Historia państwa i prawa

Mroczna historia polskiego kata. Jak zabijał Maciejowski? Podcast

Był najsłynniejszym katem II Rzeczypospolitej, jego imię pojawiało się w gazetach, piosenkach, a nawet w wierszach. Choć cieszył się pewną sławą, sam wolałby raczej nie zyskiwać rozgłosu. Kim był Stefan Maciejowski alias Alfred Kalt? Zapraszamy do wysłuchania podcastu!

Jakie są związki Islandii z ludnością celtycką?

Język, tradycja literacka oraz pierwsza w Europie demokracja parlamentarna wykształciły się na Islandii w wyniku zasiedlenia wyspy przez norweskich wikingów. Islandczycy do dziś szczycą się nordyckim rodowodem, ale czy mieszkańcy wulkanicznej wyspy są wyłącznie potomkami Skandynawów? Jak badania genetyczne mogą zmienić historyczną perspektywę?

Paweł Burdzyński

Balmoral – szkocka rezydencja rodziny królewskiej

Balmoral to prywatna posiadłość króla Karola III, którą monarcha odziedziczył po matce – Elżbiecie II. Zamek Balmoral, którego wartość szacuje się na blisko 100 milionów funtów szterlingów, ma bogatą historię i ściśle wiąże się z losami rodziny królewskiej.

Od lwiątka do lwa: droga po koronę Ryszarda Plantageneta

Ryszard Lwie Serce z dynastii Plantagenetów stał się w Anglii symbolem narodowym, a dla Europy ideałem króla-wojownika i krzyżowca. W obu przypadkach jego postać została silnie zmanipulowana i zniekształcona przez narastające przez wieki mity. Jak niepierworodny syn zyskał koronę i dumny przydomek?

Władcy marionetek: mocarstwa europejskie wobec Bałkanów w drugiej połowie XIX wieku

Ład ustalony na kongresie wiedeńskim przyznawał mocarstwom decydujący głos w sprawach zmian na mapie politycznej Europy. „Równowaga sił” stała się przekleństwem zwłaszcza dla „małych” narodów, bez własnego państwa. Był jednak region, który przyprawiał dyplomatów o przysłowiowe zawroty głowy. Mowa o Półwyspie Bałkańskim.

Waldemar Chrobak

Attilio Begey: włoski towiańczyk i przyjaciel sprawy polskiej

Historia relacji polsko włoskich przez stulecia stanowiła konstelację ciekawych, nierzadko zaskakujących postaci, które swoją działalnością zbliżały do siebie oba państwa. Wśród zasłużonych dla Rzeczpospolitej obywateli Italii znajdziemy m.in. architektów, artystów czy duchownych, ale także całkiem niepozornego prawnika, o duszy polskiego romantyka.

Bartosz Smoczyk

Wiosna Ludów 1848–1849 czyli rewolucja w Europie

W połowie XIX w. większością państw europejskich wstrząsnęła seria masowych protestów, wystąpień społecznych i rewolucyjnych oraz powstań narodowych przeciw panującemu porządkowi. Znana jest ona pod umowną nazwą Wiosna Ludów.

Adam Busse

Pedro de Heredia: kim był awanturniczy konkwistador?

Co łączy El Dorado, kolumbijską Cartagenę oraz szesnastowieczną bójkę w Madrycie? Wszystkie splatają się w bogatym życiorysie Pedro de Heredii – awanturniczego odkrywcy działającego na terenie Nowego Świata głównie w pierwszej połowie XVI wieku.

Filip Rybiak

Jak przenikały się światy pogańskich wikingów i islamskiego Bliskiego Wschodu?

Dziesiątki tysięcy arabskich dirhemów, ale też pojedyncze przedmioty jak pierścień z inskrypcją: „Allahowi” czy kadzielnica pochodząca z irańskiego Chorasanu – to tylko niektóre z bliskowschodnich przedmiotów odkrytych w Skandynawii. Skąd się tam wzięły i czego dowodzą?

„Wielkie cywilizacje były germańskie”, czyli o propagandzie historycznej w III Rzeszy

W III Rzeszy propaganda dotykała każdej sfery życia człowieka, m.in. mediów, kultury czy nauki. W latach panowania nazistowskiego reżimu nawet historia nie była wolna od jego kontroli. Szczególnie dużą wagę przykładano do historii antycznej. Jak zatem wyglądał ten mariaż nauki i polityki?

