Historia nauki i techniki

Kaukaz: wyobrażona praojczyzna Polaków

Kaukaz był dla polskiej szlachty miejscem niezwykle fascynującym i tajemniczym. Ten region, postrzegany aż do XIX wieku poprzez pryzmat wyobrażeń mitologizujących, uznawany był nawet za praojczyznę Polaków.

Kamil Kozakowski

Andrzej Gawroński. Geniusz, o którym zapomniano

Andrzej Gawroński był genialnym językoznawcą i profesorem Uniwersytetów Lwowskiego i Jagiellońskiego. W czasie swojego krótkiego życia nauczył się podobno aż 140 języków!

Barbara Gaweł

Arnold van de Laar – „Pod nóż. 28 niezwykłych operacji w historii chirurgii” – recenzja i ocena

28 fascynujących opowieści spod znaku jodyny i skalpela. Przez ich pryzmat poznajemy dzieje medycyny i tajniki operacji przeprowadzanych od czasów starożytnych.

Jakub Jagodziński

Jak dbać o zdrowie i się leczyć, gdy nie ma lekarza? Radzi średniowieczny kairski medyk

Kto patrząc na sierp Księżyca na początku miesiąca powie: „Przysięgałem Bogu, że nie zjem cykorii ani mięsa” – to w tym miesiącu nie będzie go bolał ząb mądrości. Oto jedna z porad zdrowotnych XIV-wiecznego, kairskiego lekarza, którego dzieło przekłada arabistka, prof. Paulina Lewicka.

Historia lotnictwa – animacja w 360 stopniach Video

Jakie były kamienie milowe w historii rozwoju lotnictwa? Sprawdzimy to z poziomu płyty lotniska! Wszystko dzięki bardzo ciekawej animacji zamieszczonej na kanale Jaunt, którą możemy obejrzeć obracając kamerą w 360 stopniach. Polecamy!

Mat. pras. , Magdalena Mikrut-Majeranek

Zbadają jelenigórskie podziemia pod Wzgórzem Kościuszki

W poniedziałek, 29 lipca, naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie rozpoczną badania podziemi pod Wzgórzem Kościuszki w Jeleniej Górze, których celem jest znalezienie nieznanych dotąd podziemnych korytarzy. W przedsięwzięciu weźmie udział ta sama ekipa, która w 2015 roku dla Discovery Channel prowadziła poszukiwania „złotego pociągu”.

Apollo 11: lądowanie na Księżycu na oryginalnym filmie NASA! Video

"NASA":https://www.youtube.com/channel/UCLA_DiR1FfKNvjuUpBHmylQ na swoim kanale YouTube udostępnia oryginalny zapis filmowy z pierwszego lądowania człowieka na Księżycu – słynnego „małego kroku” Armstronga oraz spaceru Amerykanów po powierzchni satelity. Jak przebiegały te wiekopomne wydarzenia? Nie trzeba chyba przekonywać, że ten materiał warto zobaczyć!

Wystawa motoryzacyjna w Londynie 1962 Video

Jak wyglądała wystawa motoryzacyjna ponad 55 lat temu? Jakimi samochodami można się było wówczas zachwycać? Na kanale "British Pathé":https://www.youtube.com/channel/UCGp4u0WHLsK8OAxnvwiTyhA można znaleźć kolorowe nagranie z Motor Show, które miało miejsce w 1962 roku. Serdecznie polecamy!

Czarny proch i broń palna w Europie – tajemnica rewolucyjnego wynalazku

Czarny proch i broń palna zrewolucjonizowały nowożytną wojskowość europejską i stały się trwałą podstawą późniejszej przewagi Europejczyków nad armiami z innych kontynentów. Jednakże historia ich wprowadzenia do użytku wojskowego w średniowieczu wciąż pozostaje niejasna...

Andrzej Nogal

Bajkonur – kazachskie wrota do kosmosu

Kazachstan to zapomniany przez wielu Europejczyków kraj Azji Centralnej o strategicznym położeniu geograficznym nie tylko z ziemskiego punktu widzenia. Niewielu wie, że to na jego terytorium, w miejscu znanym dzisiaj jako Bajkonur, rozpoczynała się wyboista droga Związku Radzieckiego w kosmos.

