Przejęcie władzy w Polsce przez komunistów – kalendarium

opublikowano: 2012-07-22, 17:00
wolna licencja
Przez wiele lat 22 lipca był świętem państwowym. Dla komunistów był mityczną datą początku nowej państwowości. Przejęcie władzy w Polsce przez komunistów było jednak procesem długim, a jego źródła odnaleźć możemy już w roku 1939. Jak to się stało, że Polska stała się państwem komunistycznym i jakie wydarzenia do tego doprowadziły?
reklama

Przejęcie władzy w Polsce przez komunistów – zobacz też: Komunizm: nieudany raj

1939–1941

23 sierpnia 1939

Podpisanie przez Niemcy hitlerowskie i Związek Radziecki paktu Ribbentrop-Mołotow. Dokument będący paktem o nieagresji zawierał również tajną klauzulę ustanawiającą podział wpływów ZSRR i Niemiec w Europie Środkowo-Wschodniej. Na podstawie tego dokumentu dokonany miał być rozbiór Polski na linii Narew–Wisła–San.

1 września 1939

Napaść III Rzeszy Niemieckiej na Polskę. O godzinie 4.45 nasz kraj został zaatakowany na całej długości granic przez wojska lądowe, powietrzne i marynarkę wojenną wroga.

17 września 1939

Armia Czerwona wkroczyła na teren, ogarniętej wojną z Niemcami, Rzeczpospolitej. Pretekstem do inwazji była ochrona ludności białoruskiej i ukraińskiej. Agresja ZSRR, stanowiąca złamanie paktu o nieagresji z 1932 r., przypieczętowała klęskę Polski w kampanii wrześniowej.

28 września 1939

Podpisanie przez Niemcy hitlerowskie i Związek Radziecki traktatu o granicach i przyjaźni. Zmieniał on – w stosunku do paktu Ribbentrop-Mołotow – strefę wpływów w Polsce. Granica pomiędzy Niemcami a ZSRR przebiegać miała wzdłuż Pisy–Narwi–Bugu–Sanu. W tajnym protokole obydwie strony zobowiązały się do zwalczania polskiego podziemia niepodległościowego.

Podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow na Kremlu 23 sierpnia 1939 r.

22 października 1939

Na terenach zajętych przez Związek Radziecki odbyły się „wybory” do Zgromadzeń Ludowych. Miały one stworzyć wrażenie, że terytoria te nie są okupowane przez ZSRR, ale ich ewentualne przyłączenie do Sowietów wynika z woli mieszkańców.

27–29 października 1939

Zgromadzenie Ludowe Zachodniej Ukrainy i Zgromadzenie Ludowe Zachodniej Białorusi ogłosiły chęć przyłączenia do Ukraińskiej SRR i Białoruskiej SRR.

29 listopada 1939

Mieszkańcom Kresów Wschodnich nadano obywatelstwo radzieckie pozbawiając tym samym obywatelstwa polskiego.

10 lutego 1940

Rozpoczęły się deportacje w głąb Związku Radzieckiego rodzin osadników gospodarujących na Kresach Wschodnich, którzy ziemię otrzymały w ramach reformy rolnej z 1925 na mocy tzw. osadnictwa wojskowego. Kolejne deportacje ludności polskiej miały miejsce w kwietniu i czerwcu. Szacuje się, że w sumie na wschód wywieziono ponad 320 tys. Polaków i Żydów.

2 marca 1940

Ławrientij Beria skierował do Stalina specjalną notkę, w której stwierdzał, że polscy oficerowie – jeńcy wojenni przetrzymywani w radzieckich obozach jenieckich (w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie) – stanowią zagrożenie dla Związku Radzieckiego i wobec tego należy ich jak najszybciej zlikwidować.

kwiecień–maj 1940

Trwały masowe egzekucje polskich jeńców wojennych znajdujących się na terenie Związku Radzieckiego zwane zbrodnią katyńską. W sumie zamordowano prawie 22 tys. oficerów przedwojennego Wojska Polskiego.

październik 1940

Trwały rozmowy pomiędzy władzami radzieckimi, a wyselekcjonowanymi oficerami polskimi „ocalonymi” ze zbrodni katyńskiej. Celem negocjacji było stworzenie u boku Armii Czerwonej polskich oddziałów wojskowych.

reklama

1941–1944

22 czerwca 1941

Niemcy hitlerowskie rozpoczęły inwazję na ZSRR.

