„Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989” – recenzja i ocena
Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał – „Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989” – recenzja i ocena
Instytut Pamięci Narodowej oddaje w nasze ręce drugie wydanie popularnego podręcznika do historii Polski w latach 1918–1989. Świadczy to nie tylko o dużym zapotrzebowaniu, ale i ogromnej wartości dzieła. Autorzy podzielili swoje opracowanie na siedem rozdziałów. Dwa pierwsze opisują losy II Rzeczypospolitej oraz działania i los Polaków w II wojnie światowej. Rozdział trzeci przedstawia dzieje Polski w latach 1945–1948. W kolejnym omówiono okres stalinizmu oraz pierwszy kryzys PRL. W rozdziale piątym zostało przedstawione „panowanie” towarzysza „Wiesława”. Rozdział szósty to już rządy i działania Edwarda Gierka oraz Sierpień ’80. Ostatni rozdział stanowi prezentację ostatniej dekady istnienia PRL. Treść uzupełnia zamieszczone na końcu kalendarium.
Podstawową zaletą recenzowanego podręcznika jest nienaganny układ treści. Trudno uczynić autorom jakikolwiek zarzut pod względem niewłaściwego rozłożenia materiału czy nie pominięcia jakiegoś tematu. Każdy z rozdziałów zawiera skrupulatny i całościowy opis danego wycinka dziejów, nie popadając przy tym z jednej strony w nadmierną skrótowość, a z drugiej w niepotrzebną rozwlekłość. Obok wykładu historii politycznej zamieszczone zostały opisy życia społecznego, dziejów gospodarczych, problemów ustrojowych. Właśnie to całościowe ujęcie jest bardzo istotnym atutem pracy.
Kolejną zaletą podręcznika jest przejrzystość treści. Spisy treści poszczególnych rozdziałów są bardzo czytelne oraz dobrze ułożone. Czytelnik łatwo dotrze do interesującego zagadnienia. Czcionka jest czytelna, a same fragmenty niedługie, zatem uczeń liceum czy szkoły podstawowej, a nawet student historii poszukujący podsumowania wykładu z najnowszej historii Polski z łatwością będzie mógł zapoznać się z interesującymi zagadnieniami. Żałować jedynie należy, że nie każdy z rozdziałów posiada podsumowanie materiału.
Bardzo ciekawe tematy do dyskusji zamieścili w rozdziałach swojego autorstwa Filip Musiał i Łukasz Kamiński, którzy na końcu każdego z nich zadają pytania mogące stać się podstawą debaty podczas zajęć np. czy sytuację w Polsce w latach 1945–1948 możemy rozpatrywać jako wojnę domową? Jak postrzegać rządy Władysława Gomułki? Jak oceniać dekadę Gierka, czy można mówić o „złotej dekadzie”? Żałować należy, że podobnych prób nie podjął autor rozdziału o II Rzeczypospolitej i II wojnie światowej, a aż prosi się choćby o ocenę postaci Józefa Piłsudskiego.
Dla ucznia, jak i nauczyciela, bardzo cennym dodatkiem są zamieszczone teksty źródłowe, które można wykorzystać na lekcji jako podstawę dyskusji lekcyjnej lub jej podsumowanie. Tekst uzupełniają liczne ilustracje, mapy, wykres. Nie tylko ułatwiają one lekturę, ale również stanowią ciekawe uzupełnienie tekstu i materiał do wykorzystania na zajęciach. Warto podkreślić, że w każdym z rozdziałów zostały zamieszczone biogramy ważniejszych postaci, a także wyjaśnienia pojęć używanych w historiografii.
Recenzowana książka jest przykładem znakomitego podręcznika. Może on posłużyć zarówno studentom, ale i uczniom liceów i szkół podstawowych. Autorom udało się pogodzić wysoką wartość merytoryczną z przystępnym językiem. A mówimy tu przecież o okresie sprawiającym uczniom największe trudności.
Syntetyczne ujęcie, rzeczowy, spójny i kompetentnie prowadzony wywód czyni z tej publikacji dzieło, po które mogą sięgnąć wszyscy czytelnicy – zarówno ci dopiero rozpoczynający poznawanie dziejów XX-wiecznej Polski, jak i dysponujący już znaczną wiedzą. Tak powinien wyglądać nowoczesny podręcznik do historii.
