Max Czornyj – „Ed Gein” – recenzja i ocena
Max Czornyj – „Ed Gein” – recenzja i ocena
Ed Gein był jednym z bardziej znanych amerykańskich morderców, którego makabryczne czyny sprawiły, że stał się inspiracją między innymi m.in. „Psychozy” Hitchocka, postaci Leatherface’a z „Teksańskiej masakry piłą mechaniczną” czy Buffalo Billa z „Milczenia owiec”. Historie seryjnych morderców i zbrodniarzy, mimo przerażającego tematu, wciąż ciekawią rzesze ludzi, a na ich kanwie powstają stale nowe filmy, seriale i publikacje, czego dowodem jest najnowsza książka Maxa Czornyja zatytułowana po prostu „Ed Gein”.
Max Czornyj jest z wykształcenia prawnikiem, pisarską karierę rozpoczął w 2017 r., a jego książki wydane zostały w nakładzie sięgającym setek tysięcy egzemplarzy. W swoim dorobku ma thrillery, książki dla dzieci oraz książki historyczne. Szerszej publiczności dał się poznać dzięki uznanemu przez czytelników cyklowi thrillerów o komisarzu Eryku Deryle. Kilkukrotnie pochylał się nad tematyką nazistowskich zbrodniarzy m.in. w książkach: „Bestia z Buchenwaldu”, „Kat z Płaszowa”, „Mengele. Anioł śmierci z Auschwitz”. Kontynuując przedstawianie budzących grozę historii wydał również książki o seryjnych mordercach, „Ted Bundy. Umysł mordercy”, „Zodiak”, oraz recenzowaną publikację „Ed Gein”, która ukazała się w wydawnictwie Filia.
Głównego bohatera, Eda Geina poznajemy, gdy znajduje się w więzieniu, bardzo szybko jednak przechodzimy do retrospekcji, w których narratorem jest sam (anty)bohater opowiadający o swoim życiu. Ed Gein, potulny syn apodyktycznej matki, wychowany został w chrześcijańskiej, fanatycznie religijnej atmosferze. Jednym z ważniejszych epizodów w życiu młodego Gein, było wrzucenie go przez ojca do rozkopanego grobu, w którym spędził kilka godzin. Ta historia stanowi zapowiedź późniejszych makabrycznych fascynacji, jednocześnie w pewien sposób może wyjaśniać ich genezę. W tym okresie bohater poznaje również Nelsona, wyimaginowanego chłopca, będącego jego towarzyszem oraz swoistym alter ego. Wychowywany na farmie, w ogromnej biedzie i niemal całkowitej izolacji od świata, po śmierci ojca wraz z bratem jeszcze bardziej uzależnili się od matki.
Ta niezdrowa relacja wydaje się być jedną z przyczyn późniejszych zaburzeń Geina. Pierwszą zbrodnią, jaką popełnił było nie do końca przypadkowe zabicie brata, podyktowane chęcią zatrzymania go przy matce. Po jej śmierci Ed wpadł w obsesję na punkcie ponownego jej zobaczenia – w tym celu rozkopuje groby, aby ze zwłok tworzyć „strój”, który nosi, aby niejako stać się matką. Pogrążając się w coraz większym szaleństwie, wypełnia dom makabrycznymi „dodatkami” tworzonymi z wykopywanych części ciał, posuwając się do morderstw, pchany coraz bardziej desperackim pragnieniem stworzenia repliki matki. Coraz bardziej nieostrożny, w końcu zostaje złapany, skazany za morderstwo jednej kobiety, choć udowodniono mu jeszcze jedno. Uznany za niepoczytalnego, resztę życia spędza w szpitalu psychiatrycznym.
Max Czornyj przedstawiając chronologicznie historię Geina, zdecydował się na zastosowanie narracji pierwszoosobowej oraz dostosowanie języku do wieku bohatera, dodając opowieści realizmu. Autor zrekonstruował rzeczywisty życiorys bohatera, ingerując lub zmieniając go w niewielkim stopniu, wszelkie zmiany wyjaśniając w posłowiu. Publikacja mocno skupia się na życiu wewnętrznym i osobowości Geina, które, choć w dużej mierze mogły być odtworzone na podstawie jego czynów i biografii, stanowią wytwór wyobraźni i kreację autora. Max Czornyj w swojej książce skłania się ku tezie, że zbrodnie Geina były wynikiem osobowości mnogiej, choć nie było to jednoznacznie potwierdzone przez specjalistów. Autor argumentuje takie podejście do zagadnienia kwestią chrześcijańskiego wychowania, z którym kłóciły się późniejsze zbrodnie, można jednak odebrać to jako odciążenie go w pewnym stopniu z odpowiedzialności.
Książka „Ed Gein” przedstawia dość wiernie życiorys mordercy zwanego „Rzeźnikiem z Plainfield”, autor zagłębia się w psychikę bohatera, ukazując możliwe motywy nim kierujące i powody jego zbrodni. Max Czornyj przedstawia informacje powszechnie znane i dostępne, ubierając to w swój charakterystyczny styl, nacechowany emocjonalnie i tworzący atmosferę grozy. Jednocześnie zachowuje pewien umiar i nie epatuje nadmiernie makabrą, choć nie byłoby o to trudno biorąc pod uwagę temat utworu.
„Ed Gein” choć jest publikacja kierowaną raczej do masowego czytelnika, napisana jest z dbałością o fakty, zaś odstępstwa od nich autor skrupulatnie wyjaśnia. Dla fanów twórczości autora pozycja z pewnością obowiązkowa, godna polecenia również wszystkim zainteresowanym tego typu tematyką oraz chcącym poznać historię Eda Geina ukazaną w autorski, oryginalny sposób.
