Katastrofa w Czarnobylu
Katastrofa w Czarnobylu – zobacz też: Czarnobyl: Zlikwidować strefę śmierci
Zasięg radiacji cezu-137 dziesięć lat po katastrofie (na licencji Creative Commons - uznanie autorstwa na tych samych warunkach 2.5) 26 kwietnia 1986 r. w elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie (w obwodzie kijowskim) wydarzyła się największa katastrofa nuklearna w historii. W reaktorze jądrowym bloku nr 4 doszło do awarii, w wyniku której skażeniu uległy ogromne połacie terytorium Ukrainy (ok. 42 tys. km kw.), Białorusi (47 tys. km kw.) i Rosji (57 tys. km kw.). Według różnych szacunków ewakuowano wówczas ok. 300-350 tys. ludzi mieszkających w promieniu 100 km od elektrowni (miasto Prypeć, które znajduje się 3 km od reaktora zamieszkiwało wówczas 49 tys. ludzi. Z kolei leżący 18 km od elektrowni Czarnobyl liczył 12,5 tysiąca mieszkańców). Wchodzące w jej skład cztery reaktory typu RBMK-1000 (z moderatorem grafitowym), które mogły osiągnąć maksymalną moc wynoszącą 1 GW zbudowano między 1970 a 1983 r. W chwili katastrofy wznoszono dwa kolejne.
Najczęściej powtarzanymi przyczynami eksplozji w Czarnobylu były wady konstrukcyjne reaktora (m.in. prętów sterujących). Władze ZSRR za katastrofę obwiniały nieodpowiednio wyszkolony personel obsługi reaktora, który znajdował się pod nadzorem Anatolija Diatłowa, skazanego później na 10 lat pozbawienia wolności. Twierdzono, że główną przyczyną awarii było niezastosowanie podstawowych procedur bezpieczeństwa podczas przygotowań do przeprowadzenia testów kontrolnych, m. n. w celu ulepszenia systemu chłodzenia reaktora. Wspomniany eksperyment rozpoczął się o godzinie 1.23 czasu lokalnego. Test bezpieczeństwa nie powiódł się, co poskutkowało przegrzaniem się reaktora i – w efekcie – częściowym stopieniem jego rdzenia oraz eksplozją wodoru.
Po dziś dzień nie ma całkowitej zgody co do dokładnej liczby ofiar katastrofy w Czarnobylu. Specjaliści ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) podkreślają, że długofalowymi reperkusjami katastrofy było wykrycie chorób popromiennych u wielu tysięcy osób. Należy odnotować, że w wyniku eksplozji życie straciło 30 pracowników elektrowni oraz strażaków biorących udział w akcji ratowniczej oraz w likwidowaniu skutków awarii. Dwie osoby zginęły w wyniku odniesionych wówczas obrażeń, a następne 28 – u których stwierdzono ostry zespół popromienny (ARS) – zmarło kilka tygodni później. Podobne dolegliwości zdiagnozowano u 237 osób (następnie potwierdzono je u 134 pacjentów). Od 1987 r. do 2004 r. zmarło kolejne 19 osób.
Reaktor jądrowy bloku nr 4 elektrowni w Czarnobylu (fot. Carl Montgomery, na licencji Creative Commons - uznanie autorstwa 2.0) Przy usuwaniu skutków katastrofy pracowało ok. 200 tys. ludzi, z których prawdopodobnie kilka tysięcy otrzymało zwiększone dawki promieniowania (od 1 siwerta wzwyż), co w przyszłości mogło skutkować pogorszeniem stanu ich zdrowia. Według raportu Komitetu Naukowego ONZ ds. Skutków Promieniowania Atomowego (UNSCEAR) głównym skutkiem emisji do atmosfery radioaktywnego pyłu grafitu, uranu oraz jodu była zwiększona ilość zachorowań na różne dolegliwości, w tym złośliwe nowotwory tarczycy.
W siedmiostopniowej Międzynarodowej skali zdarzeń jądrowych i radiologicznych (INES), opracowanej przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej, katastrofa w Czarnobylu otrzymała najwyższą ocenę (7) oznaczającą wielką awarię. Na terytorium objętym promieniowaniem utworzono specjalną zamkniętą strefę (zonę). Co ciekawe, obok naukowców wciąż można w niej spotkać okolicznych mieszkańców utrzymujących się z uprawy ziemi.
Źródła: Chernobyl’s Legacy: Health, Environmental and Socio-Economic Impacts ; world-nuclear.org.
Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!
Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!
Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/