23 czerwca 1941

W radiowym przemówieniu premier polskiego rządu emigracyjnego gen. Władysław Sikorski, krytycznie ocenił dotychczasową próbę współpracy ZSRR i Niemiec. Wyraził nadzieje, że atak Niemiec spowoduje, że Kreml unieważni swoje dotychczasowe umowy z hitlerowcami i powróci do postanowień traktatu ryskiego.

lipiec 1941

W Moskwie rozpoczęła nadawanie polska radiostacja im. Tadeusza Kościuszki. Wzywała ona Polaków do podjęcia walki z okupacją niemiecką i wsparcia Armii Czerwonej w walce z hitlerowcami.

12 lipca 1941

Wielka Brytania i ZSRR podpisały układ dwustronny o wzajemnej pomocy i niezawieraniu pokoju z Niemcami bez uzgodnienia.

30 lipca 1941

W Londynie podpisano układ Sikorski-Majski – umowę regulującą stosunki polsko-radzieckie w obliczu nowej sytuacji politycznej. Uznano w nim traktaty radziecko-niemieckie z 1939 roku za nieważne, zapowiedziano przywrócenie stosunków dyplomatycznych i udzielenie wzajemnej pomocy wojskowej. Władze radzieckie zgodziły się na utworzenie w Rosji armii polskiej pod dowództwem wskazanym przez rząd emigracyjny. ZSRR udzielał też amnestii wszystkim obywatelom polskim, przetrzymywanym w więzieniach i łagrach na terenie Związku Radzieckiego.

14 sierpnia 1941

W Moskwie podpisano umowę o utworzeniu armii polskiej pod dowództwem gen Władysława Andersa.

Władysław Anders

Rządy USA i Wielkiej Brytanii podpisały tzw. Kartę Atlantycką, w której uznano, że przyszły ład międzynarodowy po II wojnie opierać się będzie na prawie do samostanowienia narodów, zmiany terytorialne uzależniono od zgody rządów państw zainteresowanych, obiecano, że przywrócona zostanie niepodległość państwom okupowanym przez państwa Osi. 24 września do Karty przystąpiły ZSRR i Polska.

26 września 1941

Z Moskwy została wysłana pierwsza Grupa Inicjatywna, której zadaniem miało być stworzenie na ziemiach polskich partii komunistycznej i organizacja podziemia komunistycznego. Członkowie grupy do Polski jednak nie dotarli gdyż zginęli w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.

POLECAMY

Polecamy e-booka „Z Miodowej na Bracką”:

Maciej Bernhardt
„Z Miodowej na Bracką. Opowieść powstańca warszawskiego”
cena:
Wydawca:
Histmag.org
Okładka:
miękka
Liczba stron:
334
Format:
140x195 mm
ISBN:
978-83-925052-9-7

listopad 1941

Polska ambasada zaprotestowała przeciwko wcielaniu mieszkańców Kresów Wschodnich do Armii Czerwonej. W odpowiedzi rząd radziecki stwierdził, że zgodnie z dekretem z 19 listopada 1939 mieszkańcy dawnych ziem polskich są obywatelami ZSRR i jako tacy podlegają jurysdykcji władz sowieckich. Od tej zasady rząd sowiecki uczynił wyjątek jedynie w przypadku narodowości polskiej. Taka interpretacja prawna wskazywała, że Związek Radziecki nie zamierza opuszczać Kresów, a ich przynależność do ZSRR jest niepodważalna.

30 listopada–4 grudnia 1941

Wizyta gen. Sikorskiego w Moskwie. W czasie trwania wizyty poruszono kwestie problemów z organizacją armii polskiej w ZSRR oraz granicy wschodniej. Spotkanie skończyło się ogólnikowymi deklaracjami. Dawała się również zauważyć coraz mniejsza chęć dalszej współpracy z polskim rządem emigracyjnym ze strony władz sowieckich.

reklama

grudzień 1941

W rozmowach z przedstawicielami rządu brytyjskiego Stalin przedstawił koncepcję oparcia przyszłej granicy polskiej na Odrze i włączenia do państwa polskiego Prus Wschodnich. Jednocześnie chciał uzyskać gwarancje utrzymania granicy zachodniej ZSRR w stanie sprzed 1941 roku.

28 grudnia 1941

W Wiązownej pod Warszawą wylądowała druga Grupa Inicjatywna, której zadaniem było stworzenie partii komunistycznej na ziemiach polskich. W jej skład wchodzili m.in. Paweł Finder, Bolesław Mołojec i Marceli Nowotko.

5 stycznia 1942

Członkowie Grupy Inicjatywnej utworzyli na ziemiach polskich Polską Partię Robotniczą. Miała ona charakter partii politycznej oraz organizacji podziemnej, której celem była koordynacja działań ruchu komunistycznego względem okupacji niemieckiej oraz polskiego podziemia niepodległościowego.

26 marca 1942

Rząd brytyjski uznał zachodnią granicę ZSRR sprzed inwazji niemieckiej, na odcinku państw bałtyckich i Rumunii.

marzec 1942

Pogarszała się sytuacja armii gen. Andersa. Mniejsze dostawy żywnościowe i powiększająca się ilość ochotników, oraz uchodźców z sowieckich łagrów, spowodowały, że narastał głód. Rozpoczęły się rozmowy w sprawie ewakuacji armii do Iranu.

28 marca 1942

Utworzona została Gwardia Ludowa – zbrojne ramię PPR.

sierpień 1942

Rozpoczęta została ostateczna ewakuacja armii gen. Andersa na Bliski Wschód (jej pierwsza faza odbyła się na przełomie marca i kwietnia).

31 października 1942

Rząd radziecki oskarżył stronę polską o odmowę użycia armii polskiej w walkach przeciw Niemcom na terenie ZSRR i wywiązanie się z powziętych zobowiązań.

1 marca 1943

W Moskwie utworzono Związek Patriotów Polskich – organizację zrzeszających komunistów polskich mieszkających w ZSRR. Na czele Związku stanęła Wanda Wasilewska.

Wanda Wasilewska

11 kwietnia 1943

Agencja Transocean podała, że w lesie katyńskim koło Smoleńska Niemcy odkryli masowe groby polskich jeńców wojennych zamordowanych przez Rosjan. Rząd emigracyjny wezwał stronę radziecką do odniesienia się do stawianych zarzutów. Władze sowieckie odpowiedziały, że to zapewne masowe groby robotników polskich wywiezionych przez Niemców w 1941 roku. Były to jednak tłumaczenia mało przekonywujące. Dwa dni później komunikat został powtórzony przez Radio Berlin.

21 kwietnia 1943

W specjalnej depeszy do rządów Wielkiej Brytanii i USA, Stalin wyraził oburzenie „insynuacjami” polskimi jakoby Rosjanie stali za egzekucjami oficerów polskich. Wszelkie próby wyjaśnienia sprawy nazywał zaś wspieraniem obozu hitlerowskiego i jego propagandy.

reklama

25/26 kwietnia 1943

Mołotow wręczył ambasadorowi polskiemu Romerowi notę, która zawiadamiała o zerwaniu przez Związek Radziecki stosunków z rządem emigracyjnym RP, w związku z oskarżeniami strony polskiej odnośnie znalezionych przez Niemców masowych grobów w Katyniu.

maj 1943

W Sielcach nad Oką rozpoczęto formowanie 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki na czele z płk. Zygmuntem Berlingiem. Był to oddział wojska polskiego podporządkowany władzom radzieckim.

Zygmunt Berling

4 lipca 1943

W katastrofie lotniczej pod Gibraltarem zginął gen. Władysław Sikorski – premier rządu emigracyjnego.

12 października 1943

W bitwie pod Lenino wzięła udział 1 Dywizja im. Tadeusza Kościuszki. Wypuszczona na najtrudniejszy odcinek walk została zdziesiątkowana i na kilka miesięcy wycofano ją z dalszych działań wojennych.

listopad 1943

PPR na czele z Pawłem Finderem (wkrótce na stanowisku sekretarza generalnego zastąpił go Władysław Gomułka), wydał dokument O co walczymy? będący deklaracją ideową partii komunistycznej. Opisywała ona program polityczny partii oraz cele jakie sobie stawiała. Komuniści wydając deklarację uprzedzili podziemie niepodległościowe, które podobnego programu wcześniej nie opracowało.

Polecamy e-booka „Z Miodowej na Bracką” – Tom drugi!

Maciej Bernhardt
„Z Miodowej na Bracką. Opowieść powstańca warszawskiego t.2”
cena:
Wydawca:
Histmag.org
Okładka:
miękka
Liczba stron:
240
Format:
140x195 mm
ISBN:
978-83-930226-9-4

28 listopada–1 grudnia 1943

Odbyła się konferencja w Teheranie, na której wstępnie postanowiono, że zachodnia granica Polski oprze się na Odrze, natomiast podstawą granicy wschodniej będzie tzw. linia Curzona.

1944–1945

31 grudnia 1943/1 stycznia 1944

W Warszawie powołano Krajową Radę Narodową – ponadpartyjną organizację polityczną działającą z inicjatywy komunistów i przez nich zdominowaną. Obok członków PPR zrzeszała przedstawicieli kanapowych ugrupowań politycznych (Robotniczej Partii Polskich Socjalistów oraz Stronnictwa Ludowego „Wola Ludu”) – oraz „bezpartyjnych”. Na czele KRN stanął Bolesław Bierut – przedwojenny agent Kominternu i NKWD. Krajowa Rada Narodowa zaczęła uzurpować sobie prawo do reprezentowania społeczeństwa polskiego, odmawiając go rządowi emigracyjnemu w Londynie. Tego samego dnia KRN przemianował Gwardię Ludową na Armię Ludową.

Bolesław Bierut

3 stycznia 1944

Armia Czerwona przekroczyła przedwojenną granicę polsko-radziecką w okolicy miasta Sarny.

16 marca 1944

1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR przekształcono w 1 Armię Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Berlinga.

22 maja 1944

Stalin uznał oficjalnie Krajową Radę Narodową za jedyną reprezentację narodu polskiego.

Józef Stalin

luty 1944

Na Kresach Wschodnich rozpoczęła się koordynowana przez Armię Krajową akcja „Burza”. Pomoc polskiego podziemia była jednak odrzucona przez dowództwo radzieckie. Oficerów Armii Krajowej aresztowano, a szeregowych żołnierzy wcielano do armii Berlinga.

Aleksander Krzyżanowski „Wilk” – koordynował przebieg akcji „Burza” na Wileńszczyźnie

23 czerwca 1944

Armia Czerwona rozpoczęła operację białoruską, której celem było sforsowanie linii Bugu i marsz w kierunku Berlina.

21 lipca 1944

reklama

W Moskwie powstał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – quasi-rząd stworzony przez komunistów. Na czele Komitetu stanął Edward Osóbka-Morawski – lider fasadowej Robotniczej Polskiej Partii Socjalistów. Tego samego dnia struktury Armii Ludowej zostały włączone do armii Berlinga tworząc jednolite Wojsko Polskie pod dowództwem gen Żymierskiego.

Edward Osóbka-Morawski

22 lipca 1944

Po zajęciu Chełma – pierwszego większego miasta na ziemiach, które według władz radzieckich miały po wojnie należeć do Polski – ogłoszono manifest PKWN. Komitet uznał się jedyną legalną władzę w Polsce, opartą na demokratycznej konstytucji marcowej. Reprezentacją narodu miała być Krajowa Rada Narodowa. W manifeście zapowiadano reformę rolną, nacjonalizację niektórych gałęzi gospodarki oraz walkę z okupantem niemieckim.

27 lipca 1944

Podpisanie porozumienia między PKWN a rządem radzieckim, w którym uznano linię Curzona za podstawę wytyczenia wschodniej granicy Polski.

1 sierpnia 1944

W obliczu wkroczenia do Warszawy sił radzieckich, w stolicy rozpoczęło się powstanie przeciwko Niemcom. Ofensywa rosyjska została jednak wstrzymana, a walczące oddziały pozostawione same sobie. Wśród powstańców znajdowały się również oddziały AL.

3 sierpnia 1944

W Moskwie rozpoczęły się rozmowy premiera rządu emigracyjnego – Stanisława Mikołajczyka – ze Stalinem. Dotyczyły one stworzenia legalnego polskiego rządu, uznania granicy wschodniej oraz pomocy dla powstania.

Stanisław Mikołajczyk

6–7 sierpnia 1944

Mikołajczyk spotkał się z przedstawicielami PKWN, KRN i ZPP. W czasie spotkania Bierut zaproponował powołanie rządu jedności narodowej złożonej z 14 członków PKWN i 4 rządu londyńskiego. Mikołajczyk odrzucił tę propozycję.

24 sierpnia 1944

PKWN wydał dekret o rozwiązaniu wszystkich organizacji konspiracyjnych.

wrzesień 1944

Pod egidą komunistów zaczęły powstawać fasadowe partie polityczne nawiązujące do tradycji partii przedwojennych. „Na nowo” powstały Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe oraz Stronnictwo Demokratyczne. Właściwe struktury tych partii funkcjonowały zarówno na emigracji jak i w konspiracji w kraju.

Polecamy e-book Tomasza Leszkowicza – „Oblicza propagandy PRL”:

Tomasz Leszkowicz
„Oblicza propagandy PRL”
cena:
11,90 zł
Wydawca:
Michał Świgoń PROMOHISTORIA (Histmag.org)
Liczba stron:
116
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-65156-05-1

Książka dostępna również jako audiobook!

6 września 1944

Na terenach objętych administracją PKWN zapoczątkowano przeprowadzanie reformy rolnej przewidującą przymusową i nieodpłatną parcelację majątków powyżej 100 ha powierzchni ogólnej lub 50 ha użytków rolnych oraz pełnej własności Niemców, kolaborantów i osób uchylających się od służby wojskowej.

11 września 1944

Na mocy ustawy KRN, jej przewodniczący Bolesław Bierut, otrzymał uprawnienia Prezydenta RP. Funkcję rządu przyjął PKWN, KRN stanowić zaczęła władzę ustawodawczą

14 września 1944

Wojska radzieckie wkroczyły na Pragę, prawobrzeżną część Warszawy.

15/16 września 1944

W nocy oddziały 1 Armii Wojska Polskiego rozpoczęły forsowanie Wisły w celu udzielenia pomocy powstańcom warszawskim. Wobec braku wsparcia ze strony sił sowieckich polskie oddziały zostały zdziesiątkowane, a ostatnich żołnierzy ewakuowano z lewego brzegu Wisły w nocy z 23 na 24 września.

reklama

23 września 1944

Dekretem PKWN wprowadzono kodeks karny WP. Stał się on na długie lata podstawą wydawania bardzo surowych wyroków, m.in. na żołnierzy podziemia niepodległościowego na przełomie lat 40. i 50.

2 października 1944

Po 63 dniach walki upadło Powstanie Warszawskie.

7 października 1944

Powstała Milicja Obywatelska, mająca stanowić główną siłę policyjną znajdującą się pod kontrolą reżimu komunistycznego.

30 października 1944

PKWN wydał dekret o ochronie państwa przewidujący karę śmierci w przypadku próy obalenia ustroju czy przeszkadzaniu w czynnościach administracyjnych PKWN i KRN.

24 listopada 1944

Wobec coraz gorszego położenia międzynarodowego Polski i utraty oparcia w politycznych ugrupowaniach londyńskiej emigracji, premier Stanisław Mikołajczyk podał się do dymisji. Na stanowisku zastąpił go Tomasz Arciszewski z Polskiej Partii Socjalistycznej-Wolność, Równość, Niepodległość.

31 grudnia 1944

Krajowa Rada Narodowa powołała na ziemiach polskich Rząd Tymczasowy z Edwardem Osóbką-Morawskim na czele. W praktyce była to jedynie taktyczna zmiana nazwy, bowiem instytucja ta była przedłużeniem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.

19 stycznia 1945

Gen. Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny Armii Krajowej wydał rozkaz jej rozwiązania. Rozpoczęto tworzenie tzw. II konspiracji skierowanej przeciw władzy komunistycznej i Związkowi Radzieckiemu.

4–11 lutego 1945

Trwała konferencja w Jałcie. Zgodnie z jej postanowieniami polska granica wschodnia oprzeć się miała na linii Curzona, na zachodnie i północy zaś miał nastąpić: znaczny przyrost terytorialny. Na terytorium Polski miał też powstać Polski Rząd Tymczasowy Jedności Narodowej złożony z członków rządu emigracyjnego i władz komunistycznych.

27–28 marca 1945

W Pruszkowie pod Warszawą aresztowano przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, tzw. „szesnastu”, na czele z Pużakiem, Okulickim i Jankowskim. Zwabieni przez NKWD zostali przetransportowani do Moskwy, gdzie planowano ich proces.

Jan Stanisław Jankowski

21 kwietnia 1945

Rząd Tymczasowy podpisał ze Związkiem Radzieckim układ o przyjaźni i wzajemnej współpracy. W gruncie rzeczy stanowił on kolejne podkreślenie serwilistycznego podejścia komunistów polskich wobec ZSRR.

8/9 maja 1945

Wojna w Europie została zakończona. Dowództwo hitlerowskie podpisało bezwarunkowy akt kapitulacji. Na żądanie radzieckie ceremonia została powtórzona 9 maja, stąd też całe lata tego dnia obchodzono Dzień Zwycięstwa w państwach bloku sowieckiego.

17 czerwca 1945

Rozpoczęły się rozmowy w sprawie powołania uznawanego przez mocarstwa Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.

W tym samym czasie w Moskwie rozpoczął się proces „szesnastu”.

21 czerwca 1945

Utworzono Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej z Osóbką-Morawskim na czele. Jego zastępcami zostali Władysław Gomułka i Stanisław Mikołajczyk. TRJN został uznany przez społeczność międzynarodową za jedynego reprezentanta narodu polskiego

reklama

Zakończył się proces „szesnastu”. Przywódców Polskiego Państwa Podziemnego skazano na kary od 4 miesięcy do 10 lat pozbawienia wolności; 3 zostało uniewinnionych. Ostatni Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki został zamordowany w Moskwie 24 grudnia 1946 r.; w więzieniu sowieckim zmarli także Stanisław Jasiukowicz i Jan Stanisław Jankowski.

Tablica upamiętniająca Delegata Rządu na Kraj Jana Stanisława Jankowskiego i jego zastępcę Stanisława Jasiukowicza na ścianie zewnętrznej kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach (fot. Mateusz Opasiński)

17 lipca–2 sierpnia 1945

Konferencja w Poczdamie. Granica zachodnia Polski ustalona została na linii Odra–Nysa Łużycka. Do Polski wcielono Wolne Miasto Gdańsk oraz część Prus Wschodnich. Ostateczny kształt granicy miała jednak ustalić konferencja pokojowa z Niemcami. Ponieważ nigdy do niej nie doszło, w propagandzie komunistycznej dominowała teza, że gwarantem polskiej granicy północnej i zachodniej stał się Związek Radziecki.

Polecamy e-book Pawła Sztamy pt. „Inteligenci w bezpiece: Brystygier, Humer, Różański”:

Paweł Sztama
„Inteligenci w bezpiece: Brystygier, Humer, Różański”
cena:
14,90 zł
Wydawca:
PROMOHISTORIA [Histmag.org]
Liczba stron:
127
Format ebooków:
PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)
ISBN:
978-83-65156-14-3

2 sierpnia 1945

Ogłoszono amnestię dla członków podziemia niepodległościowego. W stosunku do wielu ujawniających się zaczęto stosować represje. W krótkim czasie amnestia okazała się pozorna, a lasy znów zapełniły się partyzantami antykomunistycznymi.

