Zmarła Teresa Torańska

Teresa Torańska (fot. Mariusz Kubik , udostępniono na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0.

Teresa Torańska urodziła się 1 stycznia 1944 r. w Wołkowysku na Grodzieńszczyźnie. Ukończyła studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim oraz podyplomowe studium dziennikarstwa. W latach 70. rozpoczęła (trwającą do 1981 r.) pracę reporterki tygodnika „Kultura”. Swoje teksty opublikowała w książkach Europa za 100 dolarów (wraz z Andrzejem Górkotem, 1975), Chłopcy z tamtych lat (razem z Jakubem Kopciem i Januszem Wilkiem-Białożejem, 1978) oraz Widok z dołu (1980).

W czasie „karnawału Solidarności” rozpoczęła pracę nad serią wywiadów z działaczami komunistycznymi zaangażowanymi we wprowadzanie w Polsce stalinizmu. Trafiły one później do wydanego w 1985 r. w drugim obiegu i w Londynie zbioru Oni. Jej rozmówcami byli Jakub Berman, Edward Ochab, Wiktor Kłosiewicz, Roman Werfel, Leon Chajn, Stefan Staszewski i Julia Mincowa. W rozmowach z byłymi dygnitarzami przebywającymi na partyjnej emeryturze udało się Torańskiej ukazać nie tylko kulisy dyktatury, ale także mentalność ludzi, głęboko zaangażowanych w budowę w Polsce totalitarnego systemu komunistycznego. Z tego właśnie powodu Oni stali się nie tylko klasykiem gatunku, ale także ważną lekturą badaczy zajmujących się najnowszą historią Polski oraz całego bloku sowieckiego. Stąd też liczne po 1989 r. wydania tej pozycji, również na rynki zagraniczne.

W swoich kolejnych książkach z powodzeniem wykorzystywała konwencję pogłębionego wywiadu. Opublikowana w 1994 r. książka My zawierała rozmowy z przedstawicielami solidarnościowej ekipy, która po 1989 r. przejęła ster władzy w kraju (m.in. z Leszkiem Balcerowiczem, Janem Krzysztofem Bieleckim i Jarosławem Kaczyńskim). W wydanej w 2006 r. pozycji Byli rozmawiała z ludźmi władzy komunistycznej lat 70. i 80. (m.in. gen. Wojciechem Jaruzelskim, Jerzym Urbanem i Maciejem Szczepańskim). Rok później ukazała się książka Są, a w niej rozmowy m.in. z Janem Nowakiem-Jezoriańskim, Ewą Łetowską, Edwardem Wnukiem-Lipińskim czy Bronisławem Komorowskim, w 2008 r. natomiast zbiór Jesteśmy. Rozstania ’68, zawierający kilkadziesiąt rozmów z pomarcowymi emigrantami. Jej ostatnia książka pt. Śmierć spóźnia się o minutę, wydana w 2010 r. zawierała rozmowy z Michałem Bristigerem, Michałem Głowińskim oraz Adamem Danielem Rotfeldem.

Styl Torańskiej charakteryzował się ogromną wnikliwością i zdecydowaniem, połączonym z ogromną skrupulatnością w przygotowywaniu się do rozmowy oraz cierpliwością w ucieraniu ostatecznego jej kształtu. Nie przypadkowo przeprowadzane przez nią wywiady weszły do klasyki tego gatunku, stając się wzorcem dla uczących się dziennikarskiego fachu.

Teresa Torańska była też współautorką filmów dokumentalnych: Dworzec gdański (2007) i Noc z generałem (2004, oba w reż. Marii Zmarz-Koczanowicz), Było i już (2002, reż. Feliks Falk) oraz Changing the guard (1990, reż. Peter Bate dla BBC). W ostatnich latach była związana z „Gazetą Wyborczą” oraz „Newsweekiem”. W 2001 r. została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, otrzymała liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego oraz Nagrodę im. Barbary Łopieńskiej.

Źródło: wiadomosci.gazeta.pl