General Motors było w pewnym momencie największym przedsiębiorstwem motoryzacyjnym w Ameryce i na świecie.

Marta Kopiniak

Frontinus – „O akweduktach miasta Rzymu. Traktaty miernicze” – recenzja i ocena

Starożytne traktaty o tematyce technicznej ujawniają czytelnikom stan wiedzy inżynierów z dawnych czasów. Szczególnie interesujące są te poświęcone akweduktom. Te monumentalne budowle miały duże znaczenie dla funkcjonowania Wiecznego Miasta.

Kamil Wełna

USA vs ZSRR – wyścig kosmiczny Galeria

Jednym z najważniejszych aspektów zimnej wojny był tzw. „wyścig kosmiczny”, czyli rywalizacja USA i ZSRR na polu eksploracji kosmosu. Kolejne spektakularne osiągnięcia miały nie tylko znaczenie technologiczne czy militarne, ale wiązały się też z olbrzymim prestiżem. Oto zbiór zdjęć związanych z jednym z najbardziej zaciętych współzawodnictw w historii ludzkości.

Oblicza przyszłych konfliktów

Jak będą wyglądać przyszłe konflikty zbrojne? Czemu przyszła armia będzie musiała stawić czoła? Jak będzie wyglądać pole bitwy?

Robert H. Latiff

Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię... obliczeniami. Kopernik i matematyka

Jeśli chodzi o istotne cechy modelu heliocentrycznego, to Kopernik powiedział praktycznie to samo, co Arystarch jakieś 18 wieków przed nim. Dzięki postępowi matematyki Kopernik był zaś w stanie lepiej pokazać szczegóły modelu i, mówiąc współczesnym językiem, ,,dotrzeć z przekazem’’ – mówi dr hab. Michał Bejger, astrofizyk z Centrum Astronomicznego PAN. Minęło już 475 lat od śmierci Mikołaja Kopernika.

Błażej Ciarkowski – „Odcienie szarości. Architekci i polityka PRL-u” – recenzja i ocena

Architektura była, jest i będzie polityczna, a im bardziej skomplikowana jest rzeczywistość, w której powstaje, tym trudniej o obiektywną ocenę postaw jej twórców. Błażej Ciarkowski, aby pokazać złożoną relację architektury i polityki w okresie PRL-u, postanowił oddać głos samym architektom. Co wynika z opowiadanych przez nich historii?

Kamila Twardowska

W okolicach Krzczonowa odnaleziono szczątki zestrzelonego w 1944 r. „Liberatora”

Silnik i elementy bombowca „Liberator”, który został zestrzelony w 1944 r., zostały odnalezione w okolicach Krzczonowa (woj. świętokrzyskie) – poinformował w środę PAP Michał Sochoń, rzecznik prasowy Stowarzyszenia „Wizna 1939”, które prowadziło prace poszukiwawcze.

„Titanic” – „niezatapialny gigant”, który poszedł na dno Galeria

To był jego dziewiczy rejs, który miał być pierwszym z wielu kursów. Okazał się jednak również ostatnim. W nocy z 14 na 15 kwietnia 1912 r. po zderzeniu z górą lodową na dno poszedł „Titanic”, olbrzymi transatlantyk, który reklamowany był jako „niezatapialny”. Zabrał ze sobą życia 1504 ludzi. Jak wyglądała jego historia? Jakie luksusy kusiły pasażerów?

Wielkie archiwum filmowe NASA dostępne w sieci

Na kanale YouTube Centrum Badania Lotu imienia Neila A. Armstronga (instytucji NASA) można znaleźć olbrzymie archiwum filmowe – materiały prezentują m.in. testy samolotów, promów kosmicznych czy łazików marsjańskich.

Simon Ings – „Stalin i naukowcy. Historia geniuszu i szaleństwa” – recenzja i ocena

Powstała w XIX wieku filozofia marksistowska rościła sobie pretensje do miana „światopoglądu naukowego”. Jak na ironię, w rządzonym przez jej wyznawców Związku Radzieckim, nauka została pozbawiona swoich najważniejszych przymiotów: wolności prowadzenia badań, obiektywizmu badawczego i wolności od ograniczających ją dogmatów światopoglądowych.

Konrad Ruzik

Przemysław Słowiński, Krzysztof K. Słowiński

Nikola Tesla – geniusz o włos od Nagrody Nobla

Nikola Tesla to jeden z najwybitniejszych odkrywców w dziejach ludzkości. Pomimo tego, że jego geniusz jest niekwestionowany, nigdy nie uhonorowano go Nagrodą Nobla. Choć był moment, że niewiele do tego brakowało.

„Kwatera Ł. Wolność jest kuloodporna” i „Nikola Tesla. Władca piorunów”

„Kwatera Ł. Wolność jest kuloodporna” Jarosława Wróblewskiego oraz „Nikola Tesla. Władca piorunów” Przemysława Słowińskiego i Krzysztofa K. Słowińskiego – to jedne z najciekawszych pozycji historycznych ostatnich tygodni. Polecamy je Waszej uwadze!

Parowe dyliżanse – zapomniany środek lokomocji

Zaprzężone w konie dyliżanse przewożące podróżnych możemy dziś oglądać już tylko w westernach. Mało kto pamięta, że w XIX wieku swój rozkwit przeżywały podobne pojazdy... tyle, że już bez koni. Konkurencja kolei i automobili odesłała jednak napędzane silnikami parowymi dyliżanse parowe do lamusa.

Paweł Ziemnicki

Jan S. Płachta – „Artysta betonu i stali. Mosty Rudolfa Modrzejewskiego” – recenzja i ocena

Zwano go „Napoleonem budowy mostów”. Choć nad Wisłą mało kto o nim słyszał, za Wielką Wodą pozostaje jednym z najbardziej cenionych Polaków. Kim był Rudolf Modrzejewski?

Kamil Kartasiński

Innowacje w technice wojskowej na przełomie XIX/XX wieku

Przełom wieków XIX i XX to okres największego rozwoju przemysłu i techniki, w tym ich wojskowych gałęzi. Jakie były przyczyny ówczesnych wielkich zbrojeń? Jakie pociągnęły za sobą skutki? Co było pierwsze – popyt czy podaż na doskonalsze metody zabijania?

Maciej Elantkowski

Mikołaj Kopernik – uniwersalny bohater PRL

Mikołaj Kopernik zapisał się na trwałe w historii światowej nauki, jest też jednym z najwybitniejszych bohaterów polskiej historii. Z różnych powodów propaganda PRL postanowiła użyć go w swojej polityce historycznej.

Tomasz Leszkowicz

Historia seksu – nieoczywisty wynalazek

Historia seksu w czasach nowożytnych zaczęła się niepozornie. Dużo w niej przypadków, ale jeszcze więcej gwałtownych sporów, buntowniczego żaru i marzeń o rewolucji.

Krzysztof Rejmer

Tom Hanks otrzymał w prezencie legendę PRL-owskiej motoryzacji

Znany amerykański aktor Tom Hanks otrzymał niezwykły prezent prosto z Bielska-Białej – symbol polskiej motoryzacji rodem z PRL-u. Upominek wręczono w Los Angeles.

Krzysztof Rejmer – „Zapomniana historia nauki, czyli fantazje i facecje naszych dziadków” – recenzja i ocena

„Przeszłość jest to dziś - tylko cokolwiek dalej", pisał Cyprian Kamil Norwid. Słowa poety doskonale oddają najnowszą pracę Krzysztofa Rejmera, który w zbiorze swoich esejów prezentuje zapomnianych twórców i ich wynalazki. Są nam one bowiem zdecydowanie bliższe, niż mogłoby się nam początkowo wydawać.

Kamil Kartasiński

Krzysztof Rejmer – „Zapomniana historia nauki, czyli fantazje i facecje naszych dziadków”

„Zapomniana historia nauki …” to zbiór ciekawych, przewrotnych esejów opisujących mniej znane fakty naukowe. Autor pokazuje jak długą i żmudną drogę należało przebyć, abyśmy mogli korzystać z dobrodziejstw współczesnej techniki.

Bomba Kaliskiego – polskie badania termojądrowe

Bomba Kaliskiego, czyli prawda o programie jądrowym w PRL-u: Grono państw prowadzących badania jądrowe jest nad wyraz elitarne: w jego skład wchodzą kraje dysponujące nie tylko odpowiednimi środkami, ale też wybitnymi naukowcami. Do tego klubu należała też Polska.

Riese – tajemnica Gór Sowich

Der Rriese, czyli śląski Olbrzym skrywa pewne mroczne tajemnice... To jedno z ciekawych niemieckich przedsięwzięć technologicznych z okresu II wojny światowej, które imponują rozmachem.

Redakcyjne

Premiera: Mateusz Będkowski – „Polacy na krańcach świata: średniowiecze i nowożytność”

Czy Jan z Kolna naprawdę istniał? W jakim celu Benedykt Polak ruszył w podróż do Azji? Jak naprawdę wyglądały losy słynnego Maurycego Beniowskiego? Mateusz Będkowski zabiera nas w nową podróż – tym razem szlakiem polskich średniowiecznych i nowożytnych podróżników.

Mateusz Będkowski

Redakcyjne

Mateusz Będkowski – „Polacy na krańcach świata: średniowiecze i nowożytność” (zapowiedź)

Michał Świgoń

Mat. pras. , Paweł Czechowski

Udało się rozwiązać tajemnicę sprzed 3700 lat. To zmieni postrzeganie historii i matematyki!

Po ponad stu latach od odnalezienia w południowym Iraku glinianej tablicy zwanej „Plimpton 322” naukowcom udało się odszyfrować przekaz na niej zawarty. To niezwykłe odkrycie dowodzi, że to nie Grecy wynaleźli trygonometrię, a co więcej może ono zrewolucjonizować dzisiejszą matematykę.

Multimedia

Jak dawniej powstawały książki? video

Dlaczego mówi się, że czytamy książkę "od deski do deski"? Komu groziło zatrucie ołowiem? Jak długo powstawały dawne wydruki, które dzisiaj na komputerze robimy w parę sekund? O tym wszystkim opowiada Radosław Kotarski w najnowszych odcinkach Polimatów i Polimatów Plus na kanale "Polimaty":https://www.youtube.com/channel/UCCRXm_ENFXkMl7_iwERqlrQ w portalu YouTube.

Maciej Zaremba

Wywiady

O polskich wynalazcach i odkrywcach wiemy zdecydowanie za mało!

Które polskie wynalazki i odkrycia można uznać za najważniejsze i najbardziej przełomowe dla Polski i świata? Czy Polakom było trudniej rozwijać się naukowo i technicznie niż przedstawicielom innych narodów? I czy Polacy wystarczająco dużo wiedzą o osiągnięciach swoich rodaków? O tym i wielu innych kwestiach rozmawiam z Andrzejem Fedorowiczem przy okazji premiery jego książki „25 polskich wynalazców i odkrywców, którzy zmienili świat”!

Maciej Zaremba

A. Fedorowicz, I. Fedorowicz - „25 polskich wynalazców i odkrywców, którzy zmienili świat” - recenzja i ocena

Zbyt często sprowadzamy bogactwo polskiej historii do opisów działań militarnych oraz bohaterstwa żołnierzy. Zapominamy o działalności wybitnych Polaków i Polek, którzy potrafili wpłynąć na dzieje świata wykorzystując swoją nieprzeciętną wiedzę i przedsiębiorczość.

Kamil Kartasiński

Andrzej Fedorowicz, Irena Fedorowicz

Witold Zglenicki – wynalazca platformy wiertniczej

Witold Zglenicki, 46-letni polski inżynier, w 1896 roku w Baku rozpoczął epokę podmorskiego wydobycia ropy naftowej. Bez jego wynalazku – zapewniających 1/3 całego wydobycia ropy naftowej platform wiertniczych – nasza cywilizacja nie przetrwałaby nawet miesiąca.

D-1 Cykacz, czyli pierwsze polskie kroki w przestworza

Droga od samolotu sportowego D-1 Cykacz do „Łosi” i „Karasi” była długa i kręta. Przyjrzyjmy się jej początkowi.

Andrzej Fedorowicz, Irena Fedorowicz – „25 polskich wynalazców i odkrywców, którzy zmienili świat” (informacja)

Czy wiesz, że kamizelkę kuloodporną, walkie-talkie, ręczną kamerę filmową, drabinę strażacką, a nawet spinacz biurowy wymyślili nasi rodacy? W 25 porywających opowieściach Andrzej Fedorowicz prezentuje geniusz, upór i pracowitość niezwykłych przedstawicieli i przedstawicielek inżynierii, medycyny, budownictwa i chemii.

Pierwsi polscy lotnicy: zdobywcy przestworzy z Kongresówki

Pierwsi polscy lotnicy w Kongresówce byli owocem pasji lotniczej, która w początkach XX wieku ogarnęła mieszkańców Warszawy. Mieszkańcy tego miasta chętnie wysoko podnosili głowę i patrzyli w przestworza...

Łukasz Jabłoński

Nikola Tesla – „Moje wynalazki. Autobiografia” – recenzja i ocena

„Człowiek, który ujarzmił błyskawicę” od lat fascynuje. Teraz mamy kolejną okazję, by dowiedzieć się o nim więcej.

Zbigniew Tucholski , Michał Dudkowski

„Piękne, użyteczne, zbędne… Obiekty kolejowe w Polsce” – red. M. Kapias i D. Keller – recenzja i ocena

Badania dziejów transportu kolejowego w ostatnich latach nabierają dużego przyspieszenia. Zwiększa się liczba historyków zajmujących się tą tematyką, rośnie świadomość wartości zabytków techniki i kolejnictwa.

Znaczenie „@” – średniowieczne korzenie symbolu

Niezbyt popularny symbol „@” w 1971 r. zyskał nowe życie - został wykorzystany przy wysłaniu pierwszej wiadomości elektronicznej. Korzenie popularnej „małpy” sięgają jednak odleglejszych czasów.

Antoni Olbrychski

Legendy nauki – polscy naukowcy, którzy zmienili świat

Skłodowska-Curie, Banach, Malinowski. Polscy naukowcy wpłynęli na światową naukę bardziej, niż mogłoby się nam wydawać. Nie tylko Mikołaj Kopernik rozsławiał Polskę za granicą. Jakie wybitne umysły wydał nasz kraj?

Agnieszka Woch

Maria Skłodowska-Curie – reż. Marie Noelle – recenzja i ocena filmu

Maria Skłodowska-Curie była pierwszą i jedyną kobietą, która zdobyła dwie Nagrody Nobla. Jaka jednak była prywatnie? Opowiada o tym nowy film Marie Noelle. Czy warto się na niego wybrać?

Agnieszka Woch

Jak fizyką bawili się nasi dziadkowie

Dawno, dawno temu, kiedy nie było telewizji i radia, a świat był czarno-biały, trzeba było sobie inaczej organizować czas podczas różnego rodzaju imprez.

Paweł Rzewuski

Czołg T-72 powraca!

Czołg T-72 został wprowadzony do uzbrojenia w 1973 roku i od tej pory stał się sztandarowym produktem radzieckiego przemysłu zbrojeniowego. Do połowy lat 90-tych zbudowano ich około 20 tysięcy w wielu krajach świata, a w swojej armii do dziś posiada je m.in. Rosja, Bułgaria, Czechy, Indie, Kazachstan, a także Syria. Czołg wyposażony jest w automat ładowania armaty, dzięki czemu do pełnej obsługi maszyny wystarczy załoga zawierająca trzech żołnierzy. A pasjonaci historii i modelarstwa mają szanse mieć go na własność.

Mat. pras. , Agnieszka Woch

Przeglądy nowości

Filmowa historia, czyli co nowego w kinie Marzec

Maria Skłodowska-Curie, Żołnierze Wyklęci i Ludwik XIV – o tych bohaterach opowiadają filmy, które w tym miesiącu trafiają do kin. Co warto zobaczyć w marcu?

Multimedia

Parowozy, metro, monorail – zobaczcie dawne pociągi na archiwalnych filmach! video

Jak wyglądały dawne pociągi? Jak się zmieniały i jakie były ich różne typy? Najnowszy odcinek na kanale "British Pathé":https://www.youtube.com/channel/UCUcyEsEjhPEDf69RRVhRh4A w portalu Youtube z okazji cyklu „Railway Month” został poświęcony na przedstawienie historii 8 różnych typów brytyjskich pojazdów szynowych, które można oglądać na archiwalnych filmach. Niektóre są naprawdę niezwykłe... Zobaczcie zresztą sami!

Maciej Zaremba

Co ziemie polskie zawdzięczają Celtom?

Wprowadzili znajomość koła garncarskiego, zaawansowanej metalurgii żelaza oraz mennictwa. Celtowie przybyli 2,5 tys. lat temu na południowe tereny obecnej Polski i znacząco wpłynęli na dalsze losy tego obszaru.

Marta Panas-Goworska, Andrzej Goworski – „Naukowcy spod czerwonej gwiazdy” – recenzja i ocena

Czy prawdziwa nauka wymaga wolności? Jak dowodzi przykład naukowców sowieckich - nie zawsze.

Juliusz Iwanicki

Tomasz Szczerbicki - „Syrena” - recenzja i ocena

Już na wstępie Autor zastrzega jednak, iż nie planował napisać monografii samochodów Syrena, a „książkę o tym czym to auto było dla Polaków i jaka była jego rola w polskiej historii społecznej i gospodarczej”. Jak wywiązał się z tego zadania?

Hubert Wilk

Gabinet starożytnego chirurga odkryli polscy archeolodzy na Cyprze

Zestaw narzędzi chirurgicznych w postaci przyrządów wykonanych z brązu i żelaza odkryli badacze z Instytutu Archeologii UJ w pomieszczeniu w zniszczonym portyku sprzed ponad 2 tys. lat w Nea Pafos na Cyprze. Naukowcy przypuszczają, że znajdował się tam gabinet lekarski.

Uliczne latarnie gazowe w Warszawie kończą 160 lat

160 lat temu na ulicach Warszawy zabłysły pierwsze latarnie gazowe. Tymczasem Rosjanie obawiali się, że „gaz może dać powód do sztucznego urządzenia wybuchów po mieście”.

PZL.37 Łoś – próba modernizacji polskiego lotnictwa

Polska armia w przededniu II wojny światowej poddana była szeroko zakrojonej modernizacji, która szczególnie widoczna była w lotnictwie. Symbolem tych przemian stał się bombowiec PZL.37 Łoś. Udowadniał on, że Polacy są w stanie produkować nowoczesny sprzęt wojskowy.

Patryk Wietrzak

Od sikawki ręcznej do sikawki parowej, czyli jak kiedyś gaszono pożary

Dawniej pożar w jednym domu mógł oznaczać zagładę dla całego miasta. Jak radzono sobie z rozszalałym żywiołem?

Bogusław Ulicki

Naukowcy zbadali notatki Mikołaja Kopernika

Ponad pół tysiąca odręcznych zapisków, wykonanych na marginesach ksiąg przez Mikołaja Kopernika, odnaleziono w zbiorach biblioteki seminarium duchownego "Hosianum" w Olsztynie. Zdigitalizowane druki z notatkami wielkiego astronoma będą wkrótce dostępne w sieci.

Polscy odkrywcy Ameryki. Jak nasi przyrodnicy przecierali szlaki Nowego Świata

Polscy przyrodnicy odkryli w Ameryce Południowej w XIX w. aż 27 nowych gatunków lub podgatunków ssaków. O ich zasługach dla światowej nauki mało kto dziś jednak pamięta, a to, co przetrwało z ich zbiorów - pozostaje często za granicą.

Dolomity – historia jednego z najpiękniejszych miejsc na Ziemi

Pasmo górskie nazwane na cześć badacza, który nigdy nie pojawił się na jego obszarze, odegrało niemałą rolę w Wielkiej Wojnie. Historia Dolomitów, bo o nich mowa, wykracza daleko poza zwyczajne dzieje atrakcji turystycznej.

Marek Baran

Operacja pod ostrzałem. Chirurgia wojenna epoki napoleońskiej

Na pole bitwy wyrusza z apteczką i dużym mantelzakiem. W środku - piła, pęsety, szczypce. Amputację wykonuje w niecałe dwie minuty. Ranny wrzeszczy? No to wrzeszczy, pod ostrzałem nie ma czasu na sentymenty.

Październikowe nowości Wydawnictwa Dolnośląskiego!

„Sekrety carów. Intrygi, skandale i zbrodnie Romanowów” Michaela Farquhara oraz „Uczone siostry” Natachy Henry to październikowe nowości Wydawnictwa Dolnośląskiego. Polecamy je Waszej uwadze!

Piekło na Ziemi: złowieszcze erupcje wulkanów, potężne meteoryty

W czasie Zimnej Wojny ludzkość uzyskała zdolność usunięcia się z powierzchni Ziemi. Zapominamy jednak, że Matka Natura jest w stanie poradzić sobie z tym zadaniem równie dobrze. I już tego próbowała…

Konstanty Jelski – aptekarz z Kajenny

Konstanty Jelski, nie mając perspektyw na karierę naukową, pragnąc zaś poznać dalekie krainy, uciekł ze zniewolonej ojczyzny i przez kilkanaście lat wędrował po świecie.

Mateusz Będkowski

Odnaleziono statek Franklina zakonserwowany w arktycznej zmarzlinie

Takie odkrycia nie zdarzają się zbyt często. Według słów jednego z członków ekspedycji, HMS „Terror” zachował się w tak dobry stanie, że gdyby go wyciągnąć z powrotem na powierzchnię wody, prawdopodobnie nadal mógłby pływać.

Szymon Antosik

Lucio Russo – „Zapomniana rewolucja” - recenzja i ocena

Starożytna Aleksandria, I wiek n.e. Spragniony obywatel podchodzi do automatu, wrzuca pięciodrachmową monetę, a urządzenie wydaje porcję napoju. Fantastyka? Okazuje się że nie.

Łukasz Ścisłowicz