„Obserwacja w służbie SB. Studia i szkice” – recenzja i ocena
„Obserwacja w służbie SB. Studia i szkice” – recenzja i ocena
Od czasu powstania IPN komunistyczne organa represji z okresu PRL doczekały się setek publikacji. Pomimo tego, ciągle jeszcze w dziejach funkcjonowania komunistycznej bezpieki znaleźć można białe plamy, które wymagają wnikliwych badań. Należy również stawiać nowe pytania badawcze i nie ograniczać się wyłącznie do powtarzania znanych i utartych już poglądów.
Publikacja „Obserwacja w służbie SB” jest pokłosiem ogólnopolskiej konferencji naukowej, zorganizowanej w 2018 roku przez Instytut Pamięci Naukowej. Składa się z dziewięciu artykułów i szkiców opisujących funkcjonowanie Biura „B” MSW i wydziałów „B” w województwach, metodom prowadzenia obserwacji oraz jej roli w działalności SB i Wojskowej Służby Wewnętrznej, czyli mówiąc w uproszczeniu, bezpieki wojskowej.
Za najciekawszy z nich uważam artykuł Filipa Musiała „Miejsce pionu obserwacji w cywilnym komunistycznym aparacie represji”. Autor wskazuje w nim, że głównym zadaniem Biura „B” było organizowanie obserwacji na zlecenie jednostek operacyjnych, którą realizowano w trzech etapach: przygotowania, przeprowadzenia i prowadzenia dokumentacji. Obserwację uważano w komunistycznym MSW za wartościowy środek pracy operacyjnej, gdyż umożliwiał on zdobycie informacji niemożliwych do uzyskania przy pomocy innych metod.
Równie ciekawy jest także artykuł Moniki Komanieckiej-Łyp. Dowiadujemy się z niego, że Biuro „B” miało ambicje stania się pionem, który samodzielnie i niezależnie prowadzi pracę operacyjną. Dzięki posiadanym przez niego osobowym źródłom informacji było to w zasadzie możliwe. Zwraca także uwagę na fakt, że Biuro „B” było bardzo dobrze wyposażone w nowoczesny sprzęt, co dowodzi, że dla MSW było ono bardzo ważną jednostką, w którą należało inwestować.
Kolejnym tekstem na który chciałbym zwrócić uwagę jest artykuł Witolda Bagieńskiego poświęcony zagadnieniu obserwacji w działaniach wywiadu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. Współpraca Biura „B” i wywiadu miała charakter dwustronny. Z jednej strony bowiem Biuro zbudowało liczną sieć informacyjną wśród pracowników hoteli, restauracji oraz wszelakich innych miejsc, w których pojawiali się cudzoziemcy. Z drugiej strony wywiad przekazywał do Biura „B” informacje dotyczące środków i metod stosowanych przez obce służby specjalne. Dostarczał mu również specjalistycznego i trudno dostępnego sprzętu, w tym także urządzeń, na których sprzedaż do krajów bloku sowieckiego obowiązywało embargo.
Warto nadmienić, że do książki dołączona jest płyta DVD. Zawiera ona film prezentujący okoliczności zatrzymania Alberta Muellera, drugiego sekretarza pionu politycznego ambasady Stanów Zjednoczonych. To jeden z niewielu filmów szkoleniowych bezpieki pokazujących charakter pracy Biura „B”. Zawiera zarówno autentyczne materiały z prawdziwych operacji, jak i sceny inscenizowane na potrzeby szkoleń.
Recenzowana publikacja powinna zadowolić wszystkich czytelników zainteresowanych problematyką działalności SB. Może ona również zaciekawić wszystkich tych, którzy chcą poszerzyć wiedzę na temat funkcjonowania wywiadu jako takiego. Zachęcam do lektury.