Kacper Walczak

17 lat „Wampira z Gałkówka”

Modzelewski był jednym z najsławniejszych seryjnych morderców PRL. Przez 17 lat budził w sercach ludzi uczucie niepokoju. Podobnie jak w przypadku wielu jemu podobnych osobników, jego historia była w równym stopniu prosta, co przerażająca.

Paweł Rzewuski

Stefan Maciejowski: najsłynniejszy kat II RP

W okresie swojej działalności zawodowej cieszył się niemal statusem celebryty – towarzyszyły mu wywiady, artykuły prasowe, piosenki… Pojawił się nawet w wierszu Władysława Broniewskiego. Sam pewnie wolałby pozostać nieznany.

Mateusz Balcerkiewicz

Jak zaczęła się norweska wojna domowa z XII i XIII wieku?

Co może łączyć bękarta króla, zakonnika i sądy Boże? Zasadniczo niewiele, ale w średniowiecznej Norwegii ta mieszanka doprowadziła do wojny, która trwała 110 lat. Jednak jak to wszystko się zaczęło?

Paweł Gliźniewicz

Rzeczpospolita Trojga Narodów – różne wizje jednej ugody

Rzeczpospolita Trojga Narodów miała być projektem, który zapewniałby płaszczyznę porozumienia z Kozakami. Jak każda ze stron wyobrażała sobie wspólne funkcjonowanie w obrębie takiego „potrójnego” państwa?

Katarzyna Hoffman

Prohibicja w USA. Jak Amerykanie pili alkohol w czasach zakazów?

Jak wyglądała prohibicja w USA? 28 października 1919 roku Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął ustawę, która zakazywała produkcji, sprzedaży i picia alkoholu. Konstytucyjna XVIII Poprawka weszła w życie 16 stycznia 1920 roku i obowiązywała przez prawie trzynaście lat. Eksperymentalny zakaz napojów wyskokowych nie tylko doprowadził do ostrych konfliktów społecznych, ale również stał się jednym z symboli związanych z walką o osobistą wolność wyboru.

Maciej Gach

Eleonora Prowansalska: królowa, która przyćmiła króla

Eleonora Prowansalska słynęła z niezwykłej urody i mądrości. Historycy opisują ją jako kobietę waleczniejszą, twardszą i bardziej zdeterminowaną od swojego męża. W czasie nieobecności Henryka III skutecznie rządziła królestwem Anglii, a jej wsparcie było kluczowe dla zwycięstwa rojalistów w „Drugiej Wojnie Baronów”.

Wróg czy przyjaciel? Relacje niemiecko-brytyjskie w latach 1871–1914

Niemcy oraz Wielka Brytania stanęły w obu wojnach po przeciwnych stronach barykady, tocząc ze sobą zaciekłe walki na lądzie, morzu i w powietrzu. Czy jednak ich relacje od zawsze były naznaczone wzajemną niechęcią?

Szymon Szaliga

Franciszek Józef I: pracowite życie w cieniu nieszczęść

Franciszek Józef I został cesarzem Austrii w wieku 18 lat, sześć lat później poślubił słynną księżniczkę Sisi, lecz małżeństwo nie należało do udanych, a jego jedyny syn popełnił samobójstwo. Po zamachu w Sarajewie podjął decyzję o wojnie, która trwale zmieniła świat. Jakim władcą był Franciszek Józef?

Michał Danowski

Jarosław Mądry: twórca potęgi Kijowa

Jarosław Mądry był jednym z najważniejszych władców Rusi Kijowskiej, a jego polityka wpłynęła na potężny rozwój Kijowa. Jakie były jego związki ze skandynawskimi wikingami i czemu zawdzięcza przydomek „Mądry”?

„Bóg i Ojczyzna”, czyli prawica idzie do wyborów w 1919 roku

Sejm Ustawodawczy wybrany w 1919 roku zadecydował w znacznej mierze o kształcie państwowości polskiej w początkowym okresie II RP. Wybory te wygrała Narodowa Demokracja wraz ze sprzymierzeńcami, co zadecydowało o tym sukcesie?

