Rewolucja Islamska: Persja na drodze wiary
jpg Powrót ajatollaha Chomeiniego z wygnania, 1 lutego 1979 r. (fot. sajed.ir, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported) Rewolucja skierowana była przeciwko prozachodnim rządom szacha, który, nie licząc się ze społeczeństwem, wprowadził reformy, które miały przekształcić Iran w nowoczesny kraj na wzór państw zachodnich. „Biała rewolucja”, jaką przeprowadził szach w latach 60-tych przyniosła odwrotne skutki do oczekiwanych. Mimo nadania np. praw wyborczych kobietom, reformy szacha nie zmieniły stopy życiowej robotników, a takich postulatów jak bezpłatne podstawowe nauczania czy zapewnienie powszechnej opieki zdrowotnej – nie udało się zrealizować. Te i inne posunięcia szacha (dobre stosunki z USA i Izraelem) wzbudzały niezadowolenie wśród kleru szyickiego, na czele którego stał Ruhollah Chomeini, zmuszony przez organy bezpieczeństwa do opuszczenia kraju.
Szach rozbudowywał aparat represji: Policję Wojskową, Policję Miejską, Gwardie Cesarską, Irańską Żandarmerie Cesarską, Wywiad Wojskowy, Cesarską Organizację Inspekcji, Biuro Specjalne oraz SAVAK – Narodową Organizację Wywiadu i Bezpieczeństwa. Właśnie SAVAK stał za terrorem w Iranie w latach 60-tych i 70-tych. SAVAK porywał, torturował i mordował ludzi, którzy mogliby być nieprzychylni władzy szacha.
Od 1978 r. przez Iran przechodziła fala demonstracji (Kum, Teheran, Isfahan, Karman, Sziraz), które prawie w każdym przypadku były krwawo tłumione przez oddziały podległe szachowi. Ludność coraz liczniej brała w nich udział. Po kolejnych masakrach demonstrantów, ludność organizowała uroczystości żałobne, które przeradzały się w kolejne manifestacje, a te ponownie były krwawo tłumione. Nastroje społeczne się radykalizowały.
16 stycznia 1979 r. szach wyjeżdża z Iranu, powierzając władzę Radzie Regencyjnej i nowemu premierowi Bachtiarowi – który wydaje zgodę na powrót Chomeiniego z wygania. Mimo, początkowego tworzenia się dwóch ośrodków władzy (jeden podległy Bachtiarowi, drugi Chomeiniemu), to temu ostatniemu, po wygraniu konfrontacji przez kadetów szkoły lotnictwa (ze wsparciem mieszkańców Teheranu), udaje się uzyskać poparcie społeczne. Premier proszachowskiego rządu ucieka za granicę. Chomeini formuje własne oddziały militarne – Gwardię Strażników Rewolucji Islamskiej, która rozpoczyna rozprawę z przeciwnikami Chomeiniego i jego wizji Iranu, czyli państwa, którego wszystkie kwestie prawne, społeczne, polityczne ma rozstrzygać islam.
