Bałkany

W Europie może powstać „muzułmański Watykan”. Będzie najmniejszym krajem na świecie

Z powierzchnią 0,44 kilometrów kwadratowych Watykan jest najmniejszym państwem świata – a przynajmniej na razie. Wkrótce może to się zmienić. Władze Albanii poinformowały, że w granicach tego kraju planują stworzyć mikropaństwo o powierzchni czterokrotnie mniejszej od Watykanu. Ma być ono zresztą wzorowane na Stolicy Apostolskiej – tyle że z dominującą rolą liberalnej odmiany islamu.

Redakcja

Beletrystyka

Sowizdrzał Babukić w samolocie

Faktycznie, Zagrzeb. Z tych wciąż jeszcze niebieskich wysokości wydawał mu się taki sam, jakim go zostawił przed równo dwudziestu laty. Szkoda, że wcześniej nie wpadło mu do głowy spojrzeć na miasto.

Miljenko Jergović

Reklamy

Co ciekawego oferuje Wydawnictwo Akademickie SEDNO we wrześniu?

Książka „Sowizdrzał Babukić i jego czasy” Jergovića Miljenki to powieść awanturnicza, łotrzykowska, a zarazem współczesna. Książka „Jarosław Iwaszkiewicz – Tadeusz Kwiatkowski. Listy 1945–1958” pomaga lepiej poznać ożywione życie literackie powojennego Krakowa.

Reklama

Wybierasz się do Splitu? Oto 5 miejsc dla miłośników archeologii

Split należy do najpopularniejszych miast odwiedzanych przez Polaków podczas wakacji. Słynie z pięknego wybrzeża, atrakcyjnej architektury i bogatego dziedzictwa historycznego. Przyjrzyjmy się temu ostatniemu: jakie atrakcje archeologiczne i historyczne oferuje Split?

Redakcja

5 miejsc, które warto zobaczyć w Mostarze

Mostar, malownicze miasto w Bośni i Hercegowinie, słynie z bogatej historii, pięknej architektury i urokliwych krajobrazów. Poniżej prezentujemy pięć miejsc, które warto zobaczyć podczas wizyty w Mostarze.

Redakcja

Masakra w Srebrenicy – zaniechania i okrucieństwo

Masakra w Srebrenicy, do której doszło między 12 a 16 lipca 1995 roku, była najkrwawszym ludobójstwem w Europie od czasu II wojny światowej. Co się wydarzyło w tym niewielkim bośniackim miasteczku i jak do tego doszło?

Przemysław Mrówka

Nikola Tesla – człowiek, który ujarzmił elektryczność

Nikola Tesla – zwykły chłopak z serbskiej wioski, krnąbrny student, współpracownik i rywal Edisona. Hazardzista, inżynier i nie zawsze szczęśliwy przedsiębiorca. Wielki wizjoner i jeden z najbardziej fascynujących wynalazców w historii techniki.

Przemysław Mrówka

Reklamy

Ismail Kadare – „Most o trzech przęsłach”

Powieść „Most o trzech przęsłach” Ismaila Kadarego powstała w latach 1976–1978 w czasie wzmożonych represji reżimu komunistycznego w Albanii. To drugie dzieło Kadarego w literackim dorobku translatorskim Marka Jeziorskiego, którego debiutem była wydana w 2023 roku „Kronika w kamieniu”.

Reklama

Zamach na Jana Pawła II i jego tajemnice

Zamach na Jana Pawła II z 13 maja 1981 roku był jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń jego pontyfikatu. Tajemnicze strzały na Placu Świętego Piotra wciąż nie zostały do końca wyjaśnione. Komu zależało na śmierci papieża? Czy Ağca działał sam? A może stały za nim komunistyczne służby?

Jak Włosi chcieli przejąć ziemie na Bałkanach?

Traktat londyński miał wciągnąć Włochy do wojny po stronie ententy. Ceną były ziemie na Bałkanach. Co wydarzyło się potem?

Dominik Ławski

Opinie

Muzeum Archeologiczne w Splicie, czyli jak nie robić wystaw Opinie

Dawniej muzea powszechnie kojarzyły się z zapachem woskowanej podłogi, koniecznością noszenia kapci ochronnych i innymi rygorami. Dziś, w dobie przystępnych, merytorycznych i atrakcyjnych wizualnie wystaw, muzea stają się głównymi atrakcjami miast. W Splicie jest ku temu potencjał. Niestety niewykorzystany, choć wystawę zwiedzimy w butach, a nie w kapciach.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Mostar - wielokulturowe miasto w Bośni i Hercegowinie ZDJĘCIA

Mostar to jedno z najpiękniejszych miast Bośni i Hercegowiny. Wielokulturowa miejscowość posiada trudną i bolesną historię, a jej symbolem jest słynny most wyrażający pojednanie Wschodu z Zachodem.

Ocalić Konstantynopol! Francuskie rycerstwo wobec tureckiej nawałnicy

W wyprawie Zygmunta Luksemburskiego przeciwko zagrażającej Konstantynopolowi armii sułtana Bajazyda I wzięło udział wielu ochotników z całej Europy, a zwłaszcza z Francji, reprezentowanej przez kwiat rycerstwa. Jak potoczyła się ich wyprawa?

Rafał Gumiński

Magdalena Mikrut-Majeranek

Berat czyli miasto-muzeum. To perła Albanii i jedno z najstarszych miast państwa zwanego „Krainą Orłów”

Albania to dziś jeden z popularnych kierunków chętnie wybieranych przez Polaków podczas wakacji. Jednym najstarszych miast tego kraju jest Berat, który nie bez kozery określany jest mianem miasto-muzeum. Jakie ciekawostki kryje? Co warto tu zobaczyć? Podpowiadamy!

Bunkry: betonowa historia Albanii ZDJĘCIA

Bunkry w Albanii intrygują chyba każdego przyjezdnego. Dla niektórych są pierwszym skojarzeniem z historią Albanii. Choć w świetle bogatych tradycji tego kraju, jest to skojarzenie krzywdzące, to za betonowymi konstrukcjami kryje się ciekawa historia. Skąd się wzięły i gdzie można je zobaczyć?

Butrint: archeologiczny hit Albanii, który trzeba zwiedzić

W ostatnich latach Albania staje się coraz popularniejszym kierunkiem dla polskich turystów. Niewygórowane ceny, piękne plaże i gwarancja słońca to jedno, ale czy Albania oferuje coś dla miłośników historii i archeologii? Odpowiedź brzmi: Butrint!

„Dzieje Bałkanów”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena

„To są Bałkany, tu co 50 lat wybucha wojna”. Bałkany dalekie, Bałkany bliskie – region fascynujący, a z całą pewnością zasługujący na to, by poznać jego skomplikowane dzieje. O tym wszystkim w najnowszym „Pomocniku Historycznym”.

Cezary Wołodkowicz

Gdzie i kiedy wystąpiła największa inflacja na świecie?

Inflacja jest zjawiskiem naturalnym we współczesnych gospodarkach. Czasami zdarza się jednak, że proces ten wymyka się spod kontroli – i to już prowadzi do poważnych problemów. Najdobitniej przekonało się o tym kilka krajów, które doświadczyły rekordowych hiperinflacji. Oto one.

Natalia Pochroń

Historyczna perełka Bułgarii – zwiedzamy Sozopol GALERIA

Wakacje w Bułgarii to nie tylko plaża, morze i słońce. Historyk znajdzie tu wiele atrakcji! Jednym z najciekawszych historycznie miejsc w Bułgarii jest Sozopol, w którym zobaczymy wszystko od starożytnych ruin, przez pozostałości średniowiecznych kościołów, aż po bunkry z czasów II wojny światowej.

Mateusz Balcerkiewicz

Mecz, który zapoczątkował chorwacką wojnę o niepodległość?

Wojna w Jugosławii była jednym z najkrwawszych konfliktów zbrojnych w Europie po 1945 roku. Choć zakończyła się niemal 30 lat temu, to jej wspomnienie wciąż pozostaje żywe w pamięci wielu osób. Ale czy do jej wybuchu mógł przyczynić się mecz piłkarski?

Bartosz Bryś

Reklamy

Bałkany bliskie i egzotyczne

28 czerwca ukazało się nowe wydanie Pomocnika Historycznego POLITYKI „Dzieje Bałkanów”.

Reklama

Władcy marionetek: mocarstwa europejskie wobec Bałkanów w drugiej połowie XIX wieku

Ład ustalony na kongresie wiedeńskim przyznawał mocarstwom decydujący głos w sprawach zmian na mapie politycznej Europy. „Równowaga sił” stała się przekleństwem zwłaszcza dla „małych” narodów, bez własnego państwa. Był jednak region, który przyprawiał dyplomatów o przysłowiowe zawroty głowy. Mowa o Półwyspie Bałkańskim.

Waldemar Chrobak

Mehmed Zdobywca - kat Bizancjum

W pierwszej połowie XV wieku stało się jasne, że Konstantynopol wpadnie w ręce tureckie jak dojrzały owoc. Ręce po miasto wyciągnął w końcu sułtan znany później jako Mehmed Zdobywca...

Roger Crowley

Bazyli II Bułgarobójca - sadysta czy obrońca ojczyzny?

Bazyl II Bułgarobójca ponownie uczynił Bizancjum mocarstwem. Ale kronikarzom zapadł w pamięci głównie jeden jego czyn – oślepienie kilkunastu tysięcy pokonanych Bułgarów. Czym można wytłumaczyć wyjątkowe okrucieństwo cesarza?

Marcin Zawadzki

Bałkańska beczka prochu (1980–2009)

Josip Broz Tito określał Kosowo jako „największy problemem, przed jakim stoi Jugosławia”. Po jego śmierci Kosowscy Albańczycy domagali się reform i zrównania ich statusu z innymi republikami Jugosławii. Między nimi, a kosowskimi Serbami narastało napięcie, które musiało znaleźć ujście. Skutki wzajemnych zatargów wzmacniane i wykorzystywane przez polityków obserwujemy do dziś.

Sławomir Lucjan Szczesio

Zastava 101 – samochód legenda

15 października 1971 w zakładach Zastava w jugosłowiańskim mieście Kragujevac ruszyła produkcja samochodu Zastava 101. Kolejne egzemplarze opuszczały fabrykę przez kolejnych 37 lat.

Wojciech Skorek

Jasenovac – „Auschwitz Bałkanów”

Okrutna śmierć zadawana prymitywnymi metodami w imię nacjonalizmu w najgorszej, szowinistycznej wersji? Polacy znają to z Wołynia i Galicji Wschodniej z lat drugiej wojny światowej. Serbowie w tym samym czasie doznali tego samego z ręki Chorwatów. Centrum zbrodni był obóz Jasenovac. 80 lat temu w obozie miały miejsce makabryczne „zawody”.

Bohdan Piętka

Badania ceramiki pomogą poznać kontakty kulturowe na Bałkanach sprzed 3 tys. lat

Trwają badania naczyń ceramicznych i ich fragmentów, pozyskanych w trakcie ponad stu lat badań archeologicznych w południowo-wschodnich Bałkanach. Archeolog z UAM w Poznaniu chce dzięki temu poznać kontakty kulturowe, do jakich dochodziło na tych terenach trzy tysiące lat temu.

Czy państwa zachodnie mogły powstrzymać ludobójstwo w Bośni i Hercegowinie?

Bośnia i Hercegowina określana jest często jako „Jugosławia w miniaturze”. W latach 1992-1995 walki zbrojne w tym kraju były prowadzone przez wszystkich ze wszystkimi. Czy państwa zachodnie mogły zrobić więcej, aby zapobiec dezintegracji republiki i powstrzymać brutalny konflikt?

Jakie są źródła konfliktu grecko-tureckiego na Cyprze?

Ponad sześćdziesiąt lat po proklamowaniu niepodległości Republiki Cypryjskiej wyspa wciąż pozostaje podzielona. Dlaczego była brytyjska kolonia nie została włączona do Grecji? Jakie wydarzenia skłoniły Turcję do militarnej interwencji w 1974 roku?

Tim Marshall – „W teatrze cieni. Historia ostatniej europejskiej wojny” – recenzja i ocena

Bałkany od dawien dawna były areną konfliktów, głównie napędzanych przez tarcia narodowościowe, religijne oraz roszczenia terytorialne. Ostatnia krwawa walka w tej części Europy miała miejsce w latach 90. XX w. podczas rozpadu Jugosławii.

Daria Czarnecka

Rozpad Jugosławii – polityczny „rozwód” przed wybuchem krwawej wojny

25 czerwca 1991 r. dwie republiki jugosłowiańskie – Słowenia i Chorwacja – ogłosiły niepodległość, co oznaczało początek końca Jugosławii. Wkrótce rozpoczęły się konflikty zbrojne w Słowenii i Chorwacji, a w 1992 r. także w Bośni i Hercegowinie. Jak doszło do upadku wielonarodowej federacji?

Sławomir Lucjan Szczesio

Władysław Warneńczyk – legenda i życie po śmierci

Największym zainteresowaniem historiografii i literatury pięknej cieszą się dwa epizody z życia króla Władysława III: tzw. kampania warneńska oraz domniemane cudowne ocalenie. Jak kształtowała się pośmiertna legenda władcy Polski i Węgier?

Dlaczego Włosi utrudniali deportację chorwackich Żydów?

W 1941 roku Niemcy planowali deportację Żydów z terenu faszystowskiej Chorwacji. Sektor pozostający pod kontrolą Włochów skutecznie im to utrudniał. Jakie były prawdziwe motywacje rządu Mussoliniego?

Kacper Walczak

Stanisław Rek – „Nikopolis 1396” – recenzja i ocena

Bitwa pod Nikopolis to jedno z najważniejszych starć średniowiecznej Europy. Symbolicznie kończy ona okres rycerskich krucjat przeciwko muzułmanom (bo bitwa pod Warną 50 lat później to jedynie epilog). Koniec tej epopei opisuje Stanisław Rek na łamach serii Historycznych Bitew wydawnictwa Bellona.

Michał Staniszewski

Afganistan, Bośnia, Czeczenia. Wojna w obiektywie Michaiła Jewstafjewa Galeria

Michaił Jewstafjew (ur. 1963) to rosyjski artysta, który oprócz malunków zasłynął również świetnymi zdjęciami reporterskimi z różnych wojen. Był świadkiem walk w Afganistanie, oblężenia Sarajewa czy rosyjskiego szturmu na Grozny. Oto niektóre z jego interesujących prac! UWAGA: niektóre zdjęcia mogą zostać uznane przez część odbiorców za drastyczne.

Rzymianie kontra Goci: bitwa pod Adrianopolem Video

W sierpniu 378 roku pod Adrianopolem (dzisiejszym Edirne w Turcji) starły się armie Rzymian i Gotów. Jak przebiegała bitwa, z której zwycięsko wyszły oddziały gockie? Dlaczego była to wielka klęska Rzymian? Więcej o tym w interesującym materiale z kanału "Kings and Generals":https://www.youtube.com/channel/UCMmaBzfCCwZ2KqaBJjkj0fw – zobaczcie sami!

Plan „Marita” i bitwa o Grecję Video

Wiosną 1941 roku Niemcy, wspierane przez sojuszników, zaczęły realizować plan „Marita”, czyli atak na Jugosławię i Grecję. Jak przebiegały te wydarzenia? Więcej o tym w świetnym materiale z kanału "Kings and Generals":https://www.youtube.com/channel/UCMmaBzfCCwZ2KqaBJjkj0fw – polecamy uwadze!

Drugi upadek Konstantynopola

Powstałe w 1204 roku Cesarstwo Łacińskie ze stolicą w Konstantynopolu było od początku otoczone wrogami i niemal skazane na upadek. Nastąpił on 25 lipca 1261 roku, gdy wojska Michała VIII Paleologa wkroczyły do cesarskiego miasta...

Michał Kozłowski

Judyta Ostapiak-Jagodzińska

Miljenko Jergović – „Sarajewskie Marlboro” – recenzja i ocena

Melancholijny zbiór opowiadań o ludziach żyjących w oblężonym Sarajewie. To nie są historie epatujące okrucieństwem wojny. To opowieści o losach ludzi wielu kultur, rozmaitych narodowości, różnych wyznań. Opowieści o tragediach ludzkich, ucieczkach i przygnębiającej, wojennej rzeczywistości.

Bosnanski lonac

Bosnanski lonac to potrawa z mięsa i jarzyn, zapiekana lub duszona, przyrządzana według finezyjnej receptury w jednym garnku. I doskonała metafora kotła bałkańskiego.

Miljenko Jergović

Historia malarstwa ikonowego

Prawdy teologiczne, które stanowią podstawę sztuki ikonowej, są ponadczasowe, lecz sposób, w jaki się je wyraża, zależy od epoki i od osoby ikonopisarza oraz kultury, w której żyje...

Aidan Hart

Niepodległość Chorwacji i droga do wolności

Niepodległość Chorwacji: 19 maja 1991 roku Chorwaci opowiedzieli się w referendum za niepodległością od Jugosławii. Dlaczego to właśnie ta republika związkowa jako jedna z pierwszych opowiedziała się za opuszczeniem Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii?

Marek Wiśniewski

Najstarsze szczątki Homo sapiens w Europie odnalezione w Bułgarii

W bułgarskiej jaskini Baczo Kiro odnaleziono najstarsze w Europie ślady po przedstawicielach Homo sapiens – archeolodzy odkryli zęby, kości, narzędzia oraz ozdoby, które mogą pochodzić nawet sprzed 47 tys. lat. Jednak nie tylko z tego powodu odkrycie to jest niezwykłe.

Starożytna Macedonia przed Aleksandrem Wielkim i Filipem II Video

Starożytną Macedonię najczęściej utożsamiamy z rządami Aleksandra Wielkiego, czasami też z okresem władań jego ojca, Filipa II. Tymczasem przed tą dwójką nad Macedonią panowało jeszcze wielu innych królów. Więcej o nich w materiale z kanału "Kings and Generals":https://www.youtube.com/channel/UCMmaBzfCCwZ2KqaBJjkj0fw. Polecamy!

Aleksy IV Angelos – książę, który zgubił Bizancjum? (cz. 1)

Myśl o zdobyciu Konstantynopola jako wstępnym warunku pokonania muzułmanów pojawiała się wśród krzyżowców w 1096, 1147 i 1190 roku. Wówczas nie podjęto jednak poważnej próby jej urzeczywistnienia. W 1204 roku, w wyniku zbiegu szeregu okoliczności, rzeczywiście do tego doszło.

Michał Kozłowski

Dziedzictwo Bałkanów – fotografie braci Manaki Galeria

Bracia Milton i Janaki Manaki, z pochodzenia Aromuni, przez lata fotografowali życie codziennie przedstawicieli różnych narodów bałkańskich. Byli świadkami historii serbskiej, tureckiej, bułgarskiej czy macedońskiej, dokumentowali też wydarzenia z greckiego miasta Bitola. Oto zbiór zdjęć uzdolnionych braci, którzy byli także pionierami filmu!

Historia Bałkanów na mapie, rok po roku Video

Jak zmieniały się granice państw na Bałkanach i w sąsiadujących regionach? Można to zobaczyć dzięki materiałowi użytkownika "Khey Pard":https://www.youtube.com/channel/UCpjFEZsP53Ci-9in9Px3_tQ. Warto obejrzeć!

Bitwa na Kosowym Polu 1389 Video

15 czerwca 1389 roku na Kosowym Polu zmierzyły się wojska serbskie i osmańskie. W walce zginęli m.in. dowódcy obu stron. Jaki przebieg miało to wydarzenie? Na kanale "Kings and Generals":https://www.youtube.com/channel/UCMmaBzfCCwZ2KqaBJjkj0fw można znaleźć interesujący film o bitwie. Polecamy!

Zamach w Sarajewie: strzał, który zmienił świat Video

28 czerwca 1914 roku w zamachu w Sarajewie zginął arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg i jego żona Zofia. Wydarzenie to doprowadziło do eskalacji politycznych napięć w Europie, a w konsekwencji do wybuchu I wojny światowej. Jak wyglądało preludium globalnego konfliktu? O tym w materiale na kanale "The Great War":https://www.youtube.com/channel/UCUcyEsEjhPEDf69RRVhRh4A. Serdecznie polecamy!

Polscy archeolodzy odkryli w Bułgarii ważny dokument rzymskiego legionisty

Fragment dokumentu poświadczającego udzielenie obywatelstwa rzymskiemu legioniście odkryli polscy archeolodzy na terenie obozu legionowego w Novae w Bułgarii. To pierwszy tego typu zabytek znaleziony w tym miejscu. Naukowcy liczą, że wkrótce poznamy imię legionisty i szczegóły dot. jego życia.

Polscy archeolodzy odnaleźli skarb ukryty na terenie dawnych rzymskich koszar

Blisko 50 monet z brązu sprzed 1700 lat odkryli archeolodzy z Poznania w czasie wykopalisk na terenie obozu legionistów w Novae. Naukowcy przypuszczają, że skarb został ukryty przez jednego z żołnierzy rzymskich, bo znaleziska dokonano w koszarach legionowych.

Bitwa pod Warną 1444 Video

10 listopada 1444 roku wojska polsko-węgierskie zostały zwyciężone przez Turków w bitwie pod Warną. W trakcie starcia zginął Władysław, król Polski i Węgier, nazwany później Warneńczykiem. Jak przebiegała ta dramatyczna batalia? Pokazuje to bardzo ciekawa animacja zamieszczona na kanale "Kings and Generals":https://www.youtube.com/channel/UCMmaBzfCCwZ2KqaBJjkj0fw. Warto zobaczyć!

Serbowie i ich migracje pod lupą slawistów

Ciągła niepewność jutra oraz realne zagrożenie własnej egzystencji powodowało, że Serbowie u progu nowożytności podejmowali decyzję o migrowaniu na północ. Kulturowym następstwom ich migracji przyjrzą się slawiści z Uniwersytetu Łódzkiego.

Śladami „Gry o tron” – Chorwacja Video

Autorzy kanału YouTube jakbyniepaczec wybrali się do Chorwacji śladami „Gry o tron” – odwiedzili m.in. piękne, zabytkowe rejony takich miast jak Dubrownik i Split. Jak w rzeczywistości wyglądają miejsca, które pojawiły się w popularnym serialu? Polecamy ten ciekawy materiał!

Ziemie pod panowaniem Serbii latami, na mapach Video

W najnowszym odcinku „Historii na szybko” na swoim kanale na YouTube ThrashingMadPL omawia i pokazuje na jakich terytoriach i jak długo panowała Serbia. Zapraszamy do oglądania!

Historia Na Szybko

Judyta Ostapiak-Jagodzińska

Kapka Kassabova – „Granica. Na krawędzi Europy” – recenzja i ocena

Jeden z niewielu już terenów europejskich będących poza nurtem zainteresowania polityków czy mediów. Kassabova w swoim reportażu przedstawia historie zarówno mrożące krew w żyłach, jak i baśnie i legendy wciąż żywe w umysłach kolejnych pokoleń żyjących na pograniczu bułgarsko-turecko-greckim.

„Nielegalne, ale moralne”? Operacja „Allied Force”: przyczyny i konsekwencje

Lotnicza operacja „Allied Force” była ukierunkowana na przerwanie konfliktu zbrojnego w Kosowie, ale czy był to jedyny powód interwencji? Należy zadać również pytanie, czy działania NATO były uzasadnione?

Natalia Stawarz

Barbara Demick – „W oblężeniu. Życie pod ostrzałem na sarajewskiej ulicy” – recenzja i ocena

W podręcznikach szkolnych o Sarajewie przeczytamy raczej w kontekście zamachu na Franciszka Ferdynanda, niż wojny w Bośni i Hercegowinie. Najbardziej krwawy konflikt w Europie od czasów zakończenia II wojny światowej opisuje amerykańska dziennikarka Barbara Demick.