16 sierpnia 1945

W Moskwie podpisana została umowa pomiędzy Polską a ZSRR regulująca granicę wschodnią. Na jej mocy Polska utraciła potężny obszar, wraz z m.in. Lwowem i Wilnem, przyłączony do Litewskiej, Białoruskiej i Ukraińskiej republik radzieckich.

22 sierpnia 1945

Powstało Polskie Stronnictwo Ludowe – jedyna legalnie działająca opozycja demokratyczna. W latach 1945–1947 stanowiła ona podstawę nadziei Polaków na to, że możliwa będzie w Polsce rzeczywista demokracja i pluralizm. Nadzieje te brutalnie zgasił terror komunistyczny do połowy 1947 r.

2 września 1945

Powstało Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” będące główną organizacją tzw. II konspiracji, działającą do początku lat 50. Wielu działaczy WiN zginęło śmiercią męczeńską w katowniach UB, m.in. szef IV Zarządu Głównego WiN płk. Łukasz Ciepliński, zamordowany strzałem w tył głowy w więzieniu mokotowskim 1 marca 1951 r.

6–13 grudnia 1945

Odbył się pierwszy zjazd PPR. Partia liczyła wtedy już 235 tys. członków.

1946–1952

30 czerwca 1946

Odbyło się referendum „3xTAK”, które miało być pokazem propagandowym nowej władzy, oraz próbą przed zapowiedzianymi wyborami do Sejmu Ustawodawczego. W wyniku wielu fałszerstw wynik referendum satysfakcjonował komunistów, którzy zyskali nowy oręż do walki z opozycją.

19 stycznia 1947

Wybory do Sejmu Ustawodawczego. W wyniku wyborów przytłaczająca większość zdobył PPR wraz z blokiem wyborczym złożonym z PPS, SL i SD. Zaledwie 28 mandatów uzyskał PSL. Wybory zostały sfałszowane przy użyciu brutalnego terroru sił bezpieczeństwa.

5 lutego 1947

reklama

Sejm Ustawodawczy, który ukonstytuował się po bezprecedensowych fałszerstwach wyborczych wybrał Bolesława Bieruta na Prezydenta RP. Ten sprawował tę funkcję aż do 20 listopada 1952 r., gdy ukonstytuowała się Rada Państwa.

8 lutego 1947

Sejm Ustawodawczy powołał komunistyczny rząd Józefa Cyrankiewicza.

19 lutego 1947

Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. Małą Konstytucję.

21 października 1947

Stanisław Mikołajczyk, zagrożony represjami, uciekł z kraju. Opozycyjny PSL stał w obliczy rozbicia.

15–21 grudnia 1948

Z połączenia PPR i PPS powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.

27 listopada 1949

Z połączenia Stronnictwa Ludowego i Polskiego Stronnictwa Ludowego powstało podporządkowane władzy Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.

22 lipca 1952

Sejm Ustawodawczy uchwalił nową ustawę zasadniczą. Polska formalnie zaczęła być nazywana Polską Rzeczpospolitą Ludową.

Zobacz też:

POLECAMY

Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!

Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!

Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/

reklama
Komentarze
o autorze
Sebastian Adamkiewicz
Publicysta portalu „Histmag.org”, doktor nauk humanistycznych, asystent w dziale historycznym Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, współpracownik Dziecięcego Uniwersytetu Ciekawej Historii współzałożyciel i członek zarządu Fundacji Nauk Humanistycznych. Zajmuje się badaniem dziejów staropolskiego parlamentaryzmu oraz kultury i życia elit politycznych w XVI wieku. Interesuje się również zagadnieniami związanymi z dydaktyką historii, miejscem „przeszłości” w życiu społecznym, kulturze i polityce oraz dziejami propagandy. Miłośnik literatury faktu, podróży i dobrego dominikańskiego kaznodziejstwa. Współpracuje - lub współpracował - z portalem onet.pl, czasdzieci.pl, novinka.pl, miesięcznikiem "Uważam Rze Historia".

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.
© 2001-2024 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone