Zabytki

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

Noc w Muzeum w Toruniu

Muzeum Okręgowe w Toruniu zaprasza wszystkich chętnych na Noc w Muzeum. Impreza rozpocznie się w sobotę 26 czerwca o godz. 18:00 i trwać będzie do północy.

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

Historia Zwierzyńca w nowym oddziale MHK!

Dziś o godz. 19:10 w Domu Zwierzynieckim (oddziale Muzeum Historycznego Miasta Krakowa) odbędzie się wernisaż wystawy _Oblicza Zwierzyńca 1910-2010_, prezentującej historie tej podkrakowskiej gminy (późniejszej dzielnicy „Wielkiego Krakowa”) oraz tradycje pochodzące właśnie z tego zakątka miasta.

Tomasz Leszkowicz , Mat. pras.

„Oaza Wyobraźni” w warszawskich Łazienkach

Od dziś na terenie Łazienek Królewskich w Warszawie można oglądać wystawę _„Oaza wyobraźni”. 50-lecie Polskiej obecności Palmyrze_. Inauguruje ona obchody Roku Palmyreńskiego, które trwać będą do grudnia.

Fabryka emocji (Otwarcie Fabryki Schindlera)

Powtórne wejście ocalałych przez Oscara Schindlera Żydów na teren starej fabryki Emalia zainicjowało początek działalności nowego oddziału Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Ten powrót stał się symbolem zakończenia prac nad zaniedbaną przez lata Fabryką Schindlera.

Andrzej Drobik

Łukasz Grzesiczak , Mat. pras.

Wolności! Chleba! Poznań 1956 - wystawa

Poznański czerwiec 1956 roku będzie tematem wystawy w warszawskim Centrum Edukacji IPN „Przystanek Historia”.

Otwarcie wystawy dotyczącej historii radomszczańskiego harcerstwa

W piątek 4 czerwca 2010 roku w Muzeum Regionalnym im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku odbędzie się oficjalna prezentacja wystawy „95 lat harcerstwa na Ziemi Radomszczańskiej”. Autorami wystawy są Marianna i Marian Stalkowie.

Paweł Dudek

Opinie

Jerzy Gorzelik: Ratujmy górnośląskie zabytki przemysłowe!

Ostatnie dekady, znaczone głębokimi przemianami gospodarczymi, przyniosły dewastację wielu bezcennych pomników kultury przemysłowej Górnego Śląska. Miliony przeznaczone przez budżet państwa na likwidację zakładów przemysłowych spożytkowano na rozbiórkę obiektów architektury i złomowanie parku maszynowego. Zabrakło wyobraźni, by chociaż drobną część tych środków wykorzystać na zabezpieczenie najbardziej wartościowych zabytków.

Jerzy Gorzelik

Mat. pras. , Łukasz Grzesiczak

Porozmawiają o nadwiślańskich bulwarach

Dom Spotkań z Historią zaprasza na dyskusję „Nadwiślańskie bulwary – jak pogodzić tradycję z nowoczesnością?”. Nad koncepcją zagospodarowania warszawskiego lewobrzeżnego bulwaru Wisły dyskutować będą varsavianiści, przedstawicieli władz miast i architekci.

„Żydzi Gdańscy. Ślady” - nowa wystawa Muzeum Narodowego w Gdańsku

Najnowsza ekspozycja została przygotowana przez Dział Teatralny gdańskiej placówki, prezentowanych jest na niej blisko 400 fotografii dotyczących mieszkających w Gdańsku Żydów.

Jędrzej Jednacz

Mat. pras. , Łukasz Grzesiczak

Czeska historia na dworcu w Poznaniu

Do 26 maja, na Dworcu Głównym PKP w Poznaniu można oglądać wystawę fragmentów trylogii powieści graficznej „Alois Nebel”.

Europejska Noc Muzeów w gdańskim Muzeum Narodowym

Wernisaże, promocja książki oraz warsztaty plastyczne i taneczne dla najmłodszych to tylko cześć bogatej oferty, jaką przygotowało gdańskie Muzeum Narodowe z okazji jutrzejszej Europejskiej Nocy Muzeów.

Jędrzej Jednacz

Artykuły

Geneza powstania lotniska w Gdańsku Rębiechowie – cz. II

Kilka lat po podjęciu decyzji o zamknięciu lotniska we Wrzeszczu, rozpoczęły się prace nad budową nowego portu lotniczego w Rębiechowie. Po licznych perypetiach zostało otwarte 2 maja 1974 roku.

Alicja Młyńska

Znicze na Cmentarzu Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich

Wśród wielu cmentarzy żołnierzy radzieckich poległych na terytorium dzisiejszej Polski w latach 1944-1945, na których zapalono znicze w ramach akcji "„Pamięć i Pojednanie”":http://histmag.org/?id=4212 znalazł się również ogromny cmentarz w Warszawie. Można było spotkać tu zarówno ludzi młodych, jak i starszych...

Poznaniacy odpowiedzieli na apel

Mieszkańcy Poznania odpowiedzieli na apel "„9 maja. Pamięć i Pojednanie”":http://histmag.org/?id=4212 i zapalili wiele zniczy na grobach żołnierzy radzieckich znajdujących się na cmentarzu na poznańskiej Cytadeli.

Mat. pras. , Roman Sidorski

„Rzeczpospolita utracona” – Nowa wystawa IPN-u

13 maja w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” odbędzie się wernisaż wernisaż wystawy pt. „Rzeczpospolita utracona”, prezentującej świat duchowy II Rzeczpospolitej, jej społeczeństwo i kulturę materialną, a także wydarzenia, które doprowadziły do ich zagłady.

Łukasz Grzesiczak , Mat. pras.

Rusofil vs. Rusofob – niezwykły pojedynek w Muzeum Witolda Gombrowicza.

Muzeum Witolda Gombrowicza zaprasza 9 maja na debatę o stosunkach polsko-rosyjskich. Kilka godzin po defiladzie na Placu Czerwonym, miesiąc po katastrofie smoleńskiej. Siedemdziesiąt lat po Katyniu i sześćdziesiąt pięć po zwycięstwie, które nie dla wszystkich było Zwycięstwem.

Jakie Muzeum Ziem Zachodnich? Wrocławska konferencja naukowa

W dniach 18-19 maja br. we Wrocławiu będzie miała miejsce konferencja poświęcona pomysłowi utworzenia Muzeum Ziem Zachodnich.

Mat. pras.

Mat. pras. , Łukasz Grzesiczak

Łódź: „Niedziela w Pałacu Poznańskich”

Muzeum Miasta Łodzi zainaugurowało nowy cykl spotkań muzealnych _Niedziela w Pałacu Poznańskich_. Cykl przeznaczony jest dla szerokiego kręgu zainteresowanych, zakłada prezentację wybranych zagadnień związanych z historią Muzeum i jego kolekcji. Wszystko z okazji jubileuszu 35. lat istnienia Muzeum Miasta Łodzi.

Artykuły

Kilka uwag o rozumieniu Miasta Słońca

„Mińsk – Miasto Słońca” białoruskiego artysty Artura Klinaua – "„niepozorna książeczka”, jak ją określił recenzent „Histmaga”":http://histmag.org/?id=3380, jest tylko przyczynkiem, bramą do Nieistniejącego Miasta w Nieistniejącej Krainie, którą zamieszkuje Nieistniejący Naród. Trudno zrozumieć całość zamysłu autora bez zapoznania się z innymi fragmentami wielkiej układanki rodem z półmitycznej już Krainy Szczęścia. Ten tekst ma za zadanie wytłumaczyć, czym jest Miasto Słońca i jak tam trafić. Nie przedstawia dogłębnej analizy utworu, ale zarysowuje podejście autora do problematyki i może służyć za wstęp do książki.

Aliaksei Shota

Archiwum kalendarza imprez historycznych

Archiwum wydarzeń kulturalnych związanych z historią, o których informowaliśmy w naszym serwisie.

Redakcja

Idźcie i fotografujcie do woli

Dwa lata temu pisaliśmy o absurdalnych naszym zdaniem zakazach fotografowania w polskich muzeach. Ostatnio Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekł, że są one niedozwolone.

Muzeum Utracone

Już w połowie maja zostanie otwarte internetowe muzeum prezentujące dzieła sztuki utracone przez Polskę w wyniku wojen.

Zamek w Sztumie na sprzedaż

Średniowieczna budowla została wystawiona na sprzedaż już po raz trzeci.

Jędrzej Jednacz

Grobowiec perskiego króla Cyrusa I zagrożony

Jak donosi „Tehran Times”, kamienna konstrukcja we wsi Tang-e Eram w irańskiej prowincji Bushehr jest zagrożona przez nieodpowiedzialne działania mieszkańców miejscowości.

Iluminacyjny spektakl z Wałem Hadriana w roli głównej

W sobotnią noc, w przeddzień rozpoczęcia „Brytyjskiego Tygodnia Turystyki”, na całej długości Wału Hadriana zapłonęły pochodnie. _Pre factum_ Linda Tuttiett, kierownika Hadrian’s Wall Heritage Ltd., zapowiadała, że będzie to niezapomnianym, wręcz magicznym wydarzeniem.

Waldemar Kowalski

Zamiast remontu dewastacja. Los Ostrej Bramy w Wilnie

Litwini, podobnie jak inne nowoczesne społeczeństwa, przewidują w swoim prawodawstwie, specjalne wymogi obowiązujące przy renowacji zabytków. Widocznie osoby odpowiedzialne za odnowienie Ostrej Bramy nie były tego świadome. Ich działalność przedstawiciele litewskiego Ministerstwa Kultury określili mianem _przerażającego wandalizmu._

Radosław Żyszczyński

XVIII Konkurs Recytatorski Poezji Jenieckiej „Nie traćmy pamięci”

Dnia 16 kwietnia 2010 r. (piątek) w siedzibie muzeum w Łambinowicach odbędzie się finał wojewódzki XVIII edycji Konkursu Recytatorskiego Poezji Jenieckiej „Nie traćmy pamięci”, organizowany przez Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu. Konkurs skierowany jest do młodzieży szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych województwa opolskiego.

We Wrocławiu trwa wystawa: „Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku”

Szacuje się, że na Dolnym Śląsku jest 760 dworów, pałaców i zamków. Zabytki te w czasach swej świetności służyły koronowanym głowom i wielu innym prominentnym osobom. Dzisiaj znajdują się w opłakanym stanie, mimo to przykuwając uwagę turystów. To między innymi dla nich we wrocławskim Muzeum Architektury od 18 lutego do 3 maja 2010 roku odbywa się wystawa poświęcona wskazanym zabytkom. Towarzyszy jej książka Krzysztofa Eysymontta „Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku”.

Radosław Żyszczyński

Mat. pras. , Grażyna Latos

Muzy, bachantki i centaury z miast Wezuwiusza. Arcydzieła malarstwa pompejańskiego

W środę 17 lutego w Warszawie, w związku z trzechsetną rocznicą rozpoczęcia wykopalisk archeologicznych w Herkulanum, odbędzie się wernisaż wystawy „Muzy, bachantki i centaury z miast Wezuwiusza. Arcydzieła malarstwa pompejańskiego”. Wystawę będzie można oglądać do 15 marca bieżącego roku.

W Chorwacji powstało muzeum Neandertalczyków

Pod koniec miesiąca w chorwackiej miejscowości Krapina (region Hrvatsko Zagorje na północy kraju) zostanie otwarte podziemne muzeum Neandertalczyków. To właśnie w pobliżu Krapiny ponad wiek temu dokonano jednego z najważniejszych odkryć archeologicznych związanych z tym gatunkiem hominidów.

Ciekawostki i rocznice

Historia miłosna z dreszczykiem w tle

Potajemny romans, węgierskie powstanie antyhabsburskie i duch pomagający zakochanym. Serwujemy odrobinę historii z tym, co Czytelnicy „Histmaga” lubią najbardziej: intrygą, tajemnicą i – w związku z dzisiejszym świętem – szczyptą miłości. Na dodatek historii z rejonów w Polsce o dziwo bardzo słabo znanych.

Aleksandra Zaprutko

Grażyna Latos , Mat. pras.

Warsztaty historii kobiet dla przewodniczek i przewodników miejskich po Krakowie

W sobotę i niedzielę 20 i 21 lutego w Krakowie, w ramach projektu „Krakowski Szlak Kobiet”, odbędą się bezpłatne warsztaty genderowe i historii kobiet. Organizatorką wydarzenia jest Fundacja Przestrzeń Kobiet.

Lekcje i prelekcje muzealne CMJW w Łambinowicach-Opolu

Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu zachęca do udziału w lekcjach i prelekcjach muzealnych na rok szkolny 2009/2010. Oferta skierowana jest głównie do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, a także do studentów.

Konkurs na projekt edukacyjny pt. „Póki nie jest za późno”, organizowany przez CMJW

Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu ogłasza II edycję konkursu na projekt edukacyjny pt. „Póki nie jest za późno”. Jest on adresowany do nauczycieli i uczniów wszystkich typów szkół w całym kraju.

Mat. pras. , Michał Świgoń

Niech zadźwięczy oręż! – wystawa w gliwickim muzeum pod patronatem „Histmag.org”

W gliwickiej Willi Caro (ul. Dolnych Wałów 8a) od 12 lutego prezentowana będzie wystawa „Oręż średniowiecza”. Oryginalne elementy średniowiecznego uzbrojenia, jakie obejrzymy w Willi Caro pochodzą głównie z wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenie naszego kraju. Przykłady broni zaczepnej: mieczy, grotów włóczni, żeleźców toporów, czy broni ochronnej: kolczuga i hełm garnczkowy pokazane zostaną na wystawie w szerokim kontekście nie tylko historii oręża, ale także obyczajowości tej odległej i ciągle fascynującej epoki.

Niezwykłe odkrycie w Sandomierzu

W czasie prac renowacyjnych w prezbiterium sandomierskiej katedry odsłonięto w 2008 roku unikatowy na skalę Polski kolorowy fryz heraldyczny z lat 1406–1413.

Zimowy kiermasz wydawnictw Muzeum Narodowego w Warszawie

W piątek 5 lutego w godzinach 12:00 - 21:00 a także w sobotę i niedzielę (6, 7 lutego) w godzinach 12.00 - 18.00 Muzeum Narodowe w Warszawie zaprasza na zimowy kiermasz swoich wydawnictw.

Ferie z MHP

Chcesz żeby Twoje dziecko w czasie ferii nie tylko odpoczęło, ale w ciekawy sposób dowiedziało się czegoś nowego? Może dobrym pomysłem jest zapisanie je na zajęcia pt. _Co historyk ma wspólnego z detektywem? Historia osoby obiektem opisana_ organizowane przez Muzeum Historii Polski?

Ferie zimowe w muzeum w Łambinowicach

Podczas ferii zimowych Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu zaprasza dzieci i młodzież na interesujące warsztaty. Zajęcia będą prowadzone do 26 lutego 2010 r. Są skierowane przede wszystkim do grup zorganizowanych, dzieci i młodzieży uczestniczących w obozach zimowych, koloniach i półkoloniach. Zapraszamy!

65. rocznica wyzwolenia Auschwitz

65 lat temu, 27 stycznia 1945 roku, żołnierze 60. armii Pierwszego Frontu Ukraińskiego (z których zginęło ponad 230) wyzwolili hitlerowski obóz zagłady Auschwitz-Birkenau. Ocalono około 7,5 tys. więźniów.

Recenzje

Adam Dylewski – „Śladami kultur pogranicza. Od Gdańska do Ustrzyk Dolnych” – recenzja i ocena

Wędrówka „śladami kultur pogranicza” wyłącznie z przewodnikiem Adama Dylewskiego w ręku na pewno by się nie udała. Co nie zmienia faktu, że po książkę tę warto sięgnąć przed zaplanowaniem podróży po wschodnich rubieżach Polski.

Francuskie Alpy, Mont Blanc i St Gervais

Kiedy w połowie lat sześćdziesiątych XX wieku zapanował trend udoskonalania sprzętu narciarskiego – wiązań, nart, czy butów – jednymi z „przodowników pracy” byli budujący olbrzymie ośrodki oraz nowoczesne stacje narciarskie Francuzi. Efekty tych prac można podziwiać na francuskich stokach i w alpejskich miasteczkach, takich jak Saint-Gervais.

Państwo żyjące z turystyki... zamyka muzea

2600 pełnoetatowych i 4000 tymczasowych pracowników ministerstw turystyki i kultury wyrzuconych na bruk. 22 stanowiska archeologiczne i 23 muzea zamknięte dla zwiedzających. Ograniczenia w funkcjonowaniu nawet kluczowych, stołecznych placówek muzealnych. Takie środki walki z kryzysem byłyby zrozumiałe gdyby chodziło o wiele różnych krajów... ale Grecja?!

Miejska archeologia, czyli historia kilku warszawskich pomników

17 stycznia 1945 r., po kilkugodzinnej walce oddziały polskie i radzieckie wyzwoliły zniszczoną i spustoszoną Warszawę. Kiedyś ważne święto lokalne, dziś zapomniana rocznica. Jednak w stolicy wciąż stoją pomniki żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego i partyzantów GL/AL – kiedyś istotne elementy „polityki historycznej” PRL. Dziś znajdują się na uboczu głośnych obchodów i uroczystości...

Muzealne Spotkania Filmowe w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach

Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu zaprasza wszystkich zainteresowanych do udziału w nowym projekcie edukacyjnym pt. „»Świat za drutami«. Cykl spotkań z filmem o tematyce jenieckiej”. Projekt ma na celu popularyzowanie tematyki jenieckiej przy pomocy projekcji filmów historycznych.

Dorota Musiał

Mat. pras. , Katarzyna Nowak

XIX wiek na płótnie

Aleksander Gierymski, Jacek Malczewski, Jan Matejko. Obrazy tych i wielu innych XIX-wiecznych polskich mistrzów pędzla można oglądać do końca stycznia w Willi Edwarda Herbsta w Łodzi. Na wystawie „Malarstwo polskie XIX wieku” zaprezentowano część z bogatych zbiorów łódzkiego Muzeum Sztuki.

Mat. pras. , Kamil Janicki

Konkurs „Ocal okruchy historii - młodzież buduje muzea”

Ministerstwo Edukacji Narodowej zaprasza do udziału w adresowanym do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych konkursie „Ocal okruchy historii” na opis pamiątki historycznej z okresu II wojny światowej lub działalności „Solidarności” i opozycji demokratycznej lat 1970-1989.

Wesołe miasteczko Auschwitz?

Jak pokazał sondaż przeprowadzony wśród brytyjskich dzieci, 1/6 z nich sądzi, że Auschwitz to park rozrywki.

Odzyskano obraz Moneta. Po 9 latach

Po przeszło 9 latach Policji udało się odzyskać skradziony z Muzeum Narodowego w Poznaniu obraz Claude'a Moneta „Plaża w Pourville”.

Historia prasy bezdebitowej w Szczecinie

W tym tygodniu w szczecińskim Liceum Plastycznym im. Constantina Brancusi (ul. Kurkowa 1) ruszyła wystawa przygotowana przez miejscowy oddział IPN oraz wspomniane liceum zatytułowana _Papierowa rewolucja. Prasa bezdebitowa w PRL_, stanowiąca część obchodów Roku Kultury Niezależnej.

Pamiątki po Jerzym Waldorffie w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy

Od kilku dni w muzeum na warszawskim Starym Mieście prezentowana jest wystawa zatytułowana _Jerzy Waldorff 1910-1999. Umarły – znajomy – kochany_ zorganizowana w dziesięciolecie śmierci wybitnego krytyka i popularyzatora wiedzy muzycznej, pisarza i inicjatora akcji ratowania cmentarza powązkowskiego.

Zamek Krzyżtopór znów w pełnym blasku?

Odnowiona brama wjazdowa, sale balowe i ogród różany, do tego ścieżki dydaktyczne i muzeum – to wszystko ma powstać w przeciągu dwóch lat na zamku Krzyżtopór w Ujeździe (woj. świętokrzyskie). Czy dzięki podpisanej niedawno umowie rodowa rezydencja Ossolińskich stanie się _markowym produktem turystycznym_?

Artykuły

Geneza powstania lotniska w Gdańsku Rębiechowie. Cz. I: Historia portu Gdańsk Wrzeszcz

Gdańskie lotnisko we Wrzeszczu funkcjonowało w latach 1910–1974. Powstało na terenach wcześniej pełniących rolę pruskiego poligonu, by po sześciu dekadach zniknąć pod naporem rozrastającego się miasta i utrudnień wynikających ze złej lokalizacji i trudnych warunków pogodowych. Dopiero rezygnacja z jego użytkowania otworzyła drogę do budowy portu lotniczego w Gdańsku Rębiechowie.

Alicja Młyńska

Znak z napisem „Arbeit macht frei” odzyskany

Policja odzyskała napis „Arbeit macht frei” skradziony w piątek z bramy obozu w Auschwitz. Niestety, został już pocięty na części.

Dzieła Jacka Malczewskiego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie

Z okazji przypadającej w bieżącym roku 80. rocznicy śmierci Jacka Malczewskiego Muzeum Narodowe w Warszawie zaprasza na wystawę kolekcji dzieł malarza. Na ekspozycję składa się ok. 120 obrazów i szkiców olejnych oraz 200 rysunków i akwarel. Wystawę dopełniają: folder z omówieniem założeń wystawy, katalog naukowy całego zbioru dzieł Jacka Malczewskiego z wyborem ilustracji oraz szereg wykładów, spotkań i warsztatów.

Skradziono napis „Arbeit macht frei”

_Trudno nazwać to, co stało się dziś w nocy innym słowem niż „profanacja”_ – Muzeum Auschwitz-Birkenau poinformowało o kradzieży znaku z napisem „Arbeit macht frei” znajdującego się nad bramą byłego hitlerowskiego obozu zagłady.

Recenzje

Brian Haughton – „Tajemne miejsca” – recenzja i ocena

Do lektury książki Briana Haughtona podszedłem z pozytywnym nastawieniem. Wprawdzie nie przepadam za publikacjami o tajemnicach, artefaktach, skarbach, spiskach itd., ale piękne wydanie, elegancka okładka, gustowne ilustracje i renoma wydawnictwa zrobiły swoje. Z wysokiego konia spada się, jak wiadomo, najboleśniej. Z tym większym rozczarowaniem mówię: niech ktoś da na gwiazdkę tłumaczowi i redaktorce tej książki słownik poprawnej polszczyzny!

Kamil Janicki , Roman Sidorski

Przeglądy nowości

Muzea nie gęsi, też stoiska mają

Udział placówek muzealnych w "krakowskich Targach Książki":http://histmag.org/?id=3714 to żadne novum. Dotąd brakowało ich natomiast, o dziwo, na ściśle historycznych "targach w Warszawie":http://histmag.org/?id=3608. W tym roku, obok wielu innych zmian, organizatorzy zdecydowali się zapełnić także tę lukę. Na odbywającej się pod patronatem „Histmaga” imprezie swoje książki zaprezentowało kilkanaście muzeów, przede wszystkim tych ulokowanych w Warszawie. Odwiedziliśmy stoiska części z nich.

Życie codzienne w Rumunii w czasach Ceauşescu – wernisaż wystawy

W czwartek 10 grudnia o godzinie 18.00 Rumuński Instytut Kultury w Warszawie oraz Dom Spotkań z Historią zapraszają na wernisaż wystawy „Zdjęcia osobiste i zakazane. Życie codzienne w Rumunii w czasach Nicolae Ceauşescu”. Wystawa jest częścią programu przygotowanego przez DSH w 20. rocznicę upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.