Przemysław Dałek

Michel Foucault – filozof, historyk, nonkonformista

Michel Foucault z pewnością odrzuciłby jakiekolwiek możliwość oznakowania etykietą „historyk”, „filozof” czy „socjolog” czy też poddania go jakiejkolwiek kategoryzacji bądź wciągnięcia w dyskurs. Pozostając wiernym głoszonym przez niego tezom należałoby zarzucić pomysł opisywania jego życia.

Jerzy Klimczak

Alchemia: klucz do wszechwiedzy

Z perspektywy współczesności alchemia wydaje się być wspomnieniem dawnych magicznych praktyk, które nie przyniosły nic innego oprócz rozczarowań. Czy było tak na pewno? Warto przemienić mit Adepta i rzucić trochę światła na niezwykły świat wiedzy tajemnej.

Natalia Stawarz

Krzysztof Rejmer – „Zapomniana historia nauki. Panny apteczkowe, znachorzy, kołtuny” – recenzja i ocena

Poznawanie dziejów nauki może być zajęciem nie tylko pasjonującym, ale i pożytecznym. Czy wobec tego warto zapoznać się z najnowszą pracą Krzysztofa Rejmera?

Agnieszka Woch

Kawałek Księżyca w Polsce. Okruchy księżycowe z misji Apollo w Olsztynie

Jedyne w Polsce okruchy księżycowe, z pierwszej załogowej misji księżycowej – Apollo 11 – znajdują się w olsztyńskim planetarium. Przekazał je polskim władzom prezydent USA Richard Nixon w czasie wizyty w Warszawie w 1972 r.

Kim byli doktorzy zarazy? Video

W XIV wieku Europę nawiedziła epidemia niespotykanej skali. „Czarna śmierć”, zaraza dżumy, zdziesiątkowała populację kontynentu. Jednym z symboli tych mrocznych czasów byli lekarze w charakterystycznych, przypominających ptasie dzioby maskach. Jakie były ich dzieje? Tego dowiedziecie się z materiału umieszczonego na kanale „Tylko Historia”. Polecamy uwadze!

Inżynier jądrowy: projekt reaktora w Czarnobylu był tajny, stąd źródła katastrofy

Reaktor w Czarnobylu był budowany z m.in. z myślą o zastosowaniach wojskowych. Jego konstrukcja łamała przepisy i była utajniona – mówi inżynier jądrowy prof. dr inż. Andrzej Strupczewski. Zapewnia, że konstrukcje współczesnych reaktorów są jawne i niemożliwe jest powstanie takich uchybień jak w 1986 r.

Architecture is a good idea

Czarnobyl: elektrownia, sarkofag, Novarka Video

Już niebawem czeka nas finał głośnego miniserialu „Czarnobyl”. Przed obejrzeniem ostatniego odcinka warto zobaczyć najnowszy materiał z kanału "Radosław Gajda & Natalia Szcześniak":https://www.youtube.com/watch?v=8khX3S4UUS4, w którym autorzy podejmują się objaśnienia kwestii inżynieryjno-budowlanych związanych z katastrofą. Jak zabezpieczano elektrownię czarnobylską i jakie działanie będą jeszcze podejmowane w przyszłości?

Wielka Lechia, czyli gromki śmiech generała Franciszka Morawskiego

Czy opowieści o Wielkiej Lechii i niezwyciężonych „Lechitach” zaczęły się... od dowcipu?

Krzysztof Rejmer

Leonardo da Vinci: genialny artysta, który chciał poznać tajemnice wszechświata

Leonardo da Vinci nadal jest dla nas postacią tajemniczą i niezwykle interesującą. Zwykle postrzegany jest przez pryzmat wybranych dzieł, jednakże to życiorys oraz epoka i miejsce, w których przyszło mu żyć, ukształtowały go jako renesansowego artystę.

Kamil Kozakowski

Machiny wojenne Leonarda da Vinci

Leonardo da Vinci pozostawił po sobie notatki wypełnione projektami maszyn wojennych. Zapoznajcie się z koncepcjami spingardy, wielostrzałowej broni palnej i pojazdu bojowego według mistrza Leonarda.

Domenico Laurenza

FSC Żuk – historia pojazdu Video

W ramach kolejnego odcinka swojego vloga na kanale "IrytujacyHistoryk":https://www.youtube.com/user/IrytujacyHistoryk/featured autor przybliża widzom dzieje charakterystycznego samochodu dostawczego – FSC Żuka. Polecamy uwadze!

Irytujący Historyk

Pierwsze okręty podwodne: szybciej, głębiej, mocniej

Współczesne atomowe okręty podwodne to jeden z cudów techniki wojskowej – niemal niewykrywalne, zdolne operować po drugiej stronie globu, mogące pomieścić ponad setkę załogantów. Przeszły więc długą drogę od swych pierwszych, drewnianych przodków. Jak powstawały pierwsze okręty podwodne?

Przemysław Mrówka

Walter Isaacson – „Leonardo da Vinci” – recenzja i ocena

Książka Waltera Isaacsona „Leonardo da Vinci” uświetnia 500. rocznicę śmierci wielkiego twórcy. Oto najpełniejsza i chyba najlepsza biografia geniusza z Toskanii, jaka dotychczas ukazała się na rynku wydawniczym.

Piotr Bejrowski

Laurenza Domenico – „Maszyny Leonarda. Niezwykłe wynalazki i tajemnice rękopisów Leonarda da Vinci” – recenzja i ocena

Zmarły pięćset lat temu Leonardo da Vinci był autorem koncepcji m.in. pierwszego helikoptera, czołgu i mostu obrotowego. Jak na szkicach i modelach wyglądają zaprojektowane przez niego maszyny? Czy prace renesansowego mistrza nadal mogą stanowić inspirację dla inżynierów i wynalazców?

Piotr Bejrowski

Ciekawostki i rocznice

Leonardo da Vinci: z notatek geniusza Galeria

Minęło już ponad 500 lat od śmierci Leonarda da Vinci. Był to bez wątpienia prawdziwy „człowiek renesansu” i przy okazji osoba, która wyprzedziła swoje czasy o setki lat. Geniusz pozostawił po sobie liczne rysunki, szkice i notatki... a w nich pomysły na m.in. rower, czołg i maszyny latające! Zapraszamy w podróż po zakamarkach umysłu – absolutnie niezwykłego umysłu.

Napoleon Cybulski – współodkrywca adrenaliny

26. kwietnia 1919 r. zmarł polski fizjolog Napoleon Nikodem Cybulski – jeden z twórców światowej endokrynologii, współodkrywca adrenaliny oraz prądów czynnościowych mózgu, pionier elektroencefalografii i badacz hipnozy. W wolnych chwilach był publicystą, społecznikiem, gimnastykiem i dentystą.

Antonina Leśniewska – pierwsza kobieta w Polsce, która otworzyła własną aptekę

Pierwsza kobieta na świecie, która otworzyła żeńską aptekę, pierwsza, która otrzymała koncesję na własną aptekę w Polsce. Działaczka społeczna – Antonina Leśniewska, patronka stołecznego Muzeum Farmacji. To była wyjątkowa postać – mówi kierownik placówki Iwona Arabas.

Anna Mateja – „Recepta na adrenalinę. Napoleon Cybulski i krakowska szkoła fizjologów” – recenzja i ocena

Niezwykła historia polskiego fizjologa Napoleona Cybulskiego, pioniera endokrynologii. Człowieka, który odkrył i wyizolował adrenalinę.

Jakub Jagodziński

Redakcyjne

Sonda Histmag.org: Który z XIX-wiecznych wynalazków był najbardziej rewolucyjny dla ludzkości?

W ostatniej sondzie zapytaliśmy, który z XIX-wiecznych wynalazków uważacie za najbardziej rewolucyjny dla ludzkości? Zobaczcie sami jak głosowali Nasi Czytelnicy! Teraz z kolei kierujemy do Was pytanie: która z polskich królowych była Waszym zdaniem najlepsza?

Dermot Turing – „X, Y, Z. Prawdziwa historia złamania szyfru Enigmy” – recenzja i ocena

Z obsypanego nagrodami – w tym Oscarem – filmu „Gra tajemnic” dowiemy się o polskich osiągnięciach w łamaniu Enigmy tylko tyle, że jakieś były. Z kolei dzięki książce „XYZ” poznamy kompleksowo nie tylko tę historię, ale i jej szeroki kontekst.

Bertha Benz: Podróż, która zmieniła wszystko Video

Z okazji niedawnego Dnia Kobiet koncern Mercedes-Benz przygotował bardzo ciekawą reklamę, utrzymaną w stylu filmowym. Opowiada ona historię Berthy Benz i pewnej podróży...

Irytujący Historyk

Antoni Zygmund: „Zdobywca matematycznych Himalajów”

Antoni Zygmund (1900-1992) to zdobywca matematycznych Himalajów. Nie tylko sam zdobywał naukowe szczyty, ale i wskazywał kolejne rejony do zdobycia dla następnych pokoleń matematyków – mówi prof. Paweł Strzelecki, przedstawiając sylwetkę jednego z najwybitniejszych polskich matematyków.

„Astronomia niepodległa” – nowy serial o historii polskiej astronomii

„Astronomia niepodległa” – nowy serial dokumentalny o historii polskiej astronomii, rusza w czwartek w TVP 3. Produkcję Polskiego Towarzystwa Astronomicznego oraz Telewizji Polskiej wsparło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

„Stoję przed jakąś dziwaczną trąbą...” – unikalne nagranie głosu Piłsudskiego z 1924 r. Video

„Stoję przed jakąś dziwaczna trąbą i myślę, że głos mój ma się oddzielić ode mnie i pójść gdzieś w świat beze mnie, jego właściciela. Zabawne pomysły mają ludzie.” W serwisie "YouTube":https://www.youtube.com/user/TWGrzegorz/videos można znaleźć nagranie z zarejestrowanym w 1924 r. głosem Józefa Piłsudskiego. Warto posłuchać tego unikatu!

Auguste Comte – filozof, pozytywista, twórca socjologii

Urodził się 19 stycznia 1798 roku. Zapoznajcie się z życiorysem Auguste'a Comte'a, francuskiego uczonego, twórcy pojęć „socjologia” i „pozytywizm”.

Jerzy Klimczak

Brian Fagan „Krótka historia archeologii” – recenzja i ocena

Fenomen książek, których tytuły zaczynają się od słów „Krótka historia…” od lat zdumiewa i fascynuje. Wiele mówi o nas i naszej potrzebie ciągłego kompilowania i systematyzowania dostępnej wiedzy. Jak czyta się „Krótką historię archeologii” i do kogo ta pozycja jest skierowana?

Jakub Jagodziński

Jak wygląda wrak statku po ponad 20 latach pod wodą? Model 3D

Jak wygląda wrak statku, który spoczywa pod wodą już blisko ćwierć wieku? W tym przypadku możesz to sprawdzić przy pomocy modelu 3D! Dzięki takiej formie w detalach można zobaczyć, jak wody oceaniczne i miejscowa fauna odmieniły jednostkę „American Heritage”.

Wincenty Pol – ojciec polskiej geografii

Wincenty Pol kojarzony jest głównie z twórczością poetycką i literacką. Tymczasem zawdzięczamy mu również pierwszą katedrę geografii na ziemiach polskich i rozbudzenie zainteresowania tymi terenami. Jest jednym z twórców polskiego krajoznawstwa i ojcem nowożytnej geografii polskiej.

Błażej Guzy

Tak tonął „Titanic”. Animacja w czasie rzeczywistym Video

Umieszczona na kanale "Titanic: Honor And Glory":https://www.youtube.com/channel/UCX99blR1pC2290NcBa_FsPA w serwisie YouTube animacja przedstawia w czasie rzeczywistym jedną z największych katastrof w dziejach. Widz minuta po minucie może obserwować kres „Titanica” – od momentu zaobserwowania góry lodowej po chwilę, w której głębia oceanu pochłania na zawsze transatlantyk, a wraz z nim życia ponad 1500 osób... Polecamy uwadze.

Ciekawostki i rocznice

Enigma: komu zawdzięczamy złamanie niemieckich szyfrów?

W filmie „Gra tajemnic” Alan Turing opisuje swoją koncepcję tzw. bomby kryptograficznej jako „coś, jak stare urządzenie Polaków, tylko że bardziej zaawansowane”. Kiedy pierwszy raz odczytano niemieckie depesze szyfrowane za pomocą Enigmy? Komu Alianci winni być wdzięczni za ten wywiadowczy sukces?

Piotr Bejrowski

James R. Hansen – „Pierwszy człowiek” – recenzja i ocena

Film „Pierwszy człowiek” zdobył serca widzów na całym świecie. Czy książka poświęcona lądowaniu na Księżycu jest równie dobra?

Rafał Narwojsz

Senat ustanowił rok 2019 Rokiem Matematyki

Senat przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2019 Rokiem Matematyki. Jego ideą jest „uhonorowanie polskich matematyków i ich osiągnięć, a także docenienie znaczenia tej dziedziny nauki w rozwoju społeczeństw”.

Oscar E. Gilbert i Romain Cansière – „Czołgi. Stulecie broni pancernej” – recenzja i ocena

W ciągu stu lat zmieniły oblicze wojen. Jak prezentuje się opracowanie poświęcone czołgom w serii „Kieszonkowa historia”?

Cezary Wołodkowicz

„Historia Stoczni Gdańskiej” – recenzja i ocena

Jest symbolem zwycięskiej walki ze zniewoleniem komunistycznym. Historia Stoczni Gdańskiej jest jednak dużo bogatsza, niż się można spodziewać.

Marek Chrzanowski

Agnieszka Rybak, Anna Smółka –„Wieża Eiffla nad Piną. Kresowe marzenia II RP” – recenzja i ocena

Jaki obraz w polskiej pamięci pozostawiły Kresy? Jaki wkład wnieśli ich mieszkańcy do dorobku naszej nauki i kultury? O tym właśnie jest książka Agnieszki Rybak i Anny Smółki.

Daria Czarnecka

Dynasfera – pojazd, który miał odmienić motoryzację Video

W 1930 r. dr John Archibald Purves, brytyjski elektrotechnik, opatentował naprawdę dziwacznie wyglądający pojazd – dynasferę, wzorowaną na jednym ze szkiców Leonarda da Vinci. Ten środek lokomocji miał kształt wielkiego koła i niektórzy widzieli w nim przyszłość motoryzacji. Na kanale British Pathé w serwisie YouTube można zobaczyć pochodzący z lat 30. materiał przedstawiający jazdy próbne.

Autor „Odysei kosmicznej” opowiada o przyszłości komputerów – 1973 r. Video

„Pewnego dnia komputer zmieści się na biurku” – opowiadał w 1973 r. w telewizyjnym wywiadzie Arthur C. Clarke, pisarz i twórca powieści z cyklu „Odyseja kosmiczna”. Coś, co dla nas jest oczywistością, kilkadziesiąt lat temu było jedynie futurystycznym marzeniem. Ile z przewidywań autora się sprawdziło? Zobaczcie interesujący materiał w j. angielskim dostępny na kanale "ABC News (Australia)":https://www.youtube.com/channel/UCVgO39Bk5sMo66-6o6Spn6Q w serwisie YouTube!

Gdzie ma cumować „Sołdek”?

„Sołdek" był pierwszym statkiem zbudowanym w całości w Polsce po II wojnie światowej. Otrzymał imię po przodowniku pracy, traserze Stanisławie Sołdku.

Jerzy Litwin

Reklamy

Andrzej Goworski, Marta Panas-Goworska – „Inżynierowie Niepodległej”

11 listopada 1918 roku Polska po ponad stu latach niewoli powróciła na mapę polityczną Europy. Zazwyczaj podkreśla się trud znanych polityków, dowódców i żołnierzy, którzy walczyli na różnych polach bitew I wojny światowej. Często nie pamięta się jednak o wszystkich tych, którzy dzięki swej aktywności i zaradności przez cały okres zaborów przyczyniali się do rozwoju polskich ziem: kulturalnego, społecznego czy gospodarczego, którzy – nawet jeśli nie dożyli niepodległej Polski – byli jej prawdziwymi inżynierami.

Reklama

Architecture is a good idea

Jak samochód zmienił miasta? video

W najnowszym odcinku vloga „Good idea” "na kanale Radosław Gajda & Natalia Szcześniak w portalu Youtube":https://www.youtube.com/channel/UCFgktyAQdfcHmIbubYPCnHQ autorzy opowiadają o tym, jak samochody nie tylko zupełnie odmieniły sposób, w jaki się przemieszczamy, ale także jak zrewolucjonizowały nasze myślenie o urbanistyce. Zobaczcie sami!

„Pierwszy człowiek” – reż. Damien Chazelle – recenzja i ocena filmu

Oto historia jak jeden człowiek uczynił pierwszy mały krok w stronę nieskończonych gwiazd. Wbrew pozorom „Pierwszy człowiek” nie jest spektakularną laurką dla ludzkiego geniuszu. Nie jest też przepełnionym amerykańskim patriotyzmem blockbusterem. To minimalistyczna, wręcz kameralna opowieść o smutku, samotności i wyzwaniu, które rzucono śmierci.

Marcin Sałański

Mariusz Urbanek „Profesor Weigl i karmiciele wszy” – recenzja i ocena

Był Polakiem z wyboru. Do tego prawdziwym oryginałem i wielkim uczonym. Niedawno ukazała się biografia Rudolfa Weigla. Czy warto ją przeczytać?

Daria Czarnecka

Rudolf Weigl i szczepionka przeciwko tyfusowi

Ten człowiek pokonał tyfus plamisty i dzięki temu uratował wiele istnień. Szczepionka opracowana przez Rudolfa Weigla zrobiła na świecie prawdziwą furorę.

Mariusz Urbanek

Dziewanna – największy „polski” obiekt w Układzie Słonecznym

Imię słowiańskiej bogini, opiekunki przyrody „Dziewanny”, zyskał jeden z największych obiektów w Układzie Słonecznym, odkryty w 2010 roku przez naukowców Obserwatorium Astronomicznego UW. Dotąd obiekt nosił techniczne oznaczenie 2010 EK139.

Wywiady

Rudolf Weigl – człowiek, który karmił wszy

Opracował szczepionkę przeciw tyfusowi plamistemu. W trakcie okupacji ocalił tysiące ludzkich istnień. Choć był Niemcem z pochodzenia, za ojczyznę wybrał Polskę. Nie otrzymał Nobla, choć w samym międzywojniu dostał 70 nominacji do nagrody. O Rudolfie Weiglu, postaci niezwykłej, ale też nieco zapomnianej, rozmawialiśmy z Mariuszem Urbankiem, autorem książki „Profesor Weigl i karmiciele wszy”.

Kibice Legii przygotowali oprawę meczu z... nietypowym motywem historycznym

W trakcie sobotniego meczu piłkarskiej Ekstraklasy między Śląskiem Wrocław i Legią Warszawa kibice drugiej z tych drużyn przygotowali nietypową oprawę z motywem historycznym. W „rolach głównych” wystąpili Martha Coston i Tadeusz Sznuk.

Ikona techniki w 3D. Zobacz „Rakietę Stephensona” z detalami

Tzw. „Rakieta Stephensona” była pierwszą lokomotywą parową wykorzystującą płomieniówkowy (czyli składający się z wielu rur) kocioł, co pozwoliło jej uzyskiwać lepsze niż dotychczas osiągi. Teraz każdy internauta może obejrzeć – z detalami – model tej maszyny w 3D!

Ciekawostki i rocznice

„Encyklopedia” – dzieło na miarę Oświecenia

16 (lub 26) września 1704 r. urodził się Louis de Jaucourt. Z ponad 60 tysięcy haseł, jakie zawiera słynna francuska „Encyklopedia”, blisko 17 tysięcy jest jego pióra. Czym tak właściwie było dzieło, któremu poświęcił się niemal całkowicie?

Patrycja Zaśko