Artykuły

…

Męczeństwo św. Piotra

Czy najnowsze ustalenia badaczy na temat daty i miejsca śmierci św. Piotra pokrywają się z tym, co głosi Tradycja? Co wiemy na temat męczeństwa pierwszego papieża?

Paweł Lisicki

Artykuły

Bitwa o Ankonę – sukces żołnierzy generała Andersa

Bitwa o Ankonę była kolejnym, po zdobyciu wzgórza Monte Cassino, sukcesem 2. Korpusu Polskiego w czasie walk we Włoszech. Sojusznicy przekonali się, że Polacy potrafią atakować i odnosić sukcesy w walce przeciwko Wehrmachtowi.

Bartosz Janczak

Artykuły

Pius XII i Jan XXIII a watykańska Ostpolitik

Jak kształtowała się polityka wschodnia Watykanu za pontyfikatów Piusa XII i Jana XXIII? Czy postawa „uśmiechniętego papieża” wobec komunizmu miała wpływ na kształt Soboru Watykańskiego II?

Władysław Bułhak

Artykuły

Księżna Julianna twerska: matka króla Jagiełły w kręgu międzynarodowej polityki

Wielka księżna Julianna twerska, matka króla Polski Władysława II Jagiełły, była jedną z pierwszych aktywnych politycznie kobiet w Wielkim Księstwie Litewskim. Po śmierci męża służyła synowi radą w sprawowaniu władzy, a nawet próbowała skłonić go do przyjęcia prawosławia.

Marek Teler

Artykuły

„W społeczeństwie polskim do dziś żywe są tradycje Grunwaldu”. O bitwie w PRL

Dla polskich komunistów ideologia marksistowska nie była wystarczającą legitymizacją ich władzy. Aby uzasadnić swoje rządy, włodarze Polski Ludowej ukazywali siebie jako spadkobierców polskiej tradycji i reprezentantów interesu narodowego. Stąd też specyficzna polityka historyczna, której jednym z elementów była tradycja bitwy pod Grunwaldem.

Tomasz Leszkowicz

Artykuły

Czarny proch i broń palna w Europie – tajemnica rewolucyjnego wynalazku

Czarny proch i broń palna zrewolucjonizowały nowożytną wojskowość europejską i stały się trwałą podstawą późniejszej przewagi Europejczyków nad armiami z innych kontynentów. Jednakże historia ich wprowadzenia do użytku wojskowego w średniowieczu wciąż pozostaje niejasna...

Andrzej Nogal

Artykuły

Jan Zamoyski – schyłek potężnego magnata

W czasach króla Stefana Batorego hetman-kanclerz Jan Zamoyski był drugim człowiekiem w państwie. Jego ambicje i wpływy predestynowały go do pełnienia podobnej funkcji u boku młodego Zygmunta III. Niestety, mimo wielu sukcesów stary magnat znalazł się na dalszym planie wielkiej polityki.

Jakub Jędrzejski

Artykuły

Jan Kiepura – chłopak z Sosnowca

Jan Kiepura miał przed II wojną światową liczne grono wielbicieli w całej Polsce. Sława „chłopaka z Sosnowca" sięgała jednak znacznie dalej.

Marcin Wilk

Artykuły

Władysław Opolczyk: śląski książę o wielkich ambicjach

Władysław Opolczyk to postać bardzo kontrowersyjna i słabo poznana. Niektórzy historycy widzą w nim zapalonego wroga Królestwa Polskiego, inni natomiast utalentowanego zarządcę, dzięki któremu Polacy mogą dzisiaj pielgrzymować do obrazu Matki Boskiej na Jasnej Górze.

Kamil Kozakowski

Artykuły

O idei Piłsudskiego i dualizmie na Łabie

Niemoc Międzymorza wynika z dwóch powodów. Pierwszy tak naprawdę jest symptomem tego drugiego – że strefa nie jest w stanie wykreować organizmu na tyle silnego, żeby przetrwał i się przebił na arenie międzynarodowej. I żeby przede wszystkim stał się silniejszy od Rosji, a bez tego nie uda się osiągnąć odpowiedniej wagi geopolitycznej.

Jacek Bartosiak

Artykuły

Ludobójstwo na Wołyniu – czyja wina?

Czy Armia Krajowa była w stanie obronić polską ludność na Wołyniu przed UPA? Dlaczego polskich formacji na tych terenach nie sformowano znacznie wcześniej?

Piotr Zychowicz

Artykuły

Bajkonur – kazachskie wrota do kosmosu

Kazachstan to zapomniany przez wielu Europejczyków kraj Azji Centralnej o strategicznym położeniu geograficznym nie tylko z ziemskiego punktu widzenia. Niewielu wie, że to na jego terytorium, w miejscu znanym dzisiaj jako Bajkonur, rozpoczynała się wyboista droga Związku Radzieckiego w kosmos.

Przemysław Dałek

Artykuły

Ostatni rozkaz: zniszczyć dokumenty SB

W jaki sposób przebiegał proces niszczenia akt Służby Bezpieczeństwa? Czy odpowiedzialni za ten proceder ponieśli konsekwencje?

Tomasz Kozłowski

Artykuły

Samarkanda – zapomniana perła Jedwabnego Szlaku

Samarkanda i jej losy mogą dobrze posłużyć zilustrowaniu burzliwych dziejów Azji Centralnej. To o tym tętniącym niegdyś życiem mieście w 329 roku p.n.e. Aleksander Wielki miał powiedzieć: „Wszystko, co słyszałem o Samarkandzie jest prawdą, z jednym wyjątkiem: jest piękniejsza niż sobie wyobrażałem”.

Przemysław Dałek

Artykuły

Rok 1968 w Ameryce Łacińskiej: wrzenie kontynentu

1968 rok zapisał się na kartach dziejów Praską Wiosną, protestami we Francji, zabójstwem Martina Luthera Kinga czy polskim Marcem. Fale niepokojów społecznych dotarły również do Ameryki Łacińskiej, doprowadzając kontynent do wrzenia...

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Michel Foucault – filozof, historyk, nonkonformista

Michel Foucault z pewnością odrzuciłby jakiekolwiek możliwość oznakowania etykietą „historyk”, „filozof” czy „socjolog” czy też poddania go jakiejkolwiek kategoryzacji bądź wciągnięcia w dyskurs. Pozostając wiernym głoszonym przez niego tezom należałoby zarzucić pomysł opisywania jego życia.

Jerzy Klimczak

Artykuły

Rozpad metropolii kijowskiej i jego następstwa

8 listopada 1685 roku metropolitą kijowskim został Gedeon, zwolennik unii Cerkwi na Ukrainie z Cerkwią moskiewską. Rok później na synodzie powszechnym w Stambule co prawda uzgodniono, że metropolita moskiewski ma władzę sądową nad kijowskim, jednak jest tak dzięki pełnomocnictwom udzielonym mu przez patriarchę konstantynopolitańskiego, a zasięg terytorialny patriarchatu moskiewskiego pozostaje bez zmian.

Tomasz Bohun

Artykuły

Alchemia: klucz do wszechwiedzy

Z perspektywy współczesności alchemia wydaje się być wspomnieniem dawnych magicznych praktyk, które nie przyniosły nic innego oprócz rozczarowań. Czy było tak na pewno? Warto przemienić mit Adepta i rzucić trochę światła na niezwykły świat wiedzy tajemnej.

Natalia Stawarz

Artykuły

Jak ocalić sztukę przed barbarzyństwem wojny?

W czasie II wojny światowej na różne sposoby starano się zabezpieczyć bezcenne dzieła sztuki i zabytki kultury materialnej. Za każdym z nich kryje się wielka historia...

Bożena Fabiani

Artykuły

Ziemia sanocka. Może by tak rzucić wszystko i wyjechać w Bieszczady…

Wybierając się na wędrówkę po bieszczadzkich połoninach, warto także poznać najciekawsze zabytki ziemi sanockiej, która stanowi niejako bramę do (zdaniem wielu) najpiękniejszych polskich gór.

Piotr Bejrowski

Artykuły

Jadwiga i Jagiełło w wersji komiksowej

Czy można opowiedzieć o polskich władcach i najważniejszych aspektach ich panowania w formie przyswajalnej dla dzieci? Jak najbardziej tak!

Małgorzata Strękowska-Zaremba, Joanna Zagner-Kołat

Artykuły

Nowomowa w stalinowskiej Polsce

Co to takiego wieloświatopoglądowość socjalizmu? Czym był szturm ideologiczny? I dlaczego Stalinogrodem nazwano Katowice a nie... Częstochowę?

Antoni Kroh

Artykuły

„Rok 1984” George’a Orwella: fikcja przerażająco bliska prawdy

„Rok 1984” George’a Orwella to dzieło ponadczasowe, które zarówno napawa strachem jak i fascynuje. Przeczytać powinien je każdy, niezależnie od swoich przekonań. Czym ta powieść była i czym się stała?

Natalia Stawarz

Artykuły

Peter Raina. Obcokrajowiec w PRL

Peter Raina, pochodzący z Indii historyk i absolwent Oxfordu, w latach sześćdziesiątych przybył do PRL, by zbierać materiały do doktoratu. Co sprawiło, że związał swoje losy z Polską?

Przemysław Semczuk

Artykuły

Lisowczycy – jeźdźcy Apokalipsy ze Wschodu

Lisowczycy budzili postrach w całej Europie. Byli bezlitośni, brutalni, ale również szalenie skuteczni. Nazywano ich „diabłami” oraz „jeźdźcami Apokalipsy”.

Piotr Korczyński

Artykuły

Nim stałyśmy się wasze

Historia, która wstrząsnęła Ameryką. Ktoś uprowadza małe dzieci z biednych domów i sprzedaje bogatym parom...

Lisa Wingate

Artykuły

Wybory 4 czerwca 1989 r. Komunizm upada od głosów w urnie

Wybory 4 czerwca 1989 r. miały decydujący wpływ na upadek systemu komunistycznego w Polsce. Stanowiły dla wielu ludzi możliwość otwartego zademonstrowania swoich poglądów oraz sprzeciwu wobec systemu – wszystko poprzez wrzucenie kartki wyborczej do urny.

Maciej Gach

Artykuły

Siemowit III mazowiecki (ok. 1320–1381), lennik Kazimierza Wielkiego

Siemowit III jest uznawany za jednego z najwybitniejszych książąt mazowieckich. Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku stał się w pełni niezależnym władcą na Mazowszu.

Janusz Grabowski

Artykuły

Zanim templariusze stali się potężnym zakonem

Zakon templariuszy powstał, aby chronić bronić pielgrzymów w Ziemi Świętej. Jakie niebezpieczeństwa czyhały na pątników?

Paul Hill

Artykuły

Kazimierz Sosnkowski – zapomniany ojciec niepodległości

Choć Kazimierz Sosnkowski, „lepsza strona Piłsudskiego” i „sumienie jego szaleństw”, w pierwszych latach II RP pozostawał drugą osobą w Polsce, poza gronem historyków pozostaje postacią mało rozpoznawalną. Szkoda, gdyż ten nietypowy żołnierz m.in. tłumaczył Szekspira i grał na fortepianie Chopina...

Tomasz Czapla

Artykuły

Kłym Sawur – wróg Polaków i kat Wołynia

Dmytro Semenowicz Klaczkiwski, znany jako „Kłym Sawur”, to jeden ze zbrodniarzy odpowiedzialnych za przebieg rzezi na Wołyniu.

Marek A. Koprowski

Artykuły

Junta czarnych pułkowników i mroczna dekada Grecji

Zimna wojna to okres, w którym w wielu krajach rządy przejmowali wojskowi. I choć kojarzymy to zazwyczaj z państwami środkowoamerykańskimi, jednym z nich była nawet europejska Grecja, w której rządziła tzw. junta czarnych pułkowników.

Przemysław Mrówka

Artykuły

Wielka Lechia, czyli gromki śmiech generała Franciszka Morawskiego

Czy opowieści o Wielkiej Lechii i niezwyciężonych „Lechitach” zaczęły się... od dowcipu?

Krzysztof Rejmer

Artykuły

Ostatnia taka unia – Stefan Batory w Polsce i Siedmiogrodzie

W średniowieczu i epoce nowożytnej unie dwóch lub nawet większej liczby państw zjednoczonych pod berłem jednego monarchy nie należały do rzadkości. Podobnie było z Polską i Węgrami.

Dariusz Milewski

Artykuły

Lula Kryńska: artystka, która zeszła na złą drogę

Elżbieta Kryńska brała udział w licznych konkursach piękności, była jedną z gwiazd teatru Ateneum i zagrała w kilku przedwojennych filmach... Jej życiorys pełen jest tajemnic i białych plam, chociaż niewątpliwie zasługuje ona na przypomnienie.

Marek Teler

Artykuły

Czarownice z Salem

Historia „czarownic z Salem” wydarzyła się naprawdę. W XVII w. amerykańskim stanem Massachusetts wstrząsnęła seria niewyjaśnionych zdarzeń.

Stacy Schiff

Artykuły

Konfederacja Szwajcarska: „Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”

Szwajcaria słynie z wielu rzeczy prozaicznych – jak zegarki, czekolada i sery. Znana jest też z rzeczy nieco ważniejszych, jak banki, długotrwała neutralność polityczna czy w końcu unikalna w skali świata państwowość. Jak powstał kraj, który dziś znany jest jako Konfederacja Szwajcarska?

Paweł Czechowski

Artykuły

Legiony Polskie i tłumienie rewolucji haitańskiej

Zamiast walczyć o niepodległość Polski, musieli tłumić zryw wolnościowy mieszkańców Santo Domingo gdzieś na drugim końcu świata. Wyprawa haitańska zakończyła się katastrofą dla polskich żołnierzy.

Sławomir Leśniewski

Artykuły

Sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie: Hagia Sophia i San Appolinare nad Wisłą

Sobór św. Aleksandra Newskiego w Warszawie stanął tuż przed I wojną światową. Monumentalna świątynia była przez Polaków uznawana za element przemocy symbolicznej caratu, jednocześnie zaś był to ciekawy przykład ówczesnej architektury prawosławnej i nośnik konkretnej ideologii politycznej.

Dorota Walczak

Artykuły

Dzieciństwo i młodość Leonarda da Vinci

Wokół młodzieńczych lat Leonarda da Vinci narosło wiele mitów i legend. Co wiemy o wczesnych latach genialnego mistrza z Toskanii?

Walter Isaacson

Artykuły

Salomon Morel i Czesław Gęborski – oprawcy z komunistycznych obozów pracy

Każda władza deprawuje, władza absolutna deprawuje absolutnie – przekonywał w XIX wieku brytyjski historyk i polityk lord John Acton. Przykładami działania zdeprawowanej władzy absolutnej w „Gułagu nad Wisłą” były rządy Salomona Morela w obozie w Świętochłowicach i Czesława Gęborskiego w Łambinowicach.

Bogusław Kopka

Artykuły

Edward Raquello – zawrotna kariera polsko-żydowskiego Latynosa

Edward Raquello miał życie pełne niesamowitych zwrotów akcji. Początkujący polski aktor żydowskiego pochodzenia stał się bowiem latynoskim kochankiem w hollywoodzkich filmach, a następnie wymagającym szefem w Głosie Ameryki.

Marek Teler

Artykuły

Leonardo da Vinci: genialny artysta, który chciał poznać tajemnice wszechświata

Leonardo da Vinci nadal jest dla nas postacią tajemniczą i niezwykle interesującą. Zwykle postrzegany jest przez pryzmat wybranych dzieł, jednakże to życiorys oraz epoka i miejsce, w których przyszło mu żyć, ukształtowały go jako renesansowego artystę.

Kamil Kozakowski

Artykuły

Lato 1944: opowieści ze Starego Miasta

Płonąca stolica latem 1944 roku to nie tylko olbrzymie zniszczenia materialne, ale dramat zwykłych ludzi. I największe pragnienie: przeżyć.

Wacław Gluth-Nowowiejski

Artykuły

Machiny wojenne Leonarda da Vinci

Leonardo da Vinci pozostawił po sobie notatki wypełnione projektami maszyn wojennych. Zapoznajcie się z koncepcjami spingardy, wielostrzałowej broni palnej i pojazdu bojowego według mistrza Leonarda.

Domenico Laurenza

Artykuły

Pierwsze okręty podwodne: szybciej, głębiej, mocniej

Współczesne atomowe okręty podwodne to jeden z cudów techniki wojskowej – niemal niewykrywalne, zdolne operować po drugiej stronie globu, mogące pomieścić ponad setkę załogantów. Przeszły więc długą drogę od swych pierwszych, drewnianych przodków. Jak powstawały pierwsze okręty podwodne?

Przemysław Mrówka

Artykuły

Cóż, że ze Szwecji? Dynastia Wazów

Wazowie pojawili się na arenie europejskiej w pierwszej ćwierci XVI stulecia, wstrząsnęli kontynentem – głównie za sprawą wojennych czynów Gustawa Adolfa – po czym zniknęli w drugiej połowie XVII wieku, ustępując miejsca innym dynastiom. Pozostawili jednak po sobie trwały ślad.

Dariusz Milewski

Artykuły

Czarnobyl: Zlikwidować strefę śmierci

Byli likwidatorami skutków katastrofy w Czarnobylu. Wielu z nich nie zdawało sobie sprawy z tego, w jakich warunkach przyjdzie im pracować. Zapłacili za to wysoką cenę.

Paweł Sekuła

Artykuły

„Bunt rojstów”: Józef Mackiewicz bez retuszu o Kresach Wschodnich

„Bunt Rojstów” to jedna z najważniejszych pozycji polskiego reportażu międzywojennego. Józef Mackiewicz stworzył nie tylko barwny i fascynujący opis życia codziennego mieszkańców Kresów Wschodnich, lecz także wielkie oskarżenie administracji państwowej o nadużycia w stosunku do mieszkańców wschodnich województw II RP.

Filip Paluch

Artykuły

Igo Sym: gwiazda kina i szpicel Gestapo

Przedwojenny amant, popularny aktor, a ponoć także kochanek samej Marleny Dietrich. W latach trzydziestych podjął współpracę z III Rzeszą. Polskie podziemie wydało na niego wyrok śmierci.

Iwona Kienzler

Artykuły

Strajk włókniarek łódzkich w 1971 roku: lemiesze zamiast mieczy

Po wydarzeniach z grudnia 1970 roku kolejna fala strajków miała przetoczyć się przez Polskę Ludową w lutym 1971 roku. Miejscem, w którym wybuchł strajk włókniarek, była spokojna – jak sądzono – Łódź. Kobiety, stanowiące nawet do 80% załogi tamtejszych fabryk, pokonały pozornie wszechwładną partię.

Mateusz Balcerkiewicz

Artykuły

Podążając drogą bóstw – shintoizm w kulturze i historii Japonii

Shintoizm jest religią kultywowaną od niepamiętnych czasów wyłącznie w Japonii. Czci się w niej doczesność i życie. Jakie są zasady _shintō_ i jak wpłynęła ona na niepowtarzalną kulturę i historię Kraju Kwitnącej Wiśni?

Natalia Stawarz

Artykuły

Kłamstwo katyńskie i walka o pamięć

Groby polskich oficerów odkryte w lesie katyńskim w 1943 roku stały się kartą w politycznej grze mocarstw. Równocześnie rozpoczęła się batalia o prawdę i pamięć.

Maciej Wyrwa

Artykuły

Marvel - od komiksu do kinowego uniwersum

Skąd wzięło się zaufanie ludzkości do typów w jaskrawych strojach, kto był pierwszy: Kapitan Ameryka czy Superman i jaką rolę w tym wszystkim odegrał Stan Lee?

Agata Łysakowska-Trzoss

Artykuły

Czy kolonializm był zły?

Przyniósł wyłącznie zniewolenie i śmierć? A może doprowadził do rozwoju cywilizacyjnego w odległych zakątkach globu? Jak to w końcu było z tym kolonializmem?

Tom Phillips

Artykuły

Insurekcja warszawska: Wielkanoc skąpana we krwi

Insurekcja warszawska miała miejsce w marcu 1794 roku na ziemi krakowskiej. Kiedy rozpoczęło się powstanie kościuszkowskie, Rosjanie stacjonujący w Warszawie potajemnie szykowali mieszkańcom stolicy krwawą rzeź. Warszawiacy mieli tylko jedno wyjście – musieli ubiec zaborców. Udało im się odnieść niezwykłe zwycięstwo.

Aleksandra Niedźwiedź

Artykuły

Jan Zamoyski i Stefan Batory – historia politycznego tandemu

Po ucieczce Henryka Walezego do Francji Rzeczpospolita Obojga Narodów musiała wybrać kolejnego władcę. Jan Zamoyski, przeciwnik Habsburgów, postawił na zwycięzcę. Stefan Batory uczynił go jednym ze swoich najbliższych współpracowników.

Jakub Jędrzejski

Artykuły

Adam i Ewa w mitologii Azteków

Jak groźni Aztekowie wyobrażali sobie początki świata, jak wyobrażali sobie pierwszych ludzi i co to oznaczało dla całej cywilizacji mezoamerykańskiej?

Damian Dobrosielski

Artykuły

Listopad 1918: Wywalczyć Lwów dla Polski

W 1918 roku rozgrywały się losy Lwowa – „duchowej stolicy Polski". Jak starano się zabezpieczyć przynależność tego miasta do odrodzonej Polski?

Damian K. Markowski

Artykuły

Ina Benita i jej długa droga do Ameryki. Nieznane powojenne losy słynnej aktorki

Ina Benita, wbrew powielanym dotychczas informacjom, nie zginęła w czasie Powstania Warszawskiego, lecz zmarła czterdzieści lat później. Powojenne losy aktorki pełne były niezwykłych zdarzeń i nagłych zwrotów akcji. Zapraszamy do lektury drugiej części dziennikarskiego śledztwa!

Marek Teler

…

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Kontakt

Tematy

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Współpraca