Historia społeczna

Martin Luther King - czarna Ameryka szuka sprawiedliwości

Martin Luther King jr, charyzmatyczny kaznodzieja, stanął na czele pokojowych protestów, które stały się symbolem amerykańskich lat 60. Z trudem torowały one drogę ku nowemu...

Hampton Sides

Jak mogło wyglądać życie codzienne Polaków 1000 lat temu? Video

Początki państwa polskiego to jeden z najbardziej tajemniczych i jednocześnie intrygujących okresów w historii naszego kraju. Jak mogło wyglądać wówczas życie codzienne Polaków? Czym się żywili, co nosili, skąd pozyskiwali niezbędne środki do życia? O tym dowiecie się z materiału opublikowanego na kanale Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie!

Czy religia powinna być nauczana w szkole? Tak tę kwestię rozwiązały władze PRL:

Władze PRL chciały rozdziału Kościoła katolickiego od państwa. Ideologiczna „wojna o dusze” społeczeństwa toczyła się również w szkołach, a jednym z jej elementów była walka o ograniczenie lub całkowite usunięcie nauczania religii ze szkół.

Mateusz Rutkowski

Edward Gigilewicz, Leon Popek – „Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego” – recenzja i ocena

Kościoły, kaplice, miasta i wsie tętniące życiem. Wielojęzyczny gwar ulic i targów. Takim był Wołyń sprzed morderczego szaleństwa. W nim dorastał Włodzimierz Sławosz Dębski, który poprzez swoje grafiki powrócił do nieistniejącego już świata. Dzięki autorom albumu Edwardowi Gigilewiczowi i Leonowi Popkowi możemy poznać Wołyń takim, jakim zapamiętał go Dębski.

Patryk Krygier

Judith Flanders – „Życie codzienne w Londynie Dickensa” – recenzja i ocena

Jak naprawdę wyglądało życie w Londynie Dickensa? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w książce opublikowanej w ramach cenionej serii Wydawnictwa PIW.

Michał Gadziński

„Na stos rzuciliśmy nasz życia los. W rocznicę odzyskania niepodległości” – recenzja i ocena

Specyfika historii Polski w „długim wieku XIX”, spory, koncepcje polityczne i pomysły na odzyskanie niepodległości – to tylko niektóre z zagadnień poruszonych przez autorów artykułów, z których składa się recenzowana publikacja pod redakcją Stanisława Wiecha i Michała Zawiszy.

Patryk Krygier

Gadzinówka „Godzina Polski”, czyli „pramatka gadzina”

„Gadzinówka” – to pojęcie jest znane chyba każdemu, kto choć trochę interesuje się historią XX wieku. Sama nazwa „prasa gadzinowa” pochodzi od ukazującego się w Łodzi dziennika z czasów I wojny światowej – „Godziny Polski” zwanej przez przeciwników „gadziną”.

Aneta Stawiszyńska

Grzegorz Hryciuk – „Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków, 1944–1946” – recenzja i ocena

Wiadomość o zbliżającym się zakończeniu II wojny światowej nie dla wszystkich oznaczała powrót do normalnego życia bez widma spadających bomb, czy nieoczekiwanych łapanek i wywózek. Dla wielu tysięcy Polaków był to początek nieznanej i bardzo trudnej drogi do nowego domu – obcego i nie zawsze przyjaznego.

Anna Bernacka-Kozek

Ile kosztowało życie w Polsce 100 lat temu? Video

Zastanawialiście się kiedyś, jak żyli Polacy 100 lat temu? Ile zarabiali, jakie mieli wydatki i na co mogli sobie pozwolić, a kiedy musieli zaciskać pasa? Jeśli tak, zajrzyjcie do materiału wideo opublikowanego na kanale Profesora Detektorysty!

„Wielka emigracja Rosjan do Polski” – Podcast Muzeum Historii Polski

Muzeum Historii Polski zaprasza do wysłuchania wciągających opowieści o wybitnych postaciach sprzed wieków i kulisach kluczowych wydarzeń dla dziejów naszego kraju, przeplatane mniej znanymi, choć pasjonującymi wątkami z historii Polski. Wsłuchajcie się w naszą wspólną historię!

„Litwa. Tajemnice Wielkiego Księstwa” – Podcast Muzeum Historii Polski

Powstanie wielkopolskie 1918 – sukces wielkopolskiego społeczeństwa

Powstanie wielkopolskie rozpoczęło się 27 grudnia 1918 roku – po godzinie 16:00 na ulicy Wilhelmowskiej w Poznaniu padły pierwsze strzały. To dzięki temu zrywowi Wielkopolska została włączona w granice niepodległego państwa polskiego.

Agata Łysakowska-Trzoss

Jakie były początki Gmin Polskich w Londynie?

To była jedna z wielu form aktywności polskich emigrantów w Londynie. Jak powstawały Gminy Polskie w Londynie?

Paweł Chojnacki

„Dwa Grudnie: Grudzień 1970 i stan wojenny” – dodatek tematyczny

Grudzień 1970 i stan wojenny są świadectwem brutalności reżimu komunistycznego. Chcemy Wam opowiedzieć o tych tragicznych wydarzeniach przez pryzmat doświadczeń zwykłych ludzi.

Wywiady

„Z kontrrewolucją się nie negocjowało” – rozmowa z prof. Antonim Dudkiem

Dziś mija rocznica masakry w Gdyni, która była kulminacyjnym punktem wydarzeń Grudnia ’70. O przyczynach wybuchu społecznego buntu i jego przebiegu rozmawia z prof. Antonim Dudkiem Sebastian Adamkiewicz.

Sebastian Adamkiewicz

Przerwane życia. Tragedia Grudnia’70

16 grudnia 1980 roku na placu Solidarności w Gdańsku odsłonięto Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. Trzy krzyże z kotwicami zwrócone w różne strony stoją tuż przy Bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej – w miejscu będącym niemym świadkiem jednych z najtragiczniejszych wydarzeń w powojennej historii miasta i jego mieszkańców. O nich właśnie opowiada cykl filmów „Pod osłoną nocy” przygotowany przez Instytut Pamięci Narodowej.

Thierry Wolton – „Historia komunizmu na świecie t. 2: Ofiary”

Thierry Wolton w książce „Historia komunizmu na świecie t. 2: Ofiary” pisze o komunizmie z nowej perspektywy: od rewolucji październikowej po rewolucję kulturalną w Chinach, od kolektywizacji po przymusową industrializację, od upadku ekonomicznego po cenzurowaną kulturę, od codziennego terroru po obozy koncentracyjne.

Multimedia

Beka ze szlachcica. Historyk ogląda „1670”

Czy może raczej beka z nas samych? Nowy serial komediowy Netflixa „1670” osadzony jest co prawda w realiach sarmackiego folwarku, ale wyśmiewa rzeczy, które każdy współczesny Polak dobrze zna z własnego życia.

Grypa – morderczyni groźniejsza od wojny

Po I wojnie światowej przez cały świat przetoczyła się epidemia grypy hiszpanki. Zabiła około 50 milionów ludzi…

Marek Hendrykowski

Pomocnik Historyczny POLITYKI „Polacy i Węgrzy. Bratankowie. Dzieje sąsiedztwa”

13 grudnia ukazało się nowe wydanie Pomocnika Historycznego POLITYKI „Polacy i Węgrzy. Bratankowie. Dzieje sąsiedztwa”.

Slumsy Londynu w czasach Dickensa

Tylko w pierwszej połowie XIX wieku populacja Londynu wzrosła dwukrotnie. Towarzyszyła temu zmiana nastawienia do biedoty. Uchwalano surowe prawa. Twierdzono, że biedacy są biedni z powodu lenistwa i pijaństwa...

Judith Flanders

Czy Bartłomiej Sienkiewicz jest spokrewniony z Henrykiem Sienkiewiczem?

Od kiedy pojawiły się informacje o składzie przyszłego rządu, wiele osób nurtuje pytanie: czy Bartłomiej Sienkiewicz – nowy minister kultury i dziedzictwa narodowego – jest spokrewniony ze znanym polskim noblistą? Okazuje się, że w tym przypadku zbieżność nazwisk nie jest przypadkowa.

Kochała Polskę i samego Marszałka: działalność Aleksandry Piłsudskiej

Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska do historii przeszła głównie jako „dziewczyna Ziuka”, pozostając przez całe życie w cieniu swojego ukochanego Józefa Piłsudskiego. Brak publicznego uznania czy rozgłosu nie przeszkodził jej jednak w oddaniu i gorliwiej służbie polskiej sprawie.

7 kontrowersyjnych noblistów

Gloryfikowali zbrodnie Serbów na Bałkanach, należeli do organizacji nazistowskich lub biernie przyglądali się masakrom dokonywanym na mniejszościach religijnych. Kim byli i za co nagrodzono ich Noblem?

Stan wojenny 1981–1983 galeria

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku władze komunistyczne wprowadziły stan wojenny. Jego celem było zdławienie „Solidarności”. Na czele państwa stanęła junta wojskowa gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Zobaczcie niepublikowane zdjęcia!

Kuli żelazo póki gorące. Kto odpowiada za wyobraźnię zbiorową Niemców?

Co wspólnego mają ze sobą magiczne miecze wykuwane w podziemiach Mitgardu i Otto von Bismarck jako żelazny kanclerz? Zobacz, jak kształtowała się zbiorowa wyobraźnia Niemców w okresie poprzedzającym wielkie wojny światowe.

Jakub Michał Pawłowski

5 najciekawszych propozycji IPN w grudniu

Oto 5 ciekawych pozycji wydawniczych IPN. Wśród nich znajdują się: „Rurarz, Spasowski - żywoty równoległe. Wokół ucieczek ambasadorów PRL w grudniu 1981 r.” Tom 1 i 2 oraz „Gmina. Życie powszednie na południu Polskiego Londynu (lata pięćdziesiąte–osiemdziesiąte XX wieku). Dzieje Gminy Polskiej Londyn-Południe”.

Pierwsze miesiące niepodległej Polski oczami chłopów

Co polscy chłopi myśleli o klerze i jak komentowali odzyskanie przez Polskę niepodległości? Tak pisała o tym prasa w dwudziestoleciu międzywojennym.

Dawid Arak

Łamanie kołem: egzekucja na miarę widowiska makabry

Kara łamania kołem była zarezerwowana dla najbardziej zwyrodniałych przestępców: morderców, zbójników, zdrajców i podpalaczy. W ten sposób tracono również heretyków. Łamanie kołem służyło też prewencji karnej – kara miała odstraszać innych od popełniania podobnych zbrodni. Jak ją wykonywano?

Dominik Niklas

Marek Hendrykowski – „Wiwat! Saga wielkopolska”

Marek Hendrykowski w książce „Wiwat! Saga wielkopolska” wskrzesza pamięć o dniach minionych, opisując niezmiernie ważny, a mało znany okres z dziejów Wielkopolski obfitujący w dramatyczne wydarzenia i doniosłe przemiany.

Kiedyś to były śniegi… Zima stulecia w PRL Video

„Nie potrzeba Bundeswehry, kiedy mamy minus cztery” – to słynne powiedzenie zrobiło zawrotną karierę w PRL pod koniec lat 70. XX wieku. Choć dziś jego przewrotność wywołuje uśmiech na ustach, tym, którym przyszło zmierzyć się z rekordowym mrozem zdecydowanie do śmiechu nie było. Jak wyglądała najsroższa zima minionego wieku? O tym dowiecie się z materiału opublikowanego na kanale Poland Silesia.

Od kiedy Polacy mają prawa wyborcze?

Polska szczyci się wielowiekową tradycją parlamentaryzmu. Jednak prawo do decydowania o losach własnego kraju nie zawsze było powszechne. W którym momencie polskiej historii chłop stał się równy szlachcicowi, a kobieta mężczyźnie, jeśli chodzi o prawa wyborcze?

Praca zbiorowa – „Jaruzelski i inni o stanie wojennym”

„Jaruzelski i inni o stanie wojennym. Stenogram debaty zorganizowanej w Wojskowym Instytucie Historycznym z okazji dziesiątej rocznicy wprowadzenia stanu wojennego”, wstęp i redakcja Jan Ryszard Sielezin, opracowanie dokumentu i posłowie Piotr Brzeziński, Gdańsk 2023. Autorem przedmowy do książki jest Mateusz Smolana.

Marek Węcowski – „Tu jest Grecja! Antyk na nasze czasy” – recenzja i ocena

Prof. Marek Węcowski buduje pomost między światem starożytnych Greków a współczesnością. I podpowiada, co możemy wyciągnąć z ich doświadczeń.

Mateusz Okoński

Jak usuwano polskość z Kresów Wschodnich?

Pod koniec II wojny światowej władze sowieckie nie pozostawiały wątpliwości: wschodnie województwa Rzeczypospolitej miały trafić pod panowanie ZSRR…

Grzegorz Hryciuk

Mateusz Szpytma – „Sprawiedliwi i ich świat w fotografii Józefa Ulmy” – recenzja i ocena

W czasie II wojny światowej wielu Polaków stanęło przed dramatycznym wyborem: pomóc Żydom ryzykując przy tym życie swoje i swoich bliskich lub zachować bierność. Ulmowie wybrali to pierwsze i zapłacili za to najwyższą cenę...

Konrad Ruzik

Król czekolady. Jan Wedel i jego słodkie imperium

Niektórzy nazywają go Stevem Jobsem polskiego handlu. Inni – wizjonerem, który wyprzedził swoją epokę i wyniósł standardy polskiego biznesu na zupełnie nowy poziom. Jan Wedel był jednym z najpotężniejszych magnatów przedwojennej Polski. Jego pozycję mierzy się jednak nie tyle w wielkości majątku – choć ten miał ogromny! – ile w tym, jak nim dysponował. A w tej kwestii osiągnął prawdziwe mistrzostwo.

Konkursy

Konkurs wokół książki „Hitler”

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Hitler” Wydawnictwa Rebis.

Wsi spokojna, wsi wesoła... Zaglądamy na przedwojenną polską wieś! Video

Ponad 70% mieszkańców II Rzeczpospolitej żyło na wsi. Jak wyglądał standard ich życia? Z jakimi problemami mierzyła się przedwojenna wieś i czy rzeczywiście bieda aż piszczała? O tym dowiecie się, oglądając materiał opublikowany na kanale Fundacja Koncept Kultura!

Wydarzenia

Stocznia Gdańska w filmie. Rekonesans | cykl DŹWIGAMY HISTORIĘ

W czwartek 7 grudnia Europejskie Centrum Solidarności zaprasza na wykład „Stocznia Gdańska w filmie. Rekonesans”. Prelegentem będzie Arkadiusz Bilecki – politolog, pracownik Wydziału Naukowego i Zbiorów ECS, doktorant na Uniwersytecie Gdańskim, zajmuje się badaniem wizerunku Solidarności w filmie. Wstęp bezpłatny!

Multimedia

Jakie były relacje prymasa Stefana Wyszyńskiego i kard. Karola Wojtyły Fragmenty książek Wyd. IPN

Propaganda próbowała przedstawiać relacje kardynałów Wojtyły i Wyszyńskiego jako co najmniej chłodne. Jak było naprawdę? Posłuchajcie...

Wywiady

Sebastian Pilarski: w historii Legionów Polskich pamiętajmy o najważniejszym: ludzkiej historii

W wielkiej narracji o odrodzeniu Polski po latach rozbiorów często umyka nam, że niepodległość zawdzięczamy nie tylko wybitnym politykom i dowódcom, ale też zwykłym żołnierzom – z ich codziennymi problemami, planami na przyszłość. O mniej znanym obliczu Legionów Polskich, prozie żołnierskiego życia i trudach walk opowiada Sebastian Pilarski, współautor książki „Szlakiem legionistów między Styrem a Piawą. Kolekcja fotografii profesora Stefana Macki z lat 1915–1920”.

Multimedia

Wielki quiz niepodległościowy na 11 listopada

Dzięki wysiłkom wielu pokoleń żyjemy dziś w niepodległym kraju. Jak upamiętnić ich starania? Poznając historię własnego kraju! Sprawdź, co wiesz o okresie budowania polskiej XX-wiecznej państwowości:

Grzegorz Hryciuk – „Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków, 1944–1946”

Książka „Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków, 1944–1946” Grzegorza Hryciuka to poruszająca epopeja o ponad 800 tysiącach naszych przodków wysiedlonych z południowo-wschodnich ziem II Rzeczypospolitej na ziemie poniemieckie.

Jacek Bartosiak, Piotr Zychowicz – „Wojna o Ukrainę. Wojna o świat”

Jacek Bartosiak i Piotr Zychowicz w książce „Wojna o Ukrainę. Wojna o świat” analizują genezę obecnego kryzysu. Autorzy skupiają się na bezpieczeństwie Polski. Jaką strategię powinniśmy przyjąć, żeby uniknąć wojny?

Targowica: obraz Polaków pod rządami konfederacji

Dniem przełomu, który położył kres polskiemu „odrodzeniu w upadku”, przyspieszył drogę do drugiego rozbioru i agonii Rzeczypospolitej, był 23 lipca 1792 roku. Stanisław August zwołał nadzwyczajne posiedzenie rządu. Głosowanie przeniosło pełnię władzy w ręce członków konfederacji targowickiej.

Krzysztof Tracki

Barbara Romer-Kukulska – „Klachy z Koszutki. Od familoków do bloków” – recenzja i ocena

Koszutka obecnie znana jest przede wszystkim ze Spodka, kina „Kosmos” oraz „klocków” czyli niebanalnego kompleksu wieżowców .KTW. Niewiele osób wie, że ta obecna dzielnica Katowic swój gwałtowny rozwój przeżywała w latach 50. XX wieku.

Daria Czarnecka

5 najciekawszych propozycji IPN w listopadzie

Oto 5 ciekawych pozycji wydawniczych IPN. Wśród nich znajdują się: „Sądu historii się nie obawiam. Wystąpienia na forum Sejmu Śląskiego II i III kadencji (1930-1935)”, „Kościoły i kaplice na Wołyniu z obrazami Włodzimierza Sławosza Dębskiego” i „Szlakiem legionistów między Styrem a Piawą. Kolekcja fotografii profesora Stefana Macki z lat 1915–1920”.

Magdalena Mikrut-Majeranek

Wampiry, ubożęta, południce, żyry - istoty ze słowiańskiej demonologii ludowej kolonizują świat kultury współczesnej

Słowiańska demonologia ludowa przeżywa swoisty renesans. Posiada silne związki z pierwotnymi, pogańskimi wierzeniami i stanowi jeden z tematów chętniej eksploatowanych przez popkulturę. Wampiry, południce czy ubożęta to bohaterowie nie tylko współczesnej literatury, ale i filmu.

Piotr Abryszeński – „Politechnika Gdańska 1968–1980. Portret społeczno-polityczny” – recenzja i ocena

Na rynku wydawniczym brakuje naukowych opracowań dotyczących polskiego szkolnictwa wyższego. Pozycja Piotr Abryszeńskiego znakomicie wypełnia białe plamy polskiej historiografii.

Konrad Knoch

Prawdziwa Baba Jaga: kim była Baba Anujka?

Choć mordowała nie tylko dzieci, ale głównie dorosłych i działała na wsi, a nie w lesie, to obraz Baby Anujki przywołuje na myśl jedną z najbardziej przerażających postaci słowiańskiego folkloru.

Oliwia Jankowiak

Wydarzenia

Stoczniowcy wilhelmińskiego i międzywojennego Gdańska (1890-1939): próba zbiorowego portretu | cykl DŹWIGAMY HISTORIĘ

W czwartek 16 listopada Europejskie Centrum Solidarności zaprasza na wykład „Stoczniowcy wilhelmińskiego i międzywojennego Gdańska (1890-1939): próba zbiorowego portretu”. Prelegentem będzie dr Jan Daniluk – historyk, badacz i publicysta, pasjonat dziejów przede wszystkim Gdańska i Sopotu oraz II wojny światowej, wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego. Wstęp bezpłatny!

Konkursy

Konkurs: Matka. Anna Politkowska. Życie w imię prawdy

Zapraszamy do wzięcia udziału w naszym konkursie, w którym do wygrania są 4 egzemplarze książki „Matka. Anna Politkowska. Życie w imię prawdy” Wydawnictwa Rebis.

Wiera Politkowska – „Matka. Anna Politkowska. Życie w imię prawdy”

Wiera Politkowska w książce „Matka. Anna Politkowska. Życie w imię prawdy” przedstawia opowieść o Annie Politkowskiej - nieustraszonej dziennikarce, która odważnie ujawniała prawdę o Rosji.

Jeden dzień z życia II RP – 23 października 1933 roku

Czy można na podstawie prasy codziennej zrekonstruować dzień powszedni z życia w II Rzeczpospolitej? Przenieśmy się 90 lat wstecz do 23 października 1933 roku, gdzie zginąć można było podczas wyprawy na grzyby, a za 50 groszy jasnowidz przekazał szczęśliwy numerek loterii państwowej.

Dawid Arak

Wywiady

Tomasz Kurpierz: stalinizm doprowadził polskie górnictwo na skraj zapaści

Na skutek nieudolnej polityki władz w połowie lat 50. XX wieku górnictwo na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim znalazło się w stanie prawdziwej zapaści. Podobnie sytuacja wyglądała z rolnictwem. W jaki sposób komuniści podeszli do tego problemu? I jak odwilż po śmierci Stalina wpłynęła na ich politykę w regionie? O tym opowiada dr Tomasz Kurpierz, autor książki „Czas przełomu. Destalinizacja, rok 1956 i koniec odwilży w województwie stalinogrodzkim/katowickim (1953–1961), t. 1 Schyłek stalinizmu i początek odwilży (1953-1955)”.