Wczesne średniowiecze

Bóstwa, chochliki, demony. Życie duchowe dawnych Słowian

Nie jest prawdą, że Słowianie przed nastaniem chrześcijaństwa modlili się tylko w świętych gajach. Wiemy np., że wznosili ziemskie „domy” dla bogów, i że ich wiara przenikała się z wieloma sferami życia. O tym, w co i jak mogli wierzyć dawni Słowianie, opowiada PAP etnolog i archeolog dr Paweł Szczepanik.

Béla I na wygnaniu w Polsce: Pojedynki, intrygi, tajemnice.

Béla I, węgierski książę przebywał przez pewien czas w Polsce. Jego obecność osnuta jest mgłą tajemnicy. Kroniki podają, że odbył pojedynek z pewnym Pomorzaninem, miał żonę Polkę, a do Węgier powrócił, kiedy pojawiła się okazja do odzyskania władzy. Kim był Béla i co łączyło go z Polską?

Adam Lubocki

(Turbo)Słowianie i archeolodzy

Turbosłowianie: fakty i mity. Geneza i historia Słowian stały się w ostatnim czasie obiektami pseudonaukowych interpretacji, związanych z propagatorami mitu tzw. Imperium Lechitów. Źródła archeologiczne dostarczają wielu ważnych informacji na ten temat, pokazując, że problem nie jest tak prosty, jak twierdzą niektórzy. Jaka jest etnogeneza Słowian w świetle źródeł archeologicznych?

Elżbieta Sieradzka

Mat. pras. , Maciej Zaremba

Żydowska sztuka sepulkralna: Kamienie pełne symboli

Żydowska sztuka sepulkralna korzeniami sięga odległej starożytności. Co symbolizowały poszczególne przedstawienia na nagrobkach i sam budulec, z których był zbudowane?

Justyna Żukowska-Łyko

Wydarzenia

„Wikingowie w Polsce?” – nowa wystawa w Gnieźnie!

„Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich” to tytuł wystawy czasowej, którą można oglądać w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie od 24 lutego do 16 lipca 2017 r. Wystawa została przygotowana wspólnie z Instytutem Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk – jego szczecińskim oddziałem – Ośrodkiem Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich.

Rheged - odkryto zaginione królestwo z czasów Króla Artura

Grupa archeologów odkryła lokalizację zaginionego królestwa, które we wczesnym średniowieczu znajdować się miało na południu Szkocji.

Normanowie w walce z muzułmanami. Podbój Sycylii

Normanowie, którzy pojawili się w Italii zmienili sytuację tego rejonu. Od początku X wieku Sycylia znajdowała się w rękach muzułmanów. Jednak za sprawą Normanów wyspa mogła wkrótce zmienić właściciela.

Marcin Böhm

Wywiady

Wikingowie i ich moce

Dlaczego Skandynawowie ruszyli w świat? Czy wyobrażenie wikingów w rogatych hełmach to rzeczywiście tylko mit? Co oznaczały popularne ozdoby przedstawiające młot? I skąd wziął się popkulturalny fenomen wikingów? O tym wszystkim rozmawiamy z profesorem Władysławem Duczko, autorem książki „Moce Wikingów”.

Maciej Zaremba

Władysław Duczko - „Moce wikingów. Świat wczesnośredniowiecznych skandynawów” - recenzja i ocena

Pochówki łodziowe, jak ten z Osebergu, budzą w nas niezaprzeczalny podziw. Ale co tak naprawdę mówią o wikingach, ich łodziach i bogach, w których wierzyli? Czy zmarły wiking pilnował zakopanego za życia skarbu? Czy na jego hełmie faktycznie nie było rogów? I co ma do tego kometa Halleya?

Łukasz Malinowski – „Skald. Wężowy język” Tom 1 - recenzja i ocena

Ainar Skald i jego bitni Waregowie uciekają z Rusi, licząc na szybki oraz krwawy rabunek w najbogatszym mieście świata – Konstantynopolu. Jednak i tu na opitego miodem Mimira konunga kłopotliwego czekają… kłopoty.

Prehistoryczny rekin inspiracją dla mitologii Majów?

Zęby gigantycznych, prehistorycznych rekinów – megalodonów - odnaleziono w różnych rejonach Ameryki Środkowej. Czy stworzenia te mogły wpłynąć na kształt indiańskiej mitologii?

Dania: znaleziono „amulet Odyna” sprzed 1500 lat

Niewielki, cienki medalik, przedstawiający twarz mężczyzny, konia i swastykę. Naukowcy określają je "amuletami Odyna", a ostatnie tego typu znalezisko miało miejsce ponad 100 lat temu.

Wikingowie – kiedy zaczęła się ich epoka?

Wikingowie są dziś wszechobecnymi bohaterami popkultury. Pomimo wszystko, ciągle pozostają dla nas postaciami tajemniczymi. Kiedy rozpoczęły się ich czasy?

Władysław Duczko

Krótka historia alkoholu

Alkohol pijemy nie tylko dla stanu odmiennej świadomości. W przeszłości podyktowane było to względami społecznymi, kulturowymi, a także… zdrowotnymi. Jaka jest historia alkoholu?

Justyna Żukowska-Łyko

Kim była „gigantka” z Ostrowa Lednickiego?

Kobieta o nadzwyczaj dużym wzroście, żyjąca w średniowieczu na Ostrowie Lednickim (woj. wielkopolskie), mogła cierpieć na chorobę psychiczną - dowodzi archeolog dr Magdalena Matczak.

Dziewanna – słowiańska bogini lasów

Dziewanna jest jednym z najbardziej tajemniczych bóstw słowiańskich wymienionych w panteonie długoszowym. Wzmiankowana jako odpowiednik rzymskiej Diany, miała być boginią łowów i dzikiej zwierzyny.

Patryk Gujda

Władysław Duczko – „Moce wikingów. Świat wczesnośredniowiecznych Skandynawów” (informacja)

Epoka wikingów trwała aż cztery stulecia, od początku VIII do końca XI wieku. Najeźdźcy z Północy rabowali i kolonizowali kraje chrześcijańskiego Zachodu oraz wieloetnicznego Wschodu. Wierzyli, że powodzenie zapewnia im nadnaturalna moc zesłana przez bogów...

Wikińskie wojowniczki - prawda czy mit?

Od ponad 100 lat archeolodzy odkrywają na terenie Skandynawii groby, w których w okresie wikińskim złożono kobiety z bronią. Czy były to wojowniczki? Odpowiedzi na to pytanie szuka archeolog, dr Leszek Gardeła z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Jak żyli radomianie od średniowiecza do XIX wieku?

Kto był wyższy - średniowieczni radomianie czy wrocławianie? Czy często pracowali fizycznie, co jedli i z jakimi borykali się chorobami? Na te i wiele innych pytań stara się odpowiedzieć grupa naukowców najróżniejszych specjalizacji.

Multimedia

Historia Anglii – od Prehistorii do Normanów Video

W kolejnej odsłonie Historii na Szybko na popularnym kanale na YouTube ThrashingMadPL, autor przybliża historię Anglii od prehistorii do bitwy pod Hastings w 1066 roku.

Historia Na Szybko

„Każdy człowiek wierzy bez jakiejkolwiek wątpliwości w sąd boży”. Średniowieczne ordalia

Ordalia, czyli sądy boże, były w średniowieczu jednym ze środków dowodowych w procesach. Dlaczego wierzono, że noszenie rozgrzanego żelaza czy pojedynek są w stanie rozstrzygnąć sądowy spór?

Marcin Tomczak

Dlaczego Europa drżała przed Wikingami?

Średniowieczna Europa to nie tylko świat katedr, bohaterskich rycerzy i rozmodlonych mnichów. To również kontynent przepełniony strachem. Największy lęk budzili dzicy najeźdźcy z Północy - Wikingowie.

Robert Ferguson

Najstarsze ślady człowieka na Islandii?

Wykopaliska prowadzone na Islandii przez Bjarniego F. Einarssona z Uniwersytetu Kopenhaskiego mogą dowieść, że wyspa była zamieszkana o wiele wcześniej niż dotychczas sądzono.

Szymon Antosik

Robert Ferguson – „Młot i krzyż. Nowa historia Wikingów” – recenzja i ocena

Chociaż od śmierci ostatniego grenlandzkiego wikinga minęło ponad pięćset lat, to wojownicy północy mają się ostatnio lepiej niż dobrze. Popularny jest serial o wikingach, coraz więcej mamy gier planszowych o epoce wikingów, modne są nawet „wikińskie fryzury”. Ten swoisty renesans nie ominął też rynku książkowego.

Badania genetyczne zdradziły przyczynę dżumy Justyniana

Analiza genetyczna szkieletów pochodzących z VI w. potwierdziła, że za bizantyjską epidemię i „czarną śmiercią” z XIV w. odpowiada ta sama bakteria.

Monika Kaniecka

Philip Parker - „Furia ludzi Północy. Dzieje świata wikingów” - recenzja i ocena

Philip Parker, podróżnik i historyk, postanowił przedstawić całokształt dziejów Wikingów. Rozpoczyna od najazdu na Lindisfarne, a kończy na wikingomanii i współczesnych rekonstrukcjach historycznych. Czy jego cel się powiódł?

Cnotliwi czy rozrywkowi? Duchowieństwo średniowieczne od niecodziennej strony

W średniowieczu życie polskich duchownych wyglądało „nieco” inaczej niż dziś. Jakie ubrania mogli nosić duchowni, czy pozwalano im na noszenie broni i chodzenie do karczmy? Wreszcie – jaką wagę przywiązywano do celibatu?

Marcin Tomczak

Wywiady

„W jego postaci skupiły się wszystkie marzenia i dążenia wikińskich wojowników” - rozmowa z Arturem Szrejterem

Kim był Sigurd (Siegfried) - bohater mitów skandynawskich i germańskich? Dlaczego jest bohaterem idealnym? Jak pisać książki o wiarygodnej treści naukowej, ale podanej w zrozumiałej formie popularnej? I jak to w końcu jest z wikińskim pochodzeniem Mieszka I? O tym wszystkim, ale nie tylko, rozmawiam z Arturem Szrejterem, autorem książki „Herosi mitów germańskich tom II. Sigurd bohater północy”.

Maciej Zaremba

Jarosław Dudek – „Chazarowie: Polityka, kultura, religia” – recenzja i ocena

Chazarowie to bez wątpienia lud tajemniczy i zagadkowy. Jerzy Strzelczyk zalicza ich do „zapomnianych narodów Europy”. Dziś możemy ich poznać na nowo.

Mateusz Okoński

Leszek Moczulski – „Tajemnice wczesnych Słowian” – recenzja i ocena

W ostatnich latach światło dzienne ujrzały pozycje o różnym poziomie merytorycznym, poruszające kwestie pojawienia się Słowian w Europie i na ziemiach polskich. Jedną z takich książek jest praca Leszka Moczulskiego.

Mateusz Okoński

Jak wikingowie zbudowali średniowieczną Ruś?

Na Zachodzie wikingowie byli okrutnymi grabieżcami, na Wschodzie przyczynili się do powstania państw. W jaki sposób nordyccy wojownicy i kupcy stworzyli średniowieczną Ruś?

Philip Parker

Philip Parker – „Furia ludzi Północy. Dzieje świata wikingów” (informacja)

Krew wikingów płynie w żyłach milionów mieszkańców Europy i Ameryki, a opowieść o ich podbojach, wyprawach odkrywczych i dokonaniach nie przestaje inspirować ludzi na całym świecie.

Birgisson Bergsveinn - „Czarny wiking” - recenzja i ocena

Bergsveinn Birgisson, islandzki filolog staronordycki, zabiera nas w czasy swojego przodka, Geirmunda Hejlarskinna, zapomnianego wikinga o czarnej twarzy. Tworzy niezwykłą „sagę naukową”, w której pragnie połączyć warsztat historyka i pisarza.

Chazarowie przeszli na judaizm. Jak do tego doszło?

Chazarowie to plemię tureckich koczowników, które we wczesnym średniowieczu podjęło decyzję o wielkim znaczeniu. W chwili gdy Europa stopniowo przyjmowała chrześcijaństwo, koczownicy z Azji Centralnej przyjęli wiarę Żydów.

Jarosław Dudek

Ernst W. Wies - „Karol Wielki. Cesarz i święty” - recenzja i ocena

Oto historia człowieka, który wykorzystując dziedzictwo swych przodków, położył podwaliny pod kulturę Zachodu. Podbił ogromny obszar, wskrzesił Cesarstwo. Gdy nie walczył, tworzył państwa i ich prawa, przewodził synodom, dobrze jadł i płodził potomków.

Paula de Fougerolles – „Kroniki Iony. Wygnaniec” – recenzja i ocena

_To powieść tak barwna, że wygląda na zmyślenie_ – napisał w przedmowie do „Kronik Iony” Ernest Bryll. Czy można przełożyć średniowieczną hagiografię na język powieści, nie zanudzając czytelnika wewnętrznymi monologami czy nadmierną szczegółowością? Okazuje się, że można.

Tomasz Piotr Michalik

Redakcyjne

„Świat średniowiecznych rycerzy” na liście bestsellerów Ebookpoint.pl!

Wydana przez nas dwa tygodnie temu książka Antoniego Olbrychskiego cieszy się dużą sympatią Czytelników. Kilka dni temu znalazła się na 30. miejscu listy najpopularniejszych e-booków w księgarni Ebookpoint.pl. Kup naszego e-booka i poznaj lepiej świat średniowiecznych rycerzy!

Michał Świgoń

Jarosław Dudek – „Chazarowie. Polityka, kultura, religia VII-XI wiek” (informacja)

Książka w serii Korzenie Europy, skupiająca się na dziejach Państwa Chazarów – prototureckiego ludu, który w VII–XI wieku panował na terenach obecnej wschodniej Ukrainy i Kaukazu.

Karol Wielki - cztery twarze Ojca Europy

Karol Wielki był Niemcem czy raczej Francuzem? Nie milkną spory na temat pochodzenia cesarza. Wiadomo jedno, był fascynującym człowiekiem i władcą innym niż wszyscy.

Ernst W. Wies

Redakcyjne

PREMIERA: Antoni Olbrychski – „Pojedynki, biesiady, modlitwy. Świat średniowiecznych rycerzy”

Bez rycerzy nie potrafimy wyobrazić sobie średniowiecza, po dziś dzień nas fascynują. Co w naszych wyobrażeniach o nich jest prawdą, a co fikcją? Odpowiedź przyniesie lektura książki: „Pojedynki, biesiady, modlitwy. Świat średniowiecznych rycerzy”.

Michał Świgoń

„Cesarz i święty”. Słynna biografia Karola Wielkiego ponownie po polsku!

Współcześni nazwali go ojcem Europy. Przez 64 lata panowania mieczem wywalczył królestwo sięgające od Akwizgranu po Rzym, od Ebro po wybrzeże Morza Północnego, od Marchii Bretońskiej po Marchię Wschodnią. W czerwcu, po ponad 20 latach od pierwszego wydania, ukazała się biografia cesarza Karola Wielkiego w słynnej serii PIW-u Biografie Sławnych Ludzi.

Sigurd - heros idealny

Sigurd był bliski bogom. Dla Skandynawów był prawdziwym herosem idealnym. Dlaczego?

Artur Szrejter

Beletrystyka

Wygnanie z Hibernii

W średniowieczu ludzie byli znacznie bardziej okrutni niż dziś. Ale i kary były znacznie gorsze niż śmierć. Najgorszą było wygnanie.

Paula de Fougerolles

Paula de Fougerolles – „Kroniki Iony. Wygnaniec” (informacja)

„Kroniki Iony: Wygnaniec” to historia dwóch niezwykłych postaci: irlandzkiego mnicha Kolumby oraz szkockiego wojownika Aedana mac Gabrana. W 563 roku, po upadku Imperium Rzymskiego i najazdach barbarzyńców Europa pogrąża się w chaosie, ważą się losy zachodniej cywilizacji. Kolumba, wpływowy opat i książę irlandzki, zostaje wygnany z kraju do pogańskiej krainy Dal Riata leżącej na zachodnim wybrzeżu dzisiejszej Szkocji.

Artur Szrejter - „Herosi mitów germańskich tom II. Sigurd bohater północy” - recenzja i ocena

Dlaczego siedziba smoka Fafnira była z żelaza? Czy miecze Germanów były ostre? Sigurd to szaman czy ofiara królewskiej propagandy? II tom _Herosów mitów germańskich_ ponownie zabiera nas w tajemniczy świat mitycznych bohaterów północy.

Jak żył średniowieczny pustelnik? Nowe odkrycie polskich archeologów

Polscy archeolodzy odkryli w Egipcie średniowieczną pustelnię, a w niej pełen zestaw zabytków ilustrujących życie codzienne egipskiego mnicha sprzed ponad 1300 lat - parę sandałów, fragmenty naczyń ceramicznych, tkanin, amfory po winie, a nawet... list.

Wirtualny spacer po grodziskach Kotliny Chodelskiej

W internecie działalność zainaugurowało „Wirtualne Muzeum Chodlika”. Platforma umożliwia odbycie wirtualnego spaceru po wszystkich znanych średniowiecznych grodziskach Kotliny Chodelskiej.

„Albowiem wolą Bożą jest wasze uświęcenie”. Kult świętych w średniowieczu

Święci na przestrzeni minionych wieków odgrywali istotną rolę w chrześcijaństwie ze względu na ich pośrednictwo między Ludem Bożym a samym Bogiem. Wpływ na pobożność ludzi średniowiecza miał przede wszystkim kult maryjny i chrystologiczny. Zaraz po nich rozprzestrzenił się na szeroką skalę kult świętych męczenników i wyznawców, których czczono poprzez oddawanie hołdu relikwiom z ich szczątkami.

Ewelina Kazienko

Tak walczyli Wikingowie. Wczesnośredniowieczna wojskowość w obrazach

Stworzona przez brytyjskiego archeologa i kolekcjonera broni galeria pozwala przyjrzeć się detalom dotyczącym wczesnośredniowiecznego pola bitwy.

Multimedia

Orędowniczki chrześcijaństwa w Europie Ranking video

Niekiedy chrzest był warunkiem małżeństwa z chrześcijańską księżniczką, czasem jednak władczynie potrzebowały kilku lat, by skłonić mężów do przyjęcia sakramentów. Możemy jednak śmiało powiedzieć, że chrześcijaństwo w Europie było… kobietą.

Marek Teler

Robert Low - „Zaprzysiężeni. Krwawy Topór” - recenzja i ocena

Okrzyk „Wikingowie!” przez 200 lat wzbudzał strach w zachodniej Europie. Sunący na swych okrętach zastępy uzbrojonych po zęby wojowników nie raz potrafili przełamać pewne wydawało się umocnienia. Rzeki nie stanowiły problemu dla ich środków transportu. Nie migali się od fizycznej pracy, nie obawiali się niczego. Innymi słowy – społeczność idealna dla literatury pięknej.

Michał Staniszewski

Wikingowie i ich podboje

Kim byli wikingowie? Czy rzeczywiście w średniowieczu Europa drżała przed nimi ze strachu? Czemu wyruszali ze Skandynawii na swoje podboje? Jak wyglądała nordycka mitologia? I w końcu dlaczego od lat funkcjonują w kulturze i popkulturze, o czym świadczy telewizyjny fenomen – serial „Wikingowie”? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w naszych artykułach!

Redakcja

Migracje ludności sprzed 1500 lat wpłynęły na kształt współczesnej Europy

Konsekwencją olbrzymich wędrówek ludności sprzed ponad 1500 lat są współczesne podziały polityczne kontynentu europejskiego. Wśród naukowców ciągle trwają spory o to, jak ten niespokojny okres przebiegał w granicach obecnej Polski.

Przemysław Urbańczyk - „Zanim Polska została Polską” - recenzja i ocena

W tym roku obchodzimy 1050. rocznicę chrztu Polski. To doskonała okazja, by przyjrzeć się ponownie nie tylko naszej najdawniejszej historii, ale i dotychczasowym sposobom jej badania, oceniania i traktowania.

Człowiek średniowiecza wobec świata zwierząt

W średniowieczu zwierzęta był wszechobecne. Chłopi trzymali je w mieszkalnych izbach, możni cenili zaś dobre wierzchowce i psy myśliwskie. Nic dziwnego, że zwierzęta tak mocno odcisnęły się w literaturze i sztuce.

Igor Rosa

Jeździec bez nogi. Znaleziono szczątki wojownika z protezą

Jakie były perspektywy dla średniowiecznego wojownika, który w bitwie stracił nogę? Kalectwo i żebry? A może… proteza i powrót do zawodu?

Plemienne scrabble - co było przed państwem Mieszka I?

W przyszłym roku będziemy obchodzić 1050 rocznicę chrztu Polski. Wydarzenie to uznaje się za moment powstania polskiego państwa. A co było wcześniej?

Przemysław Urbańczyk

Multimedia

W poszukiwaniu świętych miejsc Słowian Video

Identyfikowanie świętych miejsc Słowian nie jest zadaniem łatwym – zwykle wiąże się to z wieloma wątpliwościami i domysłami. Są jednak w Polsce takie miejsca, co do których na podstawie wielu przesłanek można przypuszczać, że były dla Słowian święte. Oto trzy z nich: Palenica, Lipnica Murowana i Głupianka.

Przygodowa.TV