Książę Harry, czyli „zapasowy książę”
Książę Harry: dzieciństwo
Książę Harry, czyli Henryk Karol Albert Dawid urodził się 14 września 1984 roku w londyńskim szpitalu św. Marii. Przyszedł na świat jako drugie dziecko „królowej ludzkich serc”, czyli księżnej Diany oraz następcy brytyjskiego tronu, księcia Karola. Chrzest przyjął 21 grudnia 1984 w kaplicy św. Jerzego na zamku w Windsorze, a jego rodzicami chrzestnymi zostali: Andrzej Mountbatten-Windsor, książę Yorku, lady Sarah Chatto, lady Vestey, lady Bartholomew, Bryan Organ i Gerald Ward. Choć przeznaczona mu była drugoplanowa rola w świecie rodziny Windsorów, zadbał o to, aby nikt o nim nie zapomniał. „Zapasowy książę” od najmłodszych lat szedł swoją ścieżką, konsekwentnie łamiąc skostniałe zasady panujące na brytyjskim dworze.
W jednym z opracowań można spotkać się ze stwierdzeniem, że tuż po urodzinach Harry’ego, jego ojciec nie krył rozczarowania tym, że księżna Diana powiła drugiego syna. Następca królowej Elżbiety II miał podobno marzyć o córce. Kiedy zobaczył syna, miał powiedzieć do żony: „O mój Boże, to chłopiec!”, a po chwili dodał: „I w dodatku rudy!”. Wielu biografów spekulowało, że książę Harry może stanowić owoc romansu księżnej Diany i kapitana Jamesa Hewitta, słynącego z rudych włosów. Sam książę w wywiadzie towarzyszącym promocji jego biografii wyznał jednak, że Diana poznała wojskowego dopiero po narodzinach młodszego syna, w 1986 roku, kiedy zaczął uczyć ją jazdy konnej. Pisze o tym także Marek Rybarczyk w publikacji „Elżbieta, Filip, Diana i Meghan. Zmierzch świata Windsorów”. W wielu biografiach można znaleźć sformułowanie, że książę Karol szybko pokochał syna i obu braci traktował równo. Młodszy syn jednak temu zaprzecza. Zwraca uwagę, że ojciec wielokrotnie traktował go gorzej niż Wiliama.
Przyjście na świat drugiego syna to pewien moment zwrotny w życiu następcy brytyjskiego tronu. Niedługo po narodzinach Harry’ego małżeństwo Karola i Diany zaczęło się rozpadać. Obecny król Anglii coraz więcej czasu spędzał z Kamilą, której przyrzekł, że na zawsze pozostanie jego wielką miłością, a jego małżonka romansowała z kolejnymi mężczyznami. Definitywny kres związku nastał w 1992 roku, kiedy para rozwiodła się. Pięć lat później księżna Diana zginęła tragicznie w wypadku samochodowym. Pogrzeb, który odbył się 6 września 1997 roku, transmitowały telewizje na całym świecie. Zgodnie ze zwyczajem zarówno 13-letni Harry, jak 15-letni William szli w kondukcie pogrzebowym za trumną zmarłej, pomimo ich wyraźnego sprzeciwu i niechęci do udziału w ceremonii. Towarzyszył im ojciec - książę Karol, a także dziadek – książę Filip oraz ich wuj, brat księżnej Diany, Charles Spencer. Śmierć matki w tragicznych okolicznościach odcisnęła niezatarte piętno w psychice młodego księcia. Po stracie matki przez wiele lat zmagał się z traumą i uczestniczył w terapii.
Książę Harry: Świetny sportowiec, ale przeciętny uczeń
Księżna Diana nazywana była „królową ludzkich” serc m.in. ze względu na swoją otwartość i bezpośredniość. Udało jej się wprowadzić także kilka zmian na brytyjskim dworze. Zrezygnowała z domowej edukacji swoich dzieci. Chciała, aby jej synowie chodzili zarówno do przedszkola, jak i do szkoły. Edukację rozpoczęli w przedszkolu Jane Mynors, a kiedy mieli pięć lat podjęli naukę w Wetherby School w Nottinh Hill. Książę Karol początkowo odnosił się do tego pomysłu niechętnie, ale ostatecznie przyznał żonie rację. Każdego tygodnia w środę chłopcy odwiedzali swoją babcię w pałacu Buckingham, a weekendy spędzali w rezydencji w Highgrove.
Harry od najmłodszy lat uczył się jazdy konnej pod okiem kapitana Hewitta. Już jako czterolatek wygrał pierwszy konkurs jeździecki. Mając sześć lat, rozpoczął z kolei naukę jazdy na nartach. Jako nastolatek świetnie grał zarówno w piłkę nożną, jak i w rugby czy w krykieta. Sport był jego pasją i to się z pewnością nie zmieniło. Gorzej szła mu jednak nauka. Kiedy William brylował w Eaton College, Harry należał do grupy słabych uczniów. Miał też niechlubny epizod związany z narkotykami. Gdy Harry miał 16 lat, brytyjskie media rozpisywały się o jego wybrykach. Młody książę miał brać marihuanę i uczestniczyć w suto zakrapianych imprezach. Książę Karol zdecydował się wówczas na wysłanie młodszego syna do ośrodka odwykowego dla narkomanów w Londynie, choć Harry nie był uzależniony. Ojciec obawiał się jednak, że młodzieńcze zainteresowanie środkami odurzającymi może mieć tragiczny finał, dlatego zdecydował się działać.
Po wyjściu z ośrodka książę zaczął udzielać się w organizacjach dobroczynnych, w których wcześniej działała księżna Diana. Co więcej, zaangażował się też w program sportowy dla młodocianych przestępców prowadzony przy West Hand United, a także odwiedzał dzieci chore na raka, które przebywały na oddziale onkologicznym szpitala Great Ormond Street. W 2003 roku Harry ukończył szkołę w Eton. Planował, wzorem rówieśników zrobić sobie rok przerwy od edukacji. Książę Karol miał jednak inne plany związane z przyszłością syna. Zdecydował, że to dobry czas na podjęcie pracy. Miało to wpłynąć na zmianę jego medialnego wizerunku. Młodego księcia kojarzono bowiem jako buntownika i chuligana. Jak sam przyznał, stosowanie używek było reakcją na traumę wywołaną śmiercią matki.
Zgodnie z życzeniem ojca, Harry rozpoczął pracę na farmie bydła w Australii. Jednak po trzech miesiącach wrócił nie tylko do Londynu, ale i do trybu życia sprzed wyjazdu. Książę Karol ponownie zdecydował się na wysłanie syna za granicę. Tym razem wybrał afrykańskie Lesotho. Harry pracował tam z sierotami, których rodzice zmarli na AIDS. Był m.in. wolontariuszem w domu dziecka Mants’ase w Mohale Hoek, pracował przy budowie ogrodzeń i sadził drzewa, ale organizował też mecze rugby dla swoich podopiecznych. Kilka lat później, bo w 2006 roku razem z księciem Seeiso z Lesotho założył organizację charytatywną Sentable. Mogłoby się wydawać, że książę przeszedł przemianę. Jednak po powrocie do domu, wróciły i jego nawyki.
Książę Harry czy może „książę skandali”?
Jak wielokrotnie sam podkreślał, w epoce „przed Meghan” Harry był bohaterem licznych skandali. Przykładowo, w 2005 roku podczas balu „Native and Colonial” wystąpił w mundurze nazisty, a zdjęcie z tego wydarzenia trafiło na pierwszą stronę brytyjskiego tabloidu „The Sun”. W opublikowanym 10 stycznia 2023 roku pamiętniku „Spare”, wyznał, że namówił go do tego brat William i jego żona Kate.
„Bardzo mi przykro, jeśli obraziłem kogoś lub postawiłem przez to w trudnym położeniu” – napisał książę Harry w swoim oświadczeniu. Jak pisano: – „To jest po prostu nazistowska opaska. Myślę, że to obraziło bardzo wiele osób, które walczyły w II wojnie światowej. Dotyczy to również tych, którzy stracili swoich bliskich w czasie wojny. Myślę, że to dyskwalifikuje księcia Harry'ego jako słuchacza Sandhurst” - powiedział Tim Bell.
Książę Karol był przekonany, że ostatnim sposobem na zmianę stylu życia Harry’ego będzie wojsko. W maju 2005 roku, po ślubie księcia Karola z miłością jego życia - Camillą Parker Bowles, Harry wstąpił do Royal Military Academy Sandhurst, gdzie uczył się rok, a w spisie kadetów widniał jako Henry Wales. W kwietniu 2006 roku przeszedł do pułku brytyjskiej kawalerii Blues and Royals. Następnie w 2011 roku ukończył szkolenie pilota helikoptera Apache. Służył też w Afganistanie – i to dwukrotnie, bo w latach 2007–2008 i 2012–2013. W swojej autobiografii książę Harry przyznał, że zabił wówczas 12 talibów. Harry sprawdzał się w wojsku. Po zakończeniu kariery, w 2014 roku założył nawet Invictus Games, czyli zawody sportowe dla weteranów wojennych.
Młodszy syn księżnej Diany słynął z burzliwych, krótkotrwałych romansów. Wiele związków kończyło się z uwagi na ciągłe życie pod obstrzałem fleszy fotoreporterów. Z tego powodu miała się z nim rozstać zarówno Chelsey Davy, jak i Cressida Bonas. Był utracjuszem i kobieciarzem, do którego przylgnęła etykieta zblazowanego Casanovy. Jedną z jego kochanek była o 12 lat starsza Catherine Ommanney. Spotykał się też m.in. z aktorką Jenną Coleman, grającą w serialu „Doktor Who” czy Emmą Watson, która zyskała popularność dzięki roli Hermiony z „Harry’ego Pottera”.
Książę Harry zagubiony w świecie archaicznej monarchii wciąż szukał swojego pomysłu na życie i swojego miejsca. Swoją autobiograficzną książkę zatytułował „Zapasowy” („Spare”) i tak z pewnością się czuł. Tak samo jak księżniczka Małgorzata, siostra Elżbiety II, był świadomy tego, że to William szykowany jest na króla i to on ma zapewnić sukcesję tronu, a jemu przypadła w udziale rola dublera. A może scenariusz mógł się zmienić? Jak pokazuje brytyjska historia, nie zawsze pierworodny syn władcy przejmował po nim schedę. Wystarczy w tym miejscu przypomnieć chociażby o pradziadku Harrego i Williama, czyli królu Jerzym VI.
Książę Harry i Meghan Markle
Życie „zapasowego” księcia zmieniło się, gdy spotkał pewną amerykańską aktorkę. Sam wielokrotnie przyznawał w wywiadach, że miała zbawienny wpływ na jego przemianę. 33-letni książę spotkał swoją obecną żonę 29 czerwca 2016 roku w Londynie, gdzie przyjechała, aby promować najnowszy sezon popularnego serialu „W garniturach”, w którym grała. Starsza o trzy lata Meghan Markle od razu zawładnęła jego sercem. Wybrali się na randkę w ciemno. Parę zeswatała ich wspólna znajoma – Violet von Westenholz, której ojciec przyjaźnił się z księciem Karolem. Do spotkania doszło w londyńskim klubie 5 Hetford Street (5HS). Między nimi od razu zaiskrzyło. Kolejna randka odbyła się dzień później. Spotykali się regularnie do 5 lipca, po czym Meghan opuściła Londyn i wyjechała do Toronto. Odległość, jaka dzieliła zakochanych, nie zniszczyła ich uczucia. Początkowo spotykali się potajemnie, ale nie udało im się długo ukrywać związku. „Daily Express” już 16 października 2016 roku donosił o ich romansie. Dwa lata później zdecydowali się pobrać. Dla brytyjskiego dworu był to cios.
Ślub odbył się 19 maja 2018 roku. Sakramentalne „tak” zakochani powiedzieli sobie w kaplicy świętego Jerzego w Windsorze. Meghan ubrana była w skromną, białą suknię zakrywającą ramiona i ręce. Zaprojektowała ją Clare Waight Keller, dyrektor kreatywna domu mody Givenchy. Harry, ulubieniec Elżbiety II, w dniu ślubu otrzymał od królowej tytuły księcia Sussexu, hrabiego Dumbarton i barona Kilkeel. Rok po zawarciu małżeństwa na świat przyszedł Archie, pierworodny syn księcia Harry’ego, a w 2021 roku urodziła się Lilibet, nazwana tak na cześć królowej Elżbiety II, którą najbliższa rodzina nazywała właśnie Lilibet. Książęca para po ślubie zamieszkała najpierw w Nottingham Cottage w Pałacu Kensington w Londynie. Nie zabawili tam jednak długo, bowiem jeszcze przed pierwszym porodem Meghan młode małżeństwo przeniosło się do Frogmore Cottage w Windsorze.
W międzyczasie na rynku wydawniczym ukazała się publikacja napisana prze Samanthę, przyrodnią siostrę Meghan Markle, zatytułowana „The Diary od Princess Pushy’s Sister”, której autorka jasno zaznaczyła, