XVIII wiek

Poszukiwani eksperci, którzy pomogą przełożyć XVIII-wieczny dziennik podróży gdańszczan po Europie

Tłumaczenie i transliteracja XVIII-wiecznych rękopisów opisujących kilkuletnią podróż gdańszczanina Nathanaela Jacoba Gerlacha po Europie to cel projektu Biblioteki Politechniki Gdańskiej i Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku. Instytucje poszukują ekspertów, którzy mogliby im pomóc w tym zadaniu.

Dziewiąty artykuł henrykowski – zapis, przez który upadła Rzeczpospolita?

10 maja 1573 roku grupa szlachty skupiona wokół marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja i lidera ruchu średnioszlacheckiego Mikołaja Sienickiego w akcie protestu przeciwko elekcji Henryka Walezego wycofała się z pola elekcyjnego do wsi Grochów. Tam secesjoniści ułożyli zestaw praw regulujących zasady funkcjonowania króla w polskiej monarchii mieszanej, które przyjęły nazwę artykułów henrykowskich. Czy jeden z nich był winny późniejszego upadku Rzeczpospolitej?

Sebastian Adamkiewicz

Redakcyjne

Premiera audiobooka: Marek Teler – „Kochanki, bastardzi, oszuści. Nieprawe łoża królów Polski: XVI–XVIII wiek”

Polscy monarchowie nie stronili od związków pozamałżeńskich. Wiele królewskich metres i nieślubnych dzieci zapisało się na kartach historii, o niektórych jednak trudno znaleźć choćby wzmiankę. Marek Teler w „Kochankach, bastardach, oszustach” opisuje niezwykłe historie miłostek polskich królów.

Marek Teler

Ostatnie bezkrólewie – bomba z opóźnionym zapłonem

7 maja 1764 r. cała Warszawa wstrzymała oddech. Tego dnia rozstrzygnąć się miało, czy będzie to początek sejmu konwokacyjnego czy wojny domowej. Przyszłość miała pokazać, że w rzeczywistości był to początek końca.

Aleksandra Niedźwiedź

Karol XII – szwedzki król internowany... u Turków Video

Karol XII Wittelsbach, król Szwecji w latach 1697-1718, w pewnym momencie musiał ukryć się... w Turcji. Miało to związek z porażką w bitwie pod Połtawą. Jak dokładnie wyglądała ta historia? O tym w materiale na kanale "Kings and Generals":https://www.youtube.com/channel/UCMmaBzfCCwZ2KqaBJjkj0fw. Polecamy!

Zabijać i burzyć. Rewolucja francuska a księża

Rewolucja francuska przez niektórych uważana jest za chlubną kartę w historii Francji. W teorii przyniosła wszak wiele zmian. Zapomina się jednak o mordach i zniszczeniach, które ze sobą niosła. Jednym z jej głównych celów była walka z katolicyzmem.

Paweł Rzewuski

Zanim zapłonął Wołyń – rzeź Humania 1768 Podcast

Kiedy w 1943 roku wołyńskie wioski spływały krwią, z pewnością wielu przypominało sobie historie opowiadane przez dziadków, a wśród nich tę szczególnie okrutną. Posłuchaj!

Mateusz Balcerkiewicz

Konstytucja 3 maja i późniejsze polskie konstytucje - historia i dziedzictwo

Konstytucja 3 maja została uchwalona w 1791 roku przez Sejm Wielki. Uważana jest ona za pierwszą europejską ustawę zasadniczą. Jak doszło do jej uchwalenia? Dlaczego warto i jak świętować 3 maja? Czego możemy się nauczyć od sejmu staropolskiego? I jak wyglądały kolejne polskie konstytucje? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w naszych artykułach!

Redakcja

Czartoryscy, Potoccy, Poniatowscy... Tajemnice rodów arystokratycznych w zdigitalizowanych archiwach

Okres społecznej izolacji sprzyja lepszemu poznawaniu genealogicznych zasobów internetowych. W zdigitalizowanych metrykach można odnaleźć nie tylko informacje o własnych przodkach, ale też uzupełnienia do genealogii rodów arystokratycznych i książęcych. Te zaś przynoszą interesujące niespodzianki…

Marek Teler

Bitwa pod Lexington – początek amerykańskiej wojny o niepodległość

Najważniejszą datą w historii USA jest 4 lipca 1776 rok. To wtedy w Filadelfii została ogłoszona deklaracja niepodległości – jednomyślna decyzja trzynastu Zjednoczonych Stanów Ameryki, dająca dotychczasowym koloniom możliwość uniezależnienia się od decyzji króla Wielkiej Brytanii, Jerzego III. W historii często bywa tak, że wielkie wydarzenia są efektem wcześniejszych przypadkowych sytuacji czy pochopnie podjętych decyzji. Kto wie, jak potoczyłyby się losy największego obecnie mocarstwa na świecie, gdyby nie doszło do małej potyczki pod Lexington...

Maciej Gach

Jean-François Parot – „Tajemnica Białych Płaszczy. Ze śledztw Nicolasa le Flocha, komisarza w Chatelet” – recenzja i ocena

Osiemnastowieczny Paryż i słynny Nicolas Le Floch, który próbuje rozwikłać zagadkę pewnego morderstwa. Miłośnicy powieści kryminalnych osadzonych w historii będą usatysfakcjonowani.

Cezary Wołodkowicz

Husaria – duma i chwała polskiego wojska

Skrzydlaci jeźdźcy, odziani w zbroje i zwierzęce skóry, z impetem siejący spustoszenie w szeregach wroga, zwyciężający bitwy oraz będący elitą wojska polskiego w XVI i XVII wieku. Husaria do dziś jest obiektem fascynacji, ale także przedmiotem legend i mitów powielanych w literaturze i sztuce narodowej.

Adam Busse

Maria Teresa Burbon-Parmeńska pierwszą ofiarą koronawirusa wśród rodzin królewskich

Wirus SARS-CoV-2 jest niebezpieczny dla osób starszych i chorych bez względu na pochodzenie społeczne. W czwartek w wyniku zakażenia koronawirusem zmarła w Paryżu księżniczka Maria Teresa Burbon-Parmeńska. Pierwsza ofiara śmiertelna wśród rodzin królewskich wywodzi się z dynastii związanej z burzliwym wątkiem historii Hiszpanii.

Tomasz Leszkowicz

Bitwa o Bunker Hill – pyrrusowe zwycięstwo Brytyjczyków Video

16 czerwca 1775 roku, w trakcie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, trwało oblężenie Bostonu. Jednym z epizodów tego wydarzenia była stoczona tego właśnie dnia bitwa o Bunker Hill. Choć zwyciężyła strona brytyjska, to sukces ten został okupiony ogromnymi stratami. O tym, jak przebiegała batalia opowiada materiał z kanału "Simple History":https://www.youtube.com/channel/UC510QYlOlKNyhy_zdQxnGYw. Polecamy!

Nauka i sztuka: rekonstrukcja wyglądu twarzy na podstawie kości czaszki Video

"Muzeum Stanowe Nowego Jorku":https://www.youtube.com/channel/UCqFG51I7MBs8hPWW_uqugeQ umieściło swego czasu na YouTube bardzo interesujący materiał, który przedstawia proces rekonstrukcji wyglądu twarzy zmarłej osoby tylko na podstawie kości czaszki. Jak to możliwe, że specjaliści w dziedzinie rekonstrukcji są w stanie oddać dokładnie oblicze kobiety zmarłej ponad 300 lat temu? Zobaczcie sami – warto!

Wojna siedmioletnia – historia animowana Video

W jednym ze swych materiałów "The Armchair Historian":https://www.youtube.com/channel/UCeUJFQ0D9qs6aVNyUt9fkeQ przedstawia przy użyciu animacji tematykę wojny siedmioletniej. Zobaczcie sami!

Posłuchaj historii! Podcasty Histmaga

Kochasz historię i uwielbiasz o niej słuchać? To miejsce właśnie dla Ciebie! Załóż słuchawki i ciesz się najlepszymi tekstami portalu Histmag.org, czytanymi przez naszych lektorów.

Redakcja

Architecture is a good idea

Hofkirche w Dreźnie: Augusta III tort z niespodzianką Video

"Radosław Gajda & Natalia Szcześniak":https://www.youtube.com/channel/UCFgktyAQdfcHmIbubYPCnHQ tym razem zapraszają widzów na podróż do pięknego Drezna – a tam czeka Hofkirche, czyli kościół wybudowany na zlecenie króla Augusta III Sasa. Jakie tajemnice skrywa? Zobaczcie sami!

Bajki i ich znaczenie. O czym marzył chłop? Podcast

Zdecydowana większość z nas miała w dzieciństwie do czynienia z historiami o krwawym zakończeniu autorstwa braci Grimm. Ale czy wiemy skąd wzięły się te opowieści, co nam mówią o ludziach którzy je opowiadali, oraz – co najciekawsze – jak brzmiały ich osiemnastowieczne pierwowzory? Posłuchaj!

Mateusz Balcerkiewicz

Jasna Góra - twierdza ostatniej szansy?

Jasna Góra: pomnik historii. W styczniu mija rocznica jednego z najbardziej udanych zwycięstw w naszej powstańczej historii. Ponad 245 lat temu twierdza jasnogórska stała się areną ciężkich zmagań z rosyjskim najeźdźcą. Czerwień krwi pokryła biały, śnieżny puch, kiedy w domu Najświętszej Maryi Panny, u stóp Jej cudownego wizerunku, po raz kolejny Polacy walczyli o wolność.

Kacper Nowak

Opinie

Jak „Tom i Jerry”. O relacjach Kanady i Stanów Zjednoczonych – część I

Choć stosunki międzynarodowe dwóch wielkich państw Ameryki Północnej, Kanady i Stanów Zjednoczonych trwają już blisko 250 lat, do dzisiaj odznaczają się one burzliwością i chęcią dominacji silniejszego, w tym wypadku USA.

Miłosz Sowa

Janosik - legenda zbójnika

Juraj Janosik to tatrzański zbójnik, kreowany przez literatów na słowackiego bohatera narodowego. Postać kojarzona jest w Polsce z rolą Marka Perepeczki w filmie Jerzego Passendorfera z 1974 roku. Imię Janosika i jego legenda znane są w Polsce, Czechach i na Słowacji.

Adam Busse

Kraków: W kryptach kościoła franciszkanów archeolodzy znaleźli blisko 100 pochówków

Blisko sto pochówków znaleźli archeolodzy badający krypty bazyliki i klasztoru oo. Franciszkanów w Krakowie. Wśród bogatego wyposażenia grobowego natrafili na XVII i XVIII-wieczne dewocjonalia, unikatowe męskie stroje i blaszkę, która była protezą podniebienia.

Fryderyk II Wielki – słowa i czyny. Śląskie preludium

Fryderyk II Wielki: „król filozof” czy „największy wróg ludzkości”? „Partyzant moralności” czy może „pierwszy sługa państwa”? Kim tak naprawdę był władca Prus w latach 1740–1786, nazywany często „Starym Frycem”?

Tomasz Leszkowicz

Gdańsk: Odnaleziono grób lekarza i astronoma Mateusza Nataniela Wolfa

Zakończył się pierwszy etap poszukiwań miejsca pochówku żyjącego w XVIII wieku gdańskiego lekarza, astronoma i przyrodnika Mateusza Nataniela Wolfa – poinformowało we wtorek Gdańskie Stowarzyszenie Biskupia Górka.

Joanna Puchalska – „Wilczyce z dzikich pól” – recenzja i ocena

Bezwzględne, okrutne i niebezpieczne. W swojej najnowszej książce Joanna Puchalska opisuje sylwetki kresowych Polek z charakterem, które dzięki swej determinacji i odwadze potrafiły zadbać nie tylko o swój interes.

Wojciech Sobański

Skarbiec Augusta II Mocnego w Dreźnie okradziony, straty szacowane na setki milionów euro

Wyjątkowo zuchwałej kradzieży dokonano w stolicy Saksonii, Dreźnie. Włamywacze wdarli się do skarbca miejscowego zamku i wynieśli z niego klejnoty i biżuterię o wartości liczonej w setkach milionów euro. Niemiecka policja udostępniła nagranie ze zdarzenia.

Kobiece pionierki astronomii: 7 badaczek, które warto zapamiętać

„Kopernik była kobietą!” – krzyczy jedna z bohaterek „Seksmisji” Juliusza Machulskiego. W świetle dzisiejszej wiedzy naukowej trudno przyznać temu stwierdzeniu rację. Mikołaj Kopernik był bez wątpienia mężczyzną, jednak historia astronomii zna wiele intrygujących kobiet zasłużonych dla rozwoju tej dziedziny.

Paweł Ziemnicki

William Stafford – „Mozart. Mity a fakty” – recenzja i ocena

Szalony geniusz? Zdeprawowany egoista i samobójca? Czy blisko 230 lat od śmierci Wolfganga Amadeusza Mozarta możemy ustalić prawdę o jego życiu? A może jesteśmy zdani na niezliczone mity narastające wokół tej postaci w kolejnych epokach historycznych po jego odejściu?

Kamil Durajczyk

Rewolucja francuska i wojny napoleońskie tydzień po tygodniu Video

"EmperorTigerstar":https://www.youtube.com/channel/UCUXqYwTCR6R3Wr-FkLTD4AQ w swoim materiale przedstawił przy użyciu mapy przebieg rewolucji francuskiej oraz wojen napoleońskich – tydzień po tygodniu. Polecamy uwadze!

Kazimierz Pułaski: kawalerzysta, partyzant, bohater Polski i USA

11 października 1779 roku na skutek ran odniesionych w brawurowej szarży pod Savannah poległ Kazimierz Pułaski. Jego szlacheckim życiorysem zagończyka, tułacza, uczestnika rewolucji amerykańskiej i polskiego patrioty można by obdzielić co najmniej kilku ludzi.

Antoni Olbrychski

Czy Mozart został zamordowany?

Wolfgang Amadeusz Mozart zmarł w wieku zaledwie 35 lat. Co było przyczyną śmierci genialnego kompozytora? A może Mozart zginął z rąk masonów?

William Stafford

Jak kiedyś ubierały się kobiety? Dawne polskie ubiory Galeria

Moda to zjawisko podlegające dynamicznym przemianom – nie inaczej było kilka wieków temu. Jak w XVI czy XVII wieku „nosiły się” mieszkanki Krakowa, Gdańska czy Lwowa? "Platforma Cyfrowa Biblioteki Kórnickiej":https://platforma.bk.pan.pl/ udostępnia m.in. piękne rysunki Kajetana Wincentego Kielisińskiego ukazujące dawną polską modę!

Kaukaz: wyobrażona praojczyzna Polaków

Kaukaz był dla polskiej szlachty miejscem niezwykle fascynującym i tajemniczym. Ten region, postrzegany aż do XIX wieku poprzez pryzmat wyobrażeń mitologizujących, uznawany był nawet za praojczyznę Polaków.

Kamil Kozakowski

Wojna o sukcesję polską tydzień po tygodniu Video

W latach 1733-1735 trwały walki w ramach tzw. wojny o sukcesję polską – w konflikcie mierzyli się zwolennicy Stanisława Leszczyńskiego i Augusta III Sasa. Jak przebiegały wówczas starcia? "EmperorTigerstar":https://www.youtube.com/channel/UCUXqYwTCR6R3Wr-FkLTD4AQ przedstawia to w swojej animacji przy użyciu mapy. Zobaczcie sami!

Staropolska tytulatura i jej tajemnice: Jak zwracano się do siebie w czasach staropolskich?

Staropolska tytulatura była bardzo bogata. Stosowane wówczas zwroty adresatywne nazywane były przez cudzoziemców „tytułomanią”. Co było tego przyczyną?

Anna Wójciuk

Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych dzień po dniu Video

Na kanale "EmperorTigerstar":https://www.youtube.com/channel/UCUXqYwTCR6R3Wr-FkLTD4AQ można zobaczyć ciekawą animację przedstawiającą przy użyciu mapy przebieg wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Zapraszamy do obejrzenia!

W Sudetach odkryto 18 nowożytnych fortyfikacji

18 nieznanych fortyfikacji z XVIII i XIX w. odkrył archeolog Michał Filipowicz w Sudetach – w rejonie Kłodzka, Jeleniej Góry i Mieroszowa. Są to umocnienia ziemne, które dzisiaj nie zawsze wyraźnie rysują się na powierzchni.

Beletrystyka

Poniatowskich herbu Ciołek droga do sławy

W I połowie XVIII wieku, dzięki talentom i aktywności politycznej kasztelana krakowskiego Stanisława Poniatowskiego, jego ród staje się jednym z najbardziej wpływowych w Rzeczpospolitej.

Przemysław Dębski

Jak ubierali się XVIII-wieczni dżentelmeni? Video

Ubranie się w eleganckim stylu to czasem niełatwa sprawa – a już zwłaszcza, gdy jest się XVIII-wiecznym mężczyzną! Na kanale "National Museums Liverpool":https://www.youtube.com/channel/UCctldDS3O60WAR3pxdv-5Ag można zobaczyć ciekawy film przedstawiający proces ubierania takiego dżentelmena – oczywiście z niewielka asystą... Polecamy uwadze!

Architecture is a good idea

Mała Wieś: pałac, który musisz zobaczyć! Video

W Małej Wsi koło Grójca, zaledwie 50 km od Warszawy, znajduje się klasycystyczny pałac, który niegdyś należał do takich rodów jak Zamoyscy czy Lubomirscy. Autorzy z kanału "„Radosław Gajda & Natalia Szcześniak”":https://www.youtube.com/channel/UCFgktyAQdfcHmIbubYPCnHQ zabierają widza w podróż po tym okazałym miejscu. Polecamy!

Judyta Ostapiak-Jagodzińska

Przemysław Dębski – ,,Magnaci. Ostatni polski król” – recenzja i ocena

Pełna intryg i zdrad, wielowątkowa opowieść o miłości, patriotyzmie i honorze rozgrywająca się w Rzeczypospolitej XVIII wieku. Z jednej strony dyplomacja, wolność i swawola, z drugiej władza i pieniądze.

15 potraw staropolskich, które warto przypomnieć

Co drugie polskie danie opatrzone jest przymiotnikiem „staropolskie”. Mamy więc przyprawy do mięsa, chleby, gulasze, bigosy, pierogi i inne przepisy. Pytanie brzmi: ile z tego wszystkiego to prawdziwie potrawy staropolskie? Jak wyglądała historyczna kuchnia staropolska?

Paweł Rzewuski

Łańcuchy egzekucyjne i kości – odkrycia na Wzgórzu Szubienicznym w Żaganiu

Dwa łańcuchy egzekucyjne sprzed kilkuset lat znaleźli archeolodzy w czasie wykopalisk w obrębie szubienicy w Żaganiu (Lubuskie). Zdaniem odkrywców tego typu zabytki są bardzo rzadko odkrywane na terenie Polski. Badacze wydobyli też kilka tysięcy fragmentów kości.

„Generał Jan Henryk Dąbrowski 1755-1818. W 200. rocznicę śmierci” – red. Witold Molik – recenzja i ocena

W ubiegłym roku minęła okrągła, dwusetna rocznica śmierci generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Co wiemy na temat tej postaci?

Cezary Wołodkowicz

Jak to było z husarią? Video

Radek Kotarski w nowym odcinku na kanale Polimaty podejmuje tematykę husarii. Jak to było z husarią i potęgą tej formacji? Zapraszamy do obejrzenia!

Magdalena Mikrut-Majeranek

Konkursy

Konkurs: „Zapomniana historia nauki. Panny apteczkowe, znachorzy, kołtuny”

W książce „Zapomniana historia nauki. Panny apteczkowe, znachorzy, kołtuny” Krzysztof Rejmer opisuje marzenia o zawojowaniu świata nauki przez przedstawicieli matematyki, medycyny, archeologii, entomologii i geografii. W naszym dzisiejszym konkursie możecie wygrać 4 egzemplarze tej publikacji.

Reklamy

Rejmer Krzysztof - „Zapomniana historia nauki. Panny apteczkowe, znachorzy, kołtuny”

„Zapomniana historia nauki. Panny apteczkowe, znachorzy, kołtuny” autorstwa Krzysztofa Rejmera to kolejna książka z cyklu stanowiącego zbiór przewrotnych esejów, opisujących nieznane fakty naukowe oraz epizody z życia dawnych wizjonerów. Tym razem poznamy marzenia o zawojowaniu świata nauki przez przedstawicieli matematyki, medycyny, archeologii, entomologii i geografii.

Reklama

Pierwsze okręty podwodne: szybciej, głębiej, mocniej

Współczesne atomowe okręty podwodne to jeden z cudów techniki wojskowej – niemal niewykrywalne, zdolne operować po drugiej stronie globu, mogące pomieścić ponad setkę załogantów. Przeszły więc długą drogę od swych pierwszych, drewnianych przodków. Jak powstawały pierwsze okręty podwodne?

Przemysław Mrówka

Berek Joselewicz – bohater romantyczny

5 (lub 8) maja 1809 roku zmarł oficer Berek Joselewicz, który w historii Polski jest jednym z symboli romantycznego bohatera żydowskiego pochodzenia, w myśl słów Adama Mickiewicza – „Żyd poczciwy, Ojczyznę jako Polak kochał”.

Maciej Gach

Konstytucja 3 maja – Droga do uchwalenia infografika

Konstytucja 3 maja była drugą na świecie, a pierwszą w Europie spisaną ustawą zasadniczą. Jak doszło do jej powstania i uchwalenia?

Marcin Sałański

Simon Sebag Montefiore – „Katarzyna Wielka i Potiomkin” – recenzja i ocena

Kolejna świetna książka, którą napisał Simon Sebag Montefiore. Jaki wpływ na losy świata miały relacje carycy Katarzyny i Potiomkina?

Wojciech Sobański

Insurekcja warszawska: Wielkanoc skąpana we krwi

Insurekcja warszawska miała miejsce w marcu 1794 roku na ziemi krakowskiej. Kiedy rozpoczęło się powstanie kościuszkowskie, Rosjanie stacjonujący w Warszawie potajemnie szykowali mieszkańcom stolicy krwawą rzeź. Warszawiacy mieli tylko jedno wyjście – musieli ubiec zaborców. Udało im się odnieść niezwykłe zwycięstwo.

Aleksandra Niedźwiedź

Pułaski kobietą? Nie tak szybko! Video

„Pułaski był kobietą” – to stwierdzenie zelektryzowało Polaków na początku kwietnia, a wszystko przez doniesienia amerykańskich naukowców z Georgia Southern University. Tak naprawdę o tym zagadnieniu wiemy jeszcze niewiele, a nieścisłości wciąż się piętrzą. Sprawie postanowił przyjrzeć się chłodnym okiem Tomasz Rożek, znany popularyzator nauki. Zobaczcie ciekawy materiał, który zamieścił na swoim kanale "„Nauka. To lubię”":https://www.youtube.com/user/naukatolubie/featured!

Opinie

Co Kazimierz Pułaski ma wspólnego z sexem i genderem?

Ignorancja, niedoinformowanie, uprzedzenia, stereotypowe kalki poznawcze, myślenie mityczne, zamknięty umysł to grzechy główne ujawniające się w reakcji Polaków na wiadomość o badaniach nad szczątkami Kazimierza Pułaskiego.

Anita Brzyszcz

Amerykańscy naukowcy: Kazimierz Pułaski był kobietą

Czy Kazimierz Pułaski, polski i amerykański bohater walk o wolność, był kobietą? Do takich zaskakujących wniosków doszli badacze z Uniwersytetu Południowej Georgii. Według naukowców dowód w sprawie mają stanowić badania szkieletu i DNA Pułaskiego.

Zlokalizowano pierwszą masową mogiłę związaną z bitwą pod Kunowicami

Archeolodzy przebadali mogiłę ze szczątkami piętnastu żołnierzy, którzy walczyli w bitwie pod Kunowicami w 1759 r. To pierwszy masowy grób związany z tą batalią. Wbrew zwyczajom epoki żołnierze ci nie byli pochowani nago – ustalili badacze.

Mat. pras. , Magdalena Mikrut-Majeranek

Reklamy

Koniec I Rzeczypospolitej w historiografii i literaturze. Wokół powieści Włodzimierza Boleckiego pt. „Chack” - debata w Warszawie

Jutro, 26 marca, o godz. 19.00 na Zamku Królewskim w Warszawie (Pałac Pod Blachą) odbędzie się debata wokół powieści Włodzimierza Boleckiego z udziałem historyków z Towarzystwa Badań nad wiekiem XVIII.