Europa

Niech żyje car Władysław Zygmuntowicz! Cz. 2: Hetman Stanisław Żółkiewski w rokowaniach z Moskwą

Lipiec 1610 roku był jednym z najgorętszych miesięcy w historii Rosji. Liczna i bitna armia została pod Kłuszynem doszczętnie rozbita, a jej dowódca, brat carski Dymitr, salwował się ucieczką boso i na chłopskiej szkapie. W drodze do Moskwy radził mijanym miastom i garnizonom, aby błagały o łaskę zwycięzców, gdyż na ratunek nie ma szans.

Łukasz Franciszek Banaś

Reportaże/relacje

Hiszpanie zakochani w polskiej historii

Odtwarzają wydarzenia z Westerplatte i z Powstania Warszawskiego – dla członków hiszpańskiej grupy rekonstrukcyjnej „Poland First to Fight” polska historia XX-wieku jest fascynująca, bohaterska, ale i tragiczna zarazem. Zupełnie inaczej niż dla większości ich rodaków.

Konkurs: „Złowroga charyzma Adolfa Hitlera”

Książka Laurence’a Reesa to głęboka analiza stosowanych przez Hitlera technik, które pozwalały mu z tak niezwykłą siłą oddziaływać na słuchaczy. To odpowiedź na pytanie, jak to możliwe, że tak wielu ludzi stało się nie tylko zwolennikami, ale wręcz wyznawcami przywódcy, którego równie wielu uważało za żałosną karykaturę człowieka. – pisze o naszej nagrodzie jej Wydawca. Mamy dla Was 4 egz. książki: „Złowroga charyzma Adolfa Hitlera”.

Niemcy pokonane? Wojna prewencyjna w polskiej koncepcji

Termin „wojna prewencyjna” nie jest terminem nowym. Zbrojne działania wyprzedzające uderzenie przeciwnika podejmowano od zawsze. Czy Polacy mogli w ten sposób zapobiec wybuchowi II wojny światowej? Jak wojna prewencyjna wyglądała w polskiej koncepcji?

Tomasz Stachurski

Laurence Rees – „Złowroga charyzma Adolfa Hitlera. Miliony prowadzone ku przepaści” (informacja)

Wnikliwe studium kariery Adolfa Hitlera, jego osobowości i umiejętności, dzięki którym stał się jednym z najpotężniejszych dyktatorów w historii.

Patrick Bishop – „Cel Tirpitz. Dwadzieścia cztery misje, by zniszczyć najpotężniejszy okręt Hitlera” – recenzja i ocena

Jeśli komuś znana jest osoba autora, to do przeczytania tej książki zachęcać pewnie nie trzeba. Tym zaś entuzjastom historii najnowszej, którzy nie mieli jeszcze okazji sięgnąć po książki Patricka Bishopa, śpieszę donieść, że mają coś ważnego do nadrobienia.

Tomasz Piotr Michalik

Ucieczki pod berlińskim murem. Początki DNA w kryminalistyce. Wielki pożar w Chicago.

W poniedziałek nowy numer tygodnika „Ale Historia” – bezpłatnego dodatku do „Gazety Wyborczej”. „Ale Historia” jest dostępna także w wydaniu na iPada.

Kto pierwszy zasiedlił Wyspy Owcze?

Dotąd sądzono, że Wyspy Owcze zostały skolonizowane przez wikingów. Ostatnio znaleziono jednak niezbite dowody na dużo wcześniejsze osadnictwo w tym rejonie. Czy datacja zaludnienia archipelagu zostanie przesunięta nawet o kilkaset lat wstecz?

Sylwia Gorlicka

Beletrystyka

Ryzykowne życie Wikinga

Runy rytuje się w zapętlonych wstęgach Węża Świata, tego, który pożera własny ogon. Wszystkie znane mi sagi mają taki właśnie kształt. Dzięki temu opowieść o życiu nie musi zaczynać się w momencie narodzin, a kończyć śmiercią. Moją otwiera na przykład powrót zza grobu.

Robert Low

Ziemowit Szczerek – „Rzeczpospolita zwycięska. Alternatywna historia Polski” (informacja)

Bezprzykładne tchórzostwo Francuzów i hańbiąca zdrada Anglików we wrześniu 1939 roku zmieniły nieodwołalnie losy Polski i świata. W historii alternatywnej nasi sojusznicy uderzają na Niemców zza Linii Maginota. Po krótkiej kampanii polskie oddziały wkraczają do Berlina.

Konkurs: „Dziki kontynent”

„Dziki kontynent”, obficie czerpiąc z dokumentów źródłowych, dostępnych danych statystycznych i literatury przedmiotu, a przede wszystkim z relacji i wspomnień świadków, maluje sugestywny i wiarygodny obraz okresu pomiędzy zakończeniem drugiej wojny światowej a początkiem zimnej wojny. – pisze o naszej nagrodzie wydawca. Mamy dla Was 4 egz. książki do wygrania w naszym dzisiejszym konkursie!

Keith Lowe – „Dziki kontynent” (informacja)

Druga wojna światowa wcale nie skończyła się w maju 1945 roku - to, co działo się potem, niewiele miało wspólnego z pokojem. Zrujnowane miasta i wioski, brak instytucji prawa, zabójczy głód i nędza, odkrywanie wojennych koszmarów (wyzwalanie obozów), ustalanie nowych granic (brutalne przesiedlenia i wypędzenia) i porządków (prawica kontra komuniści) - wszystko to wyzwalało w ludziach i tak zdeprawowanych przez wojnę najgorsze instynkty. Europą wstrząsały kolejne fale przemocy: bezlitosny odwet na pokonanych wrogach, zemsta na kolaborantach, krwawe czystki etniczne i pogromy, wojny domowe. Taka była rzeczywistość Europejczyków, w której musieli budować nowe życie.

Beletrystyka

Anna Neville w londyńskiej Tower

Ryszard Neville osadził na tronie Anglii Edwarda IV z rodu Yorków licząc, że będzie mógł sterować niedoświadczonym władcą. Gdy jego nadzieje okazały się płonne, rozpoczął rozgrywkę przeciwko monarsze. Jego bronią stała się córka - Anna Neville.

Philippa Gregory

Niech żyje Car Władysław Zygmuntowicz! Cz. 1: Rachuby polityczne i wybuch wojny

Rosyjska Wielka Smuta kojarzy się z upadkiem władzy centralnej, wojnami domowymi i interwencjami obcych wojsk. Była jednak również okresem śmiałych projektów politycznych, kreślonych z ogromnym rozmachem. Jeden z nich zakładał osadzenie na carskim tronie polskiego królewicza.

Łukasz Franciszek Banaś

Czy odkryto prywatne Koloseum cesarza Kommodusa?

Dwa tygodnie temu naukowcy z Montclair State University w New Jersey przekazali elektryzującą wiadomość - podejrzewają, że odkryte przez nich w wiosce Genzano niedaleko Rzymu ruiny budowli to pozostałości prywatnego mini-Koloseum Kommodusa, cesarza przedstawionego m.in. w filmie Ridleya Scotta pt. _Gladiator_.

Magda Próchniak

Przeglądy nowości

Co sie wydaje (26 sierpnia)

Nawet pomimo wakacji wydawnictwa nie próżnują. Co przygotowały tym razem dla fanów książki historycznej?

Maciej Adam Pieńkowski

Melvin R. Starr – „W cieniu kaplicy” – recenzja i ocena

Powieść o zbrodni w średniowiecznym miasteczku to nie tylko dobry pomysł na spędzenie leniwego, letniego popołudnia. To także sposób na bezbolesne przyswojenie sobie wiedzy o życiu społeczeństwa w średniowiecznej Anglii.

Ryszard Struck

Włochy: Korytarz Vasariego uszkodzony

Korytarz Vasariego nad Ponte Vecchio jest jednym z ciekawszych zabytków renesansowej Florencji. Ostatnio jego stan się pogorszył, m.in. zaczęły odpadać z niego fragmenty dachu.

Stukasy równają Wieluń z ziemią. Norweg na starożytnych szlakach. Rok czerwonego śniegu.

W poniedziałek nowy numer tygodnika „Ale Historia” – bezpłatnego dodatku do „Gazety Wyborczej”. „Ale Historia” jest dostępna także w wydaniu na iPada.

Beletrystyka

Pretorianie i Wielka Brytania

Koniec lata 44 r. n.e. - w najlepsze trwa inwazja rzymska na Wielką Brytanię...

Simon Scarrow

Czy odnaleziono grób Aleksandra Wielkiego?

Archeolodzy przypuszczają, że odkopali grób jednej z najważniejszych postaci starożytności.

Konkurs: „Dynastia Tudorów: Królowa traci głowę”

W naszym konkursie możecie wygrać książkę rozwijającą scenariusz popularnego historycznego serialu telewizyjnego. Co trzeba zrobić, aby móc nacieszyć się nagrodą?

Redakcyjne

Jeanne Bourin – „Sekrety kobiet złotnika” – recenzja i ocena

Walka między powinnością żony a dziką namiętnością, a w tle panorama XIII-wiecznej Francji. Brzmi jak świetny pomysł na powieść.

Ryszard Struck

W Walii susza odsłania zabytki

Częste podczas tego lata upały mają w Wielkiej Brytanii niecodzienne konsekwencje - tamtejsza susza przyczyniła się do odsłonięcia nowych zabytków z epoki starożytnej.

Eric Hobsbawm – „Jak zmienić świat. Marks i marksizm 1840–2011” – recenzja i ocena

Choć Eric J. Hobsbawm był jednym z najwybitniejszych historyków XX wieku, jego twórczość i niemal równie pasjonująca biografia są w Polsce znane raczej szczątkowo. Tymczasem dziewięćdziesiąt pięć lat jego życia było tak gęstych, jak długich.

Tomasz Siewierski

Staroegipska sztuka pokazuje spadek populacji ssaków

Dawna sztuka pomaga w poznaniu różnych aspektów życia w przeszłości. Ostatnio okazało się, że można dzięki niej poznać również zmiany w populacji zwierząt.

Eugeniusz Górski – „Idea Europy i myśl współczesna w Hiszpanii” – recenzja i ocena

Profesor Eugeniusz Górski należy do ważnych postaci polskiej iberystki – jako autor cennych, chociaż cokolwiek przesiąkniętych marksizmem, monografii poświęconych Unamuno i Ortedze, czy też książki o narodzinach demokracji po śmierci Caudillo. „Idea Europy i myśl współczesna w Hiszpanii” stanowi zwięzły, chociaż opatrzony solidnym aparatem naukowym przegląd zmagań hiszpańskich myślicieli z problemami swojej ojczyzny i jej kontaktów z Europą.

Marcin Mleczak

Krwawy koniec Praskiej Wiosny. Dramat ludu Hmong. Prawdziwy Indiana Jones

W poniedziałek nowy numer tygodnika „Ale Historia” – bezpłatnego dodatku do „Gazety Wyborczej”. „Ale Historia” jest dostępna także w wydaniu na iPada.

Caroline Elkins – „Rozliczenie z imperium. Przemilczana historia brytyjskich obozów w Kenii” – recenzja i ocena

Książka Caroline Elkins przypomina o zbrodni, którą przez wiele dziesiątków lat próbowano przemilczeć. Jak wiele innych jeszcze zbrodni tego rodzaju czeka na odkrycie? Jak rozliczyć winowajców i jak dokonać pojednania? Czy to w ogóle możliwe?

Przemysław Piotr Damski

Jakobina Luksemburska - pierwsza dama Królestwa Anglii

Urodziła czternaścioro dzieci, stała przed sądem w procesie o czary, zdobyła bezprecedensowe wpływy. Była jedną z barwniejszych kobiet swoich czasów...

Philippa Gregory

Pieśń o Rolandzie: kim był hrabia Roland i czemu zginął w wąwozie Roncevaux?

„Pieśń o Rolandzie” sławi bohaterską śmierć hrabiego Rolanda. 15 sierpnia 778 roku, w wąwozie Roncevaux w hiszpańskich Pirenejach w pobliżu granicy z Francją, miała miejsce bitwa między tylną strażą wojsk Karola Wielkiego a baskijskimi góralami, przeciwnymi władzy frankijskiego króla. Siły dowodzone przez hrabiego Rolanda zostały, ku zaskoczeniu wszystkich, wycięte w pień. Zginąwszy z rąk chrześcijańskich pasterzy hrabia zapisał się jednak złotymi zgłoskami w dziejach Francji i średniowiecznej Europy.

Marcin Sałański

W bojach o wolność Hiszpanii. Udział Polaków w hiszpańskiej wojnie domowej (1936–1939). Cz. 2: Po stronie republikańskiej

Wojna domowa w Hiszpanii miała najsilniejszy oddźwięk w krajach socjalistycznych oraz pobudziła nadzieje sympatyków socjalizmu i idei rewolucyjnych. Nie tylko państwa, ale również zwykli ludzie chcieli wspomóc republikanów. Na udzielenie im wsparcia zdobyli się również obywatele II Rzeczpospolitej.

Robert Tomasz Tomczak

Co kryje się pod powierzchnią metropolii?

Duże inwestycje budowlane to doskonała okazja dla archeologów, którzy zwykle nie mają okazji badać terenów w centrum dużych miast. Wykopaliska w Londynie i Nowym Jorku, przynoszące wciąż nowe odkrycia, pokazują wartość tego typu badań.

Walka o schedę po Stalinie. Zgliszcza w sercu Europy. Dzieci Jego Świątobliwości

W poniedziałek nowy numer tygodnika „Ale Historia” – bezpłatnego dodatku do „Gazety Wyborczej”. „Ale Historia” jest dostępna także w wydaniu na iPada.

Opinie

Nierówne szale wagi „Gazety Wyborczej”

Kilka dni temu na stronie internetowego wydania „Gazety Wyborczej” pojawił się artykuł „Likwidowali warszawskie getto, byli strażnikami w obozach koncentracyjnych. Spokojnie żyją w USA”. Autor kryjący się za pseudonimem „m” pełnymi oburzenia słowami informował czytelników, że przynajmniej dziesięciu byłych nazistowskich katów cały czas żyje i (co więcej) pobiera zasiłki od amerykańskiego rządu.

Paweł Rzewuski

Multimedia

Historia świata według rosyjskiego banku

W latach 90. swoje usługi przy pomocy historii postanowił reklamować rosyjski Bank Imperial. Nakręcone wówczas spoty śmieszyły rzekomymi anegdotami z życia władców, podkreślały też potęgę państwa, szczególnie rosyjskiego.

Shelley Emiling – „Maria Skłodowska-Curie i jej córki” – recenzja i ocena

Introwertyczka, tytan pracy, geniusz w spódnicy, nadopiekuńcza matka dbająca o wykształcenie córek, lecz nie pamiętająca o ich urodzinach. Skandalistka, o której Albert Einstein miał powiedzieć, że _jest tak atrakcyjna, że dla każdego może stać się niebezpieczna_. O Marii Skłodowskiej-Curie, z nieco innej strony, pisze w swojej najnowszej książce Shelley Emiling.

Małgorzata Radomska

Wywiady

Do Wilna jest tak abstrakcyjnie daleko

Pacyfikacje całych wsi, morderstwa kobiet w ciąży i dzieci, rajdy odwetowe, bitwy liczące kilkanaście tysięcy żołnierzy, ale i walka ramię w ramię. Historyk i politolog Piotr Niwiński opisuje stosunki polsko-litewskie w czasie II wojny światowej. W trzeciej i ostatniej części wywiadu naukowiec zastanawia się też nad polityką historyczną obu państw i odpowiada na przewrotne pytanie: czy Litwini i Polacy mają za co dziękować Stalinowi?

Joshua Levine – „Dunkierka” – recenzja i ocena

Nie ma większego wydarzenia w brytyjskiej historii II wojny światowej niż Dunkierka. W przeciągu kilku dni Brytyjczycy uwierzyli, że mają jeszcze przyszłość. Joshua Levine zebrał wspomnienia brytyjskich weteranów, by przedstawić czytelnikom ich przeżycia z tego tragicznego, lecz niosącego nadzieję okresu.

Łukasz Męczykowski

Najsłynniejszy plakat werbunkowy nigdy nie był plakatem

Jednym z najlepiej kojarzonych z pierwszą wojną światową obrazów jest brytyjski plakat z lordem Kitchenerem wskazującym palcem na widza i mówiącym _Kraj cię potrzebuje_. Był on wielokrotnie imitowany, ostatnio okazało się jednak, że plakat ten prawdopodobnie nigdy nie był w użyciu.

Adam Leszczyński – „Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943–1980” – recenzja i ocena

Trudno nie zgodzić się z Zygmuntem Baumanem, twierdzącym we wstępie do pracy Adama Leszczyńskiego, że _ta książka zafrapuje_ […] _wielu czytelników_. Autorowi udała się rzecz interesująca z punktu widzenia przeciętnego czytelnika – napisał obszerną (500 stron, nie licząc bibliografii i indeksu) książkę o myśli ekonomicznej, która jest doskonała w lekturze, intrygująca oraz przystępna bez popadania w infantylizm.

Marcin Mleczak

Wywiady

Polacy, zapomnijcie o Wileńszczyźnie!

„Naraz zorientowaliśmy się, że ten naród, który lekceważyliśmy ma nad nami władzę. I nam ją pokazuje. W sposób wyjątkowo dla Polaków niesympatyczny” – o trudnych stosunkach polsko-litewskich opowiada nam historyk i politolog Piotr Niwiński. Przedstawiamy drugą część wywiadu.

Kozacka rzeź Powstania?

W założeniu oddziały kozackie służące u boku Hitlera miały przede wszystkim być wsparciem w walkach przeciwko Sowietom. III Rzesza miała dla nich jednak inne zadanie. W roku 1944 Kozacy nie tylko pacyfikowali Jugosławię, ale też brali czynny udział w rzezi powstańczej Warszawy.

Sebastian Adamkiewicz

Kościół papieża Borgii. Zagłada stolicy piratów. Kaźń cara Mikołaja

W poniedziałek nowy numer tygodnika „Ale Historia” – bezpłatnego dodatku do „Gazety Wyborczej”. „Ale Historia” jest dostępna także w wydaniu na iPada.

„Przewodnik po filozofii średniowiecznej” – red. Agnieszka Kijewska – recenzja i ocena

Trafiając w niewątpliwą niszę wydawniczą na rynku polskim, „Przewodnik...” zainteresuje tych, którzy filozofią średniowieczną zajmują się hobbistycznie lub przy okazji szczegółowych badań w innych dziedzinach. Dla samych filozofów może być jednak rozczarowaniem.

Jędrzej Grodniewicz

Dziesięcioletni chłopiec odkrył mumię na strychu w domu babci

Do nietypowego znaleziska doszło w północnoniemieckiej miejscowości Diepholz. Dziesięcioletni Aleksander Kettler bawiąc się na strychu w domu swojej babci znalazł we wnętrzu drewnianej skrzyni... mumię.

Marta Tomczak

Sheila Fitzpatrick – „Życie codzienne pod rządami Stalina” – recenzja i ocena

Wydaną po raz pierwszy w roku 1999 monografię życia codziennego w stalinowskiej Rosji pióra Sheili Fitzpatrick można już bez większego ryzyka określić mianem pracy klasycznej dla historii społecznej Związku Sowieckiego. Dlatego już na samym początku wypada mi stwierdzić, że każdy historyk zainteresowany zarówno ZSRR, jak i historią okresu międzywojennego powinien ucieszyć się z tego, że _Życie codzienne pod rządami Stalina_ znalazło się w planie wydawniczym Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Krzysztof Niewiadomski

W bojach o wolność Hiszpanii. Udział Polaków w hiszpańskiej wojnie domowej (1936–1939). Cz. 1: Po stronie frankistowskiej

Wojna domowa w Hiszpanii to jeszcze jeden dowód na to, że Polacy zjawiają się wszędzie tam, gdzie szaleje wojenna zawierucha. Nasi rodacy dali wówczas dowody męstwa, waleczności i poświęcenia, ale też okrucieństwa, bezwzględności i fanatyzmu. Po raz kolejny dali się też rozdzielić i walczyli po przeciwnych stronach barykady.

Robert Tomasz Tomczak

Konkurs: Propozycje Wydawnictwa Książnica na sierpień

Dziś mamy dla Was do wygrania trzy zestawy czterech świetnych powieści historycznych. Co trzeba zrobić, aby móc się nacieszyć nagrodą?

Propozycje Wydawnictwa Książnica na sierpień!

Beletrystyka historyczna w najlepszym wydaniu – tak można w skrócie określić książki, które chcielibyśmy Wam dzisiaj przedstawić: „Córka Twórcy Królów” i „Kobiety Wojny Dwu Róż: księżna, królowa i królowa matka” (autorka: Philippa Gregory), „Orły imperium 5. Pościg” (autor: Simon Scarrow) i „Zaprzysiężeni. Skarb Attyli” (autor: Robert Low). Zapraszamy do lektury!

„Żyła sobie baba” – reż. Andriej Smirnow – recenzja i ocena filmu

Rosyjski reżyser Andriej Smirnow, twórca nostalgicznego i kultowego filmu „Dworzec Białoruski” (1970) oraz aktor znany z roli bezwzględnego biznesmena Władimira w filmie „Jelena” (2011), nakręcił niezwykły film o przełomowych wydarzeniach w historii Rosji, jakimi były: I wojna światowa, rewolucja i wojna domowa.

Wojciech Tomaszewski

Wywiady

„Nieszczery Polak, nieistotny Litwin” – stosunki polsko-litewskie w czasach II wojny światowej

Najniebezpieczniejsza polska granica w dwudziestoleciu międzywojennym? Oczywiście ta z Litwą. Aby zrozumieć dlaczego tak było, należy cofnąć się... No właśnie, do jakich czasów i do jakich miejsc? Na to i inne pytania odpowiada Piotr Niwiński, historyk i politolog z Uniwersytetu Gdańskiego, zajmujący się stosunkami polsko-litewskimi w czasach II wojny światowej. Dzisiaj prezentujemy pierwszą część wywiadu.

Hammershus: zamek pełen ciekawych znalezisk

Pierwsze archeologiczne badania prowadzone przez badaczy z Instytutu Archeologii UW na zamku Hammershus na Bornholmie przyniosły znaleziska w postaci średniowiecznych szwedzkich i duńskich monet.

Nauka w Polsce

Walki nad jeziorem Chasan. Preludium II wojny światowej

W Azji Wschodniej II wojna światowa zaczęła się najpóźniej w 1937 r. Jednym z jej etapów były mało znane walki nad jeziorem Chasan, podczas których w lecie 1938 r. Armia Czerwona zmierzyła się japońską Armią Kwantuńską. Nie pozostały one bez znaczenia dla przebiegu całego globalnego konfliktu.

Wojciech Tomaszewski

We Francji zniesiono XIX-wieczny delikt obrazy głowy państwa

W celu dostosowania prawa do wymogów stawianych przez Unię Europejską, francuski Senat zniósł w miniony czwartek przepis mówiący o odpowiedzialności karnej osób obrażających głowę państwa. Sprzeczność ujrzała światło dzienne dzięki głośnej sprawie, której głównym bohaterem był ówczesny prezydent Francji Nicolas Sarkozy.

Marta Tomczak

Rzeź Woli i Ochoty. Pożar Londynu. Wunderteam trenera Mulaka

W poniedziałek nowy numer tygodnika „Ale Historia” – bezpłatnego dodatku do „Gazety Wyborczej”. „Ale Historia” jest dostępna także w wydaniu na iPada.

Mat. pras. , Marta Tomczak

Wydarzenia

Niezwykła podróż śladami kaszubskich zesłańców

Już 21 sierpnia czworo Pomorzan ruszy z Gdańska w kierunku Jedwabnego Szlaku i Syberii. Odwiedzą dziesięć państw na dwóch kontynentach, pokonają dwanaście granic i piętnaście tysięcy kilometrów - wszystko to w ramach projektu „Kaszëbë-Sybir 2013: w poszukiwaniu śladów kaszubskich zesłańców na Wschodzie”, nad którym patronat objął nasz serwis.

Opinie

Benito Mussolini – ojciec faszyzmu

Radykalny socjalista i włoski nacjonalista. Bufon i wizjoner. Oto Benito Mussolini, twórca włoskiego faszyzmu. Jaka jest jego historia i jak za jego czasów wyglądały faszystowskie Włochy?

Michał Gadziński