Czy odkryto prywatne Koloseum cesarza Kommodusa?

Cesarz Kommodus jako Herkules, popiersie ze zbiorów Muzeum Kapitolińskiego (fot. Marie-Lan Nguyen, domena publiczna).

Pozostałości owalnej budowli o wymiarach ok. 60x40 m odkryto przy okazji odkopywania systemu term, w wiosce ok. 29 km na południowy wschód od Rzymu. Teren, na którym dokonano odkrycia, od dawna uważano za własność dynastii Antoninów (m.in. na podstawie odkrytych tam popiersi pochodzących z niej cesarzy oraz źródeł literackich). Kommodus, cesarz z tej dynastii panujący w latach 180-192 (współcesarz od 177), znany był m.in. z wielkiego zamiłowania do walk gladiatorskich. Możliwe, że zanim zaczął występować na arenie rzymskiego amfiteatru, zabijając dzikie zwierzęta i walcząc jako gladiator, właśnie w tej prywatnej posiadłości stawiał swoje pierwsze kroki.

Ruiny znajdują się na zboczu Nemi, jeziora kraterowego w Górach Albańskich. Archeolodzy szacują, że owalna budowla mogła pomieścić ok. 1300 osób. Była z pewnością bogato (i kolorowo) zdobiona, o czym świadczą wyraźne odnalezione pozostałości. Do jej budowy użyto wielu rodzajów marmuru, sprowadzanego z regionu Morza Egejskiego czy Północnej Afryki. Z kolei peperino – rodzaj tufu wulkanicznego – mógł wspierać system ochrony przed słońcem, tzw. velarium (płócienną osłonę, rozpinaną na specjalnych masztach). Podobny system występuje w Koloseum rzymskim.

Warto podkreślić, że Kommodus nie był uważany za dobrego cesarza. Choć nie zginął w walce gladiatorskiej, jak w filmie z 2000 r., został jednak skrytobójczo zamordowany – po nieudanej próbie otrucia przez kochankę, został przez konspiratorów uduszony w wannie. Kasjusz Dion uważał jego rządy za początek złych czasów dla Imperium, sąd ten powtórzył m.in. XVIII-wieczny historyk angielski, Edward Gibbon. Po śmierci poddano go de facto tzw. damnatio memoria, czyli potępieniu i wymazaniu z pamięci. Jego następca, Septymiusz Sewer, w 195 r. rehabilitował jednak zmarłego – łącznie z decyzją o jego deifikacji – gdyż adoptowany przez rządzącego wcześniej Marka Aureliusza, był z punktu widzenia prawa bratem Kommodusa. Zamordowany cesarz znany był także ze swojej wielkiej admiracji dla postaci Heraklesa, z którym publicznie się identyfikował.

Źródło: archaeology.org, dailymail.co.uk, news.discovery.com.

Zobacz też:

• Autorzy antyczni wobec igrzysk gladiatorów. Postawa myślicieli pogańskich i chrześcijańskich
• O pochodzeniu igrzysk gladiatorów
• Praefecti Pretorio - znaczenie i rola polityczna w Cesarstwie Rzymskim (cz. I)
• Przemiany w armii rzymskiej w II wieku n.e.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz