Jak wyglądał handel na Wołyniu w okresie międzywojennym?
Ten tekst jest fragmentem książki Ireneusza Jasiuka i Damiana Jasiuka „Wołyń – historia, ludzie, zabytki” Tom 1 i 2. Książka została wyróżniona w kategorii edytorskiej tegorocznej nagrody Klio!
Na Wołyniu ludności czynnej zawodowo w handlu i ubezpieczeniach według stanu na 1931 roku było 35 682, co stanowi 1,71% ogółu. Pracowników umysłowych było 2043. Wskaźnik ten był nieco wyższy niż np. w województwach nowogrodzkim czy wileńskim, ale niższy niż na ziemiach polskich znajdujących się na zachód od Wołynia. Domów handlowych działa na Wołyniu 26 (dane na rok 1938).
Do największej imprezy handlowej Wołynia należy zaliczyć odbywające się każdego września od 1930 roku Targi Wołyńskie w Równem. Ich główną rolą jest integracja Wołynia z pozostałymi regionami Polski oraz zachęcenie przedsiębiorców do inwestowania w te ziemie. Pełnią też funkcję edukacyjną. Corocznie przybywa tu znaczna liczba zwiedzających z całego kraju, która od 1930 roku wzrosła niemal trzykrotnie, przez co stały się one trzecią najliczniej odwiedzaną instytucją targowo-wystawową w Polsce. Teren Targów Wołyńskich obejmuje 7 ha powierzchni, zabudowany jest kilkudziesięcioma obiektami należącymi do Zarządu Targów i prywatnych wystawców.
Charakterystyczne są pawilony, gdzie przedsiębiorcy prezentują swoje biznesy: „Stylowe i malownicze, kryte słomą chatki nie są bynajmniej dziełem przypadku, ale nadając specjalny charakter Targom jako całości, podkreślają w sposób przemawiający i bezpośredni regionalność Wołynia”. Spośród licznych działów na Targach wyróżnić można: rolniczy, eksportowy, przemysłowy, handlowy i turystyczny. Bardzo ciekawa jest inicjatywa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, które rokrocznie organizuje wystawę i konkurs fotograficzny o tematyce Wołynia. Wśród atrakcji przewidzianych na Targi w 1936 roku znalazły się: wyścig kolarski, biegi, konkursy konne, pokaz zaprzęgu, zawody strażackie, jarmark wołyński oraz wiele innych. Firmy, które prezentują swoje wyroby, pochodzą z Warszawy, Lwowa, Gdyni, Zakopanego i praktycznie wszystkich zakątków Wołynia. W tym czasie, dzięki reklamie na Targach Wołyńskich, ponadregionalne uznanie zdobył browar Bergszlos z Równego, wytwarzający, poza piwem, także lemoniady i inne napoje.
Wystawy rolnicze stały się wołyńską tradycją. W 1924 roku taka wystawa odbyła się w Równem, dwa lata później we Włodzimierzu Wołyńskim i w 1927 roku w Dubnie.
Znaczącym dla Wołynia wydarzeniem była Wystawa Rolniczo-Przemysłowa w Łucku, która odbyła się 1–6 września 1928 roku. Miała charakter handlowy, a została zorganizowana dla uczczenia dziesiątej rocznicy odzyskania niepodległości. Funkcję honorowego prezesa tego wydarzenia pełnił wojewoda wołyński Henryk Józewski, a wzięli w niej udział przedstawiciele władz państwowych. Na terenie 5 ha powstało na cele tego wydarzenia 40 pawilonów. Jej atrakcjami były: zawody wioślarskie, przedstawienia teatralne oraz pokazy taneczne. Udział wzięło 666 wystawców, w tym: 24 z województw centralnych, 16 z Małopolski, 4 z województw zachodnich, 3 z Polesia i 619 z Wołynia. Swój dorobek prezentowali też ziemianie, wśród nich ordynat ołycki, książę Janusz Radziwiłł. Wystawę tłumnie odwiedziły wycieczki młodzieżowe i szkolne, dla których obowiązywała specjalna, niska cena za bilet wstępu – 25 groszy od osoby. W ciągu niespełna tygodnia wystawę obejrzało ponad 50 000 zwiedzających.
Należy zaznaczyć, że na Wołyniu odbywa się wiele innych imprez handlowych. Targi, jarmarki to wydarzenia, które mają miejsce nie tylko w większych miastach, ale też w mniejszych miejscowościach. Jest to podstawowy sposób rozwoju dla danej miejscowości. W związku z charakterem handlowym, chociażby Równe wyrosło na największe miasto Wołynia, wyprzedzając stołeczny Łuck. Tam, gdzie jest on utrudniony, miasto podupadało. Przykładem może być Ostróg, niegdyś jedno z najznamienitszych miast tej krainy.
Po 1920 roku, w związku z tym, że stał się miastem granicznym ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, z którym handel z wiadomych przyczyn praktycznie od początku nie istniał, stracił nawet status miasta powiatowego. Handel i ubezpieczenia rozwijały się prężnie, ale ludzi zatrudnionych w tych dziedzinach na Wołyniu było zbyt mało jak na tak dużą krainę. Zestawiając rolnictwo, przemysł i handel, należy zaznaczyć, że Wołyń to region typowo rolniczy i pomimo prób ożywienia go za pomocą inwestycji pobudzających rozwój przemysłu przez pierwsze dwadzieścia lat istnienia niepodległej Polski nie dorównał województwom Polski Centralnej i Zachodniej.