Mikołaj Kwiatkowski

Reklamy

Grzegorz W. Kołodko – „Wojna i pokój”

„Wojna i pokój” Grzegorza W. Kołodki to publikacja dla tych, którzy lubią zgłębiać problemy. Światowej klasy ekspert oferuje czytelnikowi analizę sytuacji wojennej w Ukrainie. Geopolitycznemu układowi sił przygląda się z perspektywy ekonomisty. Czy sankcje stosowane wobec Rosji spowodują oczekiwane efekty? Co czeka nas w związku z inflacją?

Reklama

Sudan: wojna religijna, etniczna czy po prostu rasistowska?

11 kwietnia 2019 roku armia dokonała zamachu stanu i obaliła Umara al-Baszira, który ma być sądzony za zbrodnie przeciwko ludzkości. Choć upadek dyktatora nie oznacza w Sudanie „końca historii” i kraj ten wciąż jest niestabilny, to wydaje się, że najkrwawszy okres – naznaczony wojną domową i konfliktem w Darfurze – ma już za sobą.

Piotr Bejrowski

Newsy

O pochodzeniu pierwszych Piastów nie wiemy (jeszcze) nic nowego

W krajowych mediach pojawiły się informacje dotyczące badań nad pochodzeniem Piastów. Rzecz w tym, że odnoszą się one do wyników badań sprzed pięciu lat, dlatego zasadniczo nie wiemy dziś nic nowego. Spróbujmy ustalić, co mówią dotychczasowe badania i na jakie wyniki wciąż czekamy?

Jan bez Ziemi: legendarny tyran czy prawdziwy król?

Utrwalony w popkulturze dzięki legendzie o Robin Hoodzie Jan bez Ziemi stał się najsławniejszym tyranem w średniowiecznej historii Anglii i synonimem złego władcy. Jednak czy rzeczywiście zasługuje na takie miano?

Jak trup ukryty w koszu podróżował pociągiem z Mińska do Moskwy

W 1903 roku pociąg osobowy z Mińska z donośnym gwizdem lokomotywy wjechał na stację kolei brzeskiej w Moskwie. Po niespełna kwadransie zgiełk ucichł. W opustoszałym pociągu, który wciąż stał na stacji, przebywała już tylko obsługa. Kolejarz mijający wagon bagażowy poczuł w nozdrzach mdlący odór...

Mariusz Gadomski

Sprawa Dreyfusa – pomyłka, która ukształtowała fundament ustrojowy III Republiki Francuskiej

Sprawa Dreyfusa to dziś jeden z najbardziej znanych skandali politycznych. Historia zna niemało przykładów niesprawiedliwego oskarżenia jednostek i skazania ich na najsurowszą karę, z wyrokiem śmierci włącznie. Skąd więc tak duża popularność nieszczęsnego losu francuskiego oficera?

Natalia Pochroń

Procesy Norymberskie: rocznica wyroków

1 października 1946 roku społeczność międzynarodowa rozprawiła się ze zbrodniczą działalnością hitlerowskich Niemiec. Wydany przez sędziów Trybunału wyrok uznawał prominentnych działaczy nazistowskich za zbrodniarzy wojennych. Jak przebiegały Procesy Norymberskie?

Tomasz Leszkowicz

Szymon de Montfort – fanatyczny despota i reformator

Grób jednego z ojców demokracji przedstawicielskiej stał się celem pielgrzymek kolejnych pokoleń. Napoleon Bonaparte określił go mianem „jednego z największych Anglików”. Szymon z Montfort był jednak przede wszystkim człowiekiem swoich czasów.

Trzech królów przestępczości: Rothstein, Luciano, Lansky

Mafia wydaje się być wieczna, wszechobecna i zawsze ukryta w cieniu. To jednak także struktura, która się reformuje, warto więc przyjrzeć się trzem postaciom, których działania doprowadziły do powstania nowoczesnej amerykańskiej mafii, czyli syndykatu. Ci ludzie to Arnold Rothstein, Charles „Lucky” Luciano oraz Meyer Lansky.

Jędrzej Dudkiewicz

Dlaczego klasycy? Pytanie o realizm polityczny w dziele Tukidydesa

„Tukidydes mówi tylko że miał siedem okrętów była zima i płynął szybko” – tymi słowami wiersza Zbigniewa Herberta „Dlaczego klasycy” można określić wielkość autora „Wojny peloponeskiej” – historyka, który nieustannie inspiruje myślą polityczną.

Radosław Miśkiewicz

Henryk III Plantagenet: prekursor demokracji parlamentarnej

Rządy króla Henryka III Plantageneta trwały 56 lat i 19 dni. To czyni go najdłużej panującym monarchą w historii średniowiecznej Anglii. Mimo to, król i burzliwa historia jego panowania pozostają w cieniu sławniejszych członków dynastii, ale czy słusznie?

Rudolf Hess: czy zastępca Hitlera był szaleńcem?

Rudolf Hess do 1941 roku był jedną z najważniejszych postaci w Rzeszy i pełnił funkcję zastępcy Adolfa Hitlera, którego uważał za uosobienie czystego rozumu i określał mianem „człowieka”. Dlaczego w maju 1941 roku zdradził i poleciał z tajemniczą misją do Wielkiej Brytanii?

Piotr Bejrowski

Układ monachijski: klęska polityki appeasementu

Układ monachijski z 1938 roku urósł do rangi symbolu polityki appeasementu prowadzonej przez Francję i Wielką Brytanię względem III Rzeszy. Oddanie Hitlerowi praktycznie bez walki części Czechosłowacji w zamian za mgliste gwarancje pokoju już rok później miało okazać się kompromitacją. Dlaczego doszło do konferencji w Monachium i jak przebiegały negocjacje?

Kacper Walczak

Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias

Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe po 1945 roku

Choć w przekazach historycznych Polska znajduje się w gronie państw, które wygrały II wojnę światową, to kłamliwym byłoby stwierdzenie, że wraz z 1945 r. odzyskała również swoją niezależność. Inwazja wojsk radzieckich na Polskę we wrześniu 1939 r. zapoczątkowała wieloletni proces wprowadzania na jej terytorium struktur komunistycznych.

Dziennikarz w II RP: zawód wysokiego ryzyka (cz. 2)

Pobicia w ciemnej alejce, zorganizowane napady, zamachy bombowe. To nie scenariusz filmu gangsterskiego tylko świat mediów II Rzeczypospolitej. Ówcześni dziennikarze regularnie stawali się celem brutalnych ataków.

Marcin Jabłoński

Gdzie słowo urazi, tam szabla pomoże. Pojedynki dziennikarskie w II RP (cz. 1)

Konflikty dziennikarzy w II Rzeczypospolitej były zjawiskiem powszechnym. Wykraczały one jednak poza zwykłe utarczki słowne. Za niektóre artykuły redaktorów wyzywano na pojedynek szablą bądź pistoletem…

Marcin Jabłoński

„Solarna rewolucja” Echnatona

W starożytnym Egipcie nastały dni, w których świątynie stawiano bez ścian i dachów. Faraon porzucił wielowiekową tradycję i skierował się ku monoteizmowi. Echa tej gwałtownej rewolucji nie wygasły do dziś, zwłaszcza że był to zagadkowy epizod w historii egipskiego państwa. Jak możemy interpretować postępowanie Echnatona?

Jakub Węgrzynowski

Kamień z Rosetty: najważniejszy zabytek starożytnego piśmiennictwa?

Kamień z Rosetty to jeden z najbardziej znanych zabytków starożytnego Egiptu. Ten ważący ponad 760 kilogramów kamienny artefakt pozwolił na odczytanie egipskich hieroglifów i jest dziś jednym z najważniejszych obiektów w British Museum. Oto krótka historia kamienia z Rosetty.

Wojciech Tabaka ‒ polski starosta u podnóża zagadkowych Riesengebirge

Po zakończeniu II wojny światowej w nowe granice Polski weszły dawne ziemie niemieckie. Ich zagospodarowanie spadło na barki nielicznej grupy urzędników. Wśród nich znalazł się Wojciech Tabaka.

Dariusz Bednarczyk

Reklamy

Co ciekawego oferuje wydawnictwo Bellona w maju?

Martyn Rady w książce „Habsburgowie” przedstawia losy jednego z najpotężniejszych rodów w Europie. Robert F. Barkowski w „Fontenoy 841” odsłania kulisy konfliktu wewnętrznego w imperium Franków pomiędzy potomkami Karola Wielkiego.

Reklama

Wywiady

Władysław Duczko: Włodzimierz Wielki nie miał nic wspólnego z Rosją

Kiedy tak naprawdę rozpoczął się okres wikiński, skąd wzięła się nazwa „Rusowie” i co oznaczał kolczyk w uchu Świętosława? O początkach Rusi, potędze Księstwa Kijowskiego i rosyjskiej propagandzie dotyczącej najstarszych dziejów Kijowa rozmawiamy z profesorem Władysławem Duczko, wybitnym mediewistą, autorem książki „Ruś Wikingów”.

Reklamy

Pomocnik Historyczny POLITYKI „Cesarze Rzymu. Żołnierze za życia, bogowie po śmierci” – majowe wydanie

Od 11 maja w sklepach możecie znaleźć Pomocnik Historyczny POLITYKI „Cesarze Rzymu. Żołnierze za życia, bogowie po śmierci”. W majowym numerze przeczytacie m.in. o kulisach rządzenia starożytnym Rzymem. Ile naprawdę władzy leżało w rękach cesarza, a od kogo był zależny władca Wiecznego Miasta?

Reklama

Przestępca ściga przestępców, czyli narodziny nowoczesnych służb śledczych

„Nikt nie zrozumie przestępcy tak jak drugi przestępca” – takie hasło przyświecało Eugène-François Vidocqowi, a wkrótce także całej francuskiej policji kryminalnej, której został założycielem. Pierwszy szef Brigade de Sûreté znajomością świata przestępców zdecydowanie mógł się pochwalić...

Natalia Pochroń

Wydarzenia

IV Ogólnopolski Zjazd Kół Historyczno-Prawnych: „Jednostka a państwo w rozwoju dziejowym”

Koła Naukowego Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego serdecznie zaprasza na IV Ogólnopolski Zjazd Kół Historyczno-Prawnych: „Jednostka a państwo w rozwoju dziejowym”. Konferencja odbędzie się w formie zdalnej 20 maja 2022 r. (piątek) poprzez platformę MS TEAMS.

Mat. pras.

Jak oceniać panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego?

Stanisław August Poniatowski rządził w latach 1764–1795. Czy ostatni król państwa polsko-litewskiego, wielokrotnie upokarzany przez rosyjskiego protektora, zasłużył na niesławę? Czy może należy uznać go za pracowitego państwowca i reformatora?

Piotr Bejrowski

Stanisław Małachowski: wzór patrioty i uczciwego człowieka

Stanisław Małachowski obrał sobie za cel odbudowę ojczyzny i ta inicjatywa przyświecała jego całej karierze. Jako „błędny rycerz” poszukiwał sposobu, aby odzyskać swój kraj – począwszy od galicyjskich terenów, gdzie mieścił się jego rodzinny majątek. Kim był Stanisław Małachowski?

Natalia Stawarz

Konstytucja nihil novi: fundament ustroju I RP?

Sejm uchwalił konstytucję nihil novi 30 maja 1505 roku w Radomiu. Zdefiniowała ona ustrój państwa polskiego aż do czasu reform Sejmu Wielkiego (1788–1792). Czy Konstytucja nihil novi mogła mieć wpływ na upadek Rzeczpospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku?

Konrad Ruzik

Krym: historia półwyspu od Związku Radzieckiego do Autonomicznej Republiki

Przynależność Półwyspu Krymskiego jest jednym z najważniejszych tematów sporu między Rosją a Ukrainą. O trudnej historii Krymu w latach 1921-2005 pisze historyk dr Dariusz Wierzchoś.

Dariusz Wierzchoś

Obwód kaliningradzki: historia rosyjskiej eksklawy na zachodzie

Obwód kaliningradzki to strategiczne okno Rosji na Europę Zachodnią. Liczący 15 tys. km kw. skrawek lądu, od końca II wojny światowej miał dla Kremla szczególne znaczenie. Jaka jest historia terenu, który Stalin przyłączył do ZSRR, a Putin uczynił narzędziem nacisku Rosji na Unię Europejską?

Lizander – Spartanin, który został bogiem

Lizander ze Sparty to zwycięzca jednej z największych wojen w starożytności, pogromca demokratycznych Aten i pierwszy człowiek w dziejach Grecji uznany za boga. Współcześnie znajduje się jednak w cieniu najwybitniejszych wodzów świata starożytnego, czy słusznie?

Łukasz Wesołowski

Majdan, Krym, wojna w Donbasie: historia Ukrainy 2014-2022

Historia Ukrainy w latach 2014-2022 jest burzliwa. Ukraina znajduje się w bardzo niekorzystnym położeniu geopolitycznym. Granicząca z nią Rosja od dawna destabilizowała kraj, lecz imperialna polityka Kremla wielokrotnie spotykała opór. Majdan w Kijowie, aneksja Krymu i wojna w Donbasie stanowią ważne elementy historii konfliktu rosyjsko-ukraińskiego.

Natalia Stawarz

Król Kanut Wielki: skandynawski władca i wnuk Mieszka I

Król Kanut Wielki był jednym z najwybitniejszych skandynawskich władców epoki wikingów. Utalentowany wódz, niezwykły strateg i rezolutny polityk, który potrafił przejąć, utrzymać i rozszerzać władzę. Kim był wnuk Mieszka I, który władał trzema europejskimi państwami?

Memorandum budapesztańskie: jak Ukraina oddała broń nuklearną za gwarancje bezpieczeństwa?

Był grudzień 1994 roku. Na gruzach po zimnowojennej rzeczywistości formułowano nowe porządki. Ukraina zobowiązała się do przekazania broni nuklearnej Rosji. Z kolei imperium to, a także Stany Zjednoczone i Wielka Brytania do poszanowania suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy. W efekcie doszło do podpisania memorandum budapesztańskiego.

Redakcja

Wilhelm Zdobywca: władca prowadzony przeznaczeniem

Wilhelm Zdobywca dziś jest znany jako ten, któremu udało się podbić Anglię. Nie jest to jego jedyne osiągnięcie. Od najmłodszych lat musiał stawiać czoła przeciwnościom losu, co z pewnością ukształtowało jego charakter. Kim był Wilhelm Zdobywca – jeden z największych władców średniowiecza?

Natalia Stawarz

„Nim wstanie dzień”: z Trzebnicy w stronę Hirschbergu

W maju 1945 roku Wojciech Tabaka na czele grupy pionierów udał się w kierunku otoczonego górami, zagadkowego Hirschbergu celem objęcia w polskie władanie Ziem Odzyskanych. Jak wyglądała podróż pierwszych śmiałków zdobywających polski „Dziki Zachód”?

Dariusz Bednarczyk

Antysemityzm w II RP: jaka rzeczywiście była jego skala?

Antysemityzm w dziejach Polski to zagadnienie wzbudzające silne emocje. We współczesnych komentarzach nie brakuje skrajnie różnych poglądów na sprawę. Co możemy powiedzieć na temat prawdziwej skali tego zjawiska w II RP?

Kacper Walczak

Średniowieczna seksualność i przestępstwa seksualne. Rozważania wokół kodeksu karnego z Nablusu

16 stycznia 1120 rok podczas obrad synodu Kościoła jerozolimskiego w Nablusie, samaryjskim mieście nieopodal Jerozolimy, spisano pierwszy usystematyzowany zbiór praw w świeżo powstałym Królestwie Jerozolimskim. Z inicjatywy króla Baldwina II stworzono jedyny w historii Lewantu zbiór praw o charakterze karno-materialnym, zawierający też wiele szczegółowych przepisów przeciwko seksualności.

Marcin Sałański

Śmierć małego księcia na drodze zjednoczenia Półwyspu Iberyjskiego

W 1498 roku przyszedł na świat Miguel da Paz – następca tronu hiszpańsko-portugalskiego i ukochany wnuk Izabeli I Kastylijskiej. Jego małoletniemu żywotowi przypisano ogromne przeznaczenie. Miał spełnić marzenia swojego ojca o zjednoczeniu królestw Półwyspu Iberyjskiego. Czy, mimo jego śmierci w bardzo młodym wieku ten plan udało się zrealizować?

Justyna Zembrzycka