Paweł Sztama

Doktorant UMCS w Lublinie, pracownik Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie. Interesuje się historią organów bezpieczeństwa krajów Bloku Wschodniego i historią wojskową. Autor biografii gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila". Miłośnik biegania, gór, Gruzji, literatury, piłki nożnej oraz podróży.

Artykuły

Obrona Wizny: Raginis kontra Guderian

Obrona Wizny, ufortyfikowanej pozycji blokującej przeprawę przez Narew, była jednym z najbardziej heroicznych epizodów Września 1939 roku. Jak doszło do tych walk i dlaczego Polakom udało się zablokować jednostki pancerne Heinza Guderiana?

Artykuły

„Krwawa Luna” przed II wojną światową

Julia Brystiger swoją działalnością w komunistycznym aparacie bezpieczeństwa zapracowała na przydomek „Krwawa Luna”. Jaki był przebieg jej kariery w ruchu komunistycznym przed II wojną światową?

Recenzje

Norman M. Naimark – „Ludobójstwa Stalina” – recenzja i ocena

Co nowego jeszcze można napisać na temat zbrodniczej polityki Stalina? Stosunkowo niewielka objętościowo praca Normana Naimarka proponuje nieco inne ujęcie tej problematyki. Czy warto po nią sięgnąć?

Artykuły

Armia Konna na froncie polsko-bolszewickim

Zwycięska wojna polsko-bolszewicka należy do najświetniejszych sukcesów polskiego oręża. Wśród najsłynniejszych oddziałów tej wojny znajduje się bolszewicka Pierwsza Armia Konna.

Artykuły

August Emil Fieldorf „Nil” - dzieje powojenne

24 lutego 1953 roku zamordowano ostatniego dowódcę Kedywu Armii Krajowej. August Emil Fieldorf był jednym z wielu bohaterów AK, którzy powstanie nowej Polski przypłacili życiem. Jak wyglądały dzieje powojenne generała „Nila”?

Recenzje

„Kręgi Rewolucji. Rok 1917 w Rosji – wewnętrzne i międzynarodowej konsekwencje” – red. Łukasz Adamski, Bartłomiej Gajos

Rewolucja październikowa i jej konsekwencje od lat zajmują badaczy z różnych krajów. Niedawno ukazała się interesująca publikacja poświęcona temu zagadnieniu. Czy warto po nią sięgnąć?

Recenzje

„Miotła Stalina” – red. Łukasz Adamski i in. – recenzja i ocena

Obława augustowska przeprowadzona przez komunistyczne służby sowieckie i polskie miała na celu rozbicie polskiego podziemia niepodległościowego. W historiografii bywa nazywana „Małym Katyniem”.

Recenzje

Tomasz Kozłowski – „Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989-1990” – recenzja i ocena

Transformacja służb PRL do dziś wzbudza emocje. Tomasz Kozłowski postanowił zmierzyć się z tym kontrowersyjnym tematem. Czy warto sięgnąć po jego najnowszą książkę?

Recenzje

Damian K. Markowski – „Dwa Powstania. Bitwa o Lwów 1918” – recenzja i ocena

Walki o Lwów z perspektywy stulecia. Jaki był ich przebieg oraz w jaki sposób wpłynęły one na wspólną pamięć?

Recenzje

Jerzy Wojciech Borejsza – „Ostaniec czyli ostatni świadek” – recenzja i ocena

Biografia Jerzego Wojciecha Borejszy to niewątpliwie temat na pasjonującą opowieść. Jak przedstawia ją sam warszawski historyk?

Recenzje

Tadeusz Katelbach – „O zjednoczenie i legalizm. Ostatni akt życia publicznego Kazimierza Sosnkowskiego” – recenzja i ocena

Na przestrzeni wieków żyli ludzie, którzy dzięki swojej inteligencji i umiejętnościom powinni zapisać wielkimi zgłoskami w dziejach danej zbiorowości. Niestety, z różnych powodów, nie odegrali oni takiej roli do jakiej predysponowały ich wrodzone talenty i nabyte kwalifikacje. W wieku XX jaskrawym przykładem takiej osobowości był gen. Kazimierz Sosnkowski.

Recenzje

Henryk Nicpoń - „Polowanie na Generała. Piłsudski kontra Rozwadowski” - recenzja i ocena

Dwie silne osobowości – Józef Piłsudskiego i Tadeusz Rozwadowski. Jak opisać ich relacje, oczyścić je z niedomówień i mitów?

Recenzje

Marta Panas-Goworska, Andrzej Goworski – „Grażdanin N.N. Życie codzienne w ZSRR” – recenzja i ocena

Czytający Polacy chętnie sięgają po reportaże historyczne. Niewielkie objętościowo, napisane dość lekkim językiem, nie uprzykrzają lektury licznymi przypisami, których pełne są opracowania naukowe.

Artykuły

Józef Różański: pierwszy śledczy bezpieki

Józef Różański stał na czele Departamentu Śledczego, miejsca słynącego ze szczególnego okrucieństwa. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, czyli słynne UB, było głównym narzędziem komunistycznego terroru w Polsce w latach 40. i 50.

Recenzje

Jacek Tacik – „Zamach. Jan Paweł II - 13 maja 1981. Spisek. Śledztwo. Spowiedź” – recenzja i ocena

Zamach na papieża Jana Pawła II był jednym z najbardziej tajemniczych wydarzeń XX wieku. Dzisiejsza wiedza na temat tego wydarzenia ogranicza się tylko i wyłącznie do dwóch kwestii: wiemy kto strzelał i kogo kule Browninga HP dosięgły. Reszta pozostaje tajemnicą. Ale czy rzeczywiście?

Recenzje

Michał Römer - „Dzienniki”, T. 1, (1911 – 1913); T. 2, (1914 – 1915) – recenzja i ocena

Historycy wprost uwielbiają dzienniki. To źródło jedyne w swoim rodzaju, pozwalające na odtworzenie unikalnego obrazu minionej rzeczywistości. Nie inaczej jest w wypadku dzienników Michała Römera.

Artykuły

Julia Brystygier – Krwawa Luna. Początki

Julia Brystygier (Krwawa Luna), w okresie czarnych lat stalinizmu nazywana była „piątym wiceministrem bezpieczeństwa”. Przynajmniej tak twierdził osławiony wicedyrektor Departamentu X, zbiegły na zachód ppłk. Józef Światło. Czy rzeczywiście ta urodzona w Stryju inteligentka, mogła zostać tak bardzo wpływową postacią pierwszych lat Polski Ludowej? Co więcej, czy kobieta ta była zdolna do potworności, które zarzucają jej byli więźniowie i przeciwnicy polityczni?

Redakcyjne

Premiera: Paweł Sztama – „Inteligenci w bezpiece: Brystygier, Humer, Różański”

Czy na czele zbrodniczej instytucji mogą stanąć dobrze wykształceni inteligenci? Paweł Sztama pokazuje drogę wysokich funkcjonariuszy UB od przedwojennych uniwersytetów do powojennych pokojów przesłuchań.

Recenzje

„Czarna księga komunizmu” - recenzja i ocena

Jedna z najbardziej wpływowych ideologii, a zarazem jeden z najbardziej zbrodniczych systemów w dziejach świata. Oto jedna z najbardziej klasycznych pozycji poświęconych dziejom komunizmu.

Recenzje

Andrzej Andrusiewicz – „Złoty sen. Rosja w XIX i XX wieku. Sprawy i ludzie” – recenzja i ocena

Rosja to nie tylko „stan umysłu”, ale też fascynujący kraj, niezwykła historia i jedyna w swoim rodzaju kultura. Może warto na Rosję spojrzeć nieco inaczej? Do tego gorąco zachęca nas Andrzej Andrusiewicz.

Artykuły

August Emil Fieldorf „Nil” - żołnierz I brygady Legionów

Kojarzymy go przede wszystkim z bohaterstwem w obliczu stalinowskich oprawców. Ale generał August Emil Fieldorf „Nil” dowiódł swojego męstwa znacznie wcześniej - walcząc w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego.

Recenzje

„Wołyń. Bez komentarza” - recenzja i ocena

Przez lata pozostawała największą zapomnianą zbrodnią na Polakach. Dziś rzeź wołyńska jest obecna w powszechnej świadomości. Najbardziej wymownie opowiedzą o niej świadkowie...

Recenzje

Wacław Lipiński – „Walka zbrojna o niepodległość Polski 1905–1918” – recenzja i ocena

Mnogość literatury dotyczącej prób odzyskania niepodległości przez Polaków w pierwszych latach XX wieku jest imponująca. Ogrom opracowań i świadectw obrazuje, iż jest to jeden z najlepiej przebadanych wątków polskiej historii minionego stulecia. Mimo to nadal powstają kolejne dzieła na ten temat.

Recenzje

„Józef Piłsudski Człowiek-Żołnierz-Polityk” – red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow – recenzja i ocena

Józef Piłsudski legendą stał już za życia. Co nowego możemy jeszcze powiedzieć na temat jego życia?

Recenzje

Wacław Radziwinowicz – „Crème de la Kreml. 172 opowieści o Rosji” – recenzja i ocena

Rosja to podobno nie kraj, lecz stan umysłu. Jak ma się ów stan umysłu w początkach XXI wieku? I dlaczego wciąż wydaje nam się tak fascynujący?

Recenzje

„Elity komunistyczne w Polsce” – red. M. Szumiło i M. Żukowski – recenzja i ocena

Jeżeli historię PRL można uznać za przez lata zakłamywaną, to dzieje elit komunistycznych były zakłamywane na potęgę. Publikacje takie jak ta dają nadzieję, że ta sytuacja trwale się zmieni.

Artykuły

Julia Brystygier: Od stalinowskiej zbrodniarki do nawróconej katoliczki

Julia Brystygier pracowała w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Zajęcie to pochłonęło ją bez reszty na ponad dekadę. Po odejściu z resortu, zaczęła realizować się jako literatka. Pod koniec życia miała natomiast przyjąć chrzest i uświadomić sobie ogrom cierpień jakie spowodowała.

Artykuły

Julia Brystygier – pierwsza dama stalinowskiej bezpieki

Julia Brystygier przez cały okres stalinizmu piastowała wysokie stanowiska w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Obracała się w towarzystwie takich komunistycznych prominentów jak Bierut, Cyrankiewicz czy Rokossowski. Czym zasłużyła sobie na przydomek „Krwawa Luna”?

Recenzje

Jarosław Pałka, Jerzy Poksiński – „Michał Żymierski 1890–1989” - recenzja i ocena

Życiorys Marszałka Polski Michała Roli-Żymierskiego uchodzi za jeden z najbardziej zmistyfikowanych w całej historiografii PRL. Czy książka Jarosława Pałki i Jerzego Poksińskiego pozwoli go odkłamać?

Reklamy

Alexandra Richie – „Warszawa 1944. Tragiczne powstanie” – recenzja

70. rocznica wybuchu powstania warszawskiego to oczywiście doskonały moment, aby księgarskie półki zapełniły się wieloma tytułami poświęconymi tym wydarzeniom. Na szczęście obok książek nie mających nic wspólnego z ani z nauką, ani z poważną publicystyką wydano również kilka ciekawych i potrzebnych opracowań.

Artykuły

Przyczyny powstania warszawskiego – polityka polskich władz cywilnych i wojskowych

Przyczyny powstania warszawskiego leżały w skomplikowanej sytuacji politycznej w czasie II wojny światowej. Polskie władze cywilne i wojskowe nie były jednomyślne w ocenie sensu zrywu przeciwko niemieckiemu okupantowi. Kto chciał jego wybuchu, a kto się temu sprzeciwiał?

Recenzje

Peter Longerich – „Himmler. Buchalter śmierci” – recenzja i ocena

Odpowiedzialny za Holocaust i inne niemieckie zbrodnie w okresie drugiej wojny światowej jest nie tylko Adolf Hitler. Nie byłyby możliwe, gdyby nie bardzo sprawny, niestety, hitlerowski aparat represyjno-policyjny.

Recenzje

Anna K. Kłys – „Brudne serca. Jak zafałszowaliśmy historię chłopców z lasu i ubeków” – recenzja i ocena

Jak to jest poznać w trakcie pracy nad książką rodzinną tajemnicę? Z takim problemem musiała zmierzyć się Anna Kłys, autorka powieści historycznej, w której stara się przedstawić trudne dzieje powojennej Polski.

Recenzje

Nikita Pietrow – „Stalinowski kat Polski Iwan Sierow” – recenzja i ocena

W ostatnich latach polski rynek książki historycznej zalewany jest przez ogromną ilość publikacji rynsztokowych, a wiele wydawnictw, zamiast drukować dzieła naprawdę wybitnych i wypróbowanych autorów, zdecydowało się skupić na ilości wydawanych książek. W tej sytuacji trzeba po prostu wiedzieć, gdzie szukać publikacji ciekawych i dobrych merytorycznie. A bezsprzecznie jednym z kilku wydawnictw, które wiodą prym w jakości drukowanych tytułów, jest firma Demart.

Artykuły

Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego w latach 1918 – 1939 cz. 2

Gdy jesienią 1920 r. kończyła się wojna z bolszewikami, wydawało się, że Polacy będą mogli wreszcie zaznać pokoju. W ciszy gabinetów Sztabu Generalnego nadal przygotowywano się jednak na wypadek wybuchu nowego konfliktu i konieczności obrony Niepodległości.

Artykuły

Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego w latach 1918–1939 cz.1

25 października 1918 roku Rada Regencyjna powołała urząd Szefa Sztabu Wojsk Polskich. Z tej okazji obchodzi się święto Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Przedstawiamy historię tej instytucji w czasach II Rzeczpospolitej.

Artykuły

Kryptonim „Nie” - utworzenie i rozwój organizacji „Niepodległość” (cz. 2)

Wiosną i latem 1944 r. nowa struktura konspiracyjna nastawiona na walkę z Sowietami zaczynała stawiać swoje pierwsze kroki. Wkrótce jednak wichry wydarzeń politycznych zmiotły tworzącą się organizację, której nie było dane zacząć autentycznej działalności.

Artykuły

Organizacja „NIE” (Niepodległość) – utworzenie i rozwój pierwszej struktury drugiej konspiracji

Organizacja „NIE” (Niepodległość) powstała, gdyż elity Polskiego Państwa Podziemnego, jeszcze zanim na ziemiach polskich pojawili się Sowieci wiedziały, że zwycięstwo Stalina nad Hitlerem będzie oznaczać dla Polski drugą okupację. Na czele tajnej struktury postawiono najlepszych oficerów AK.

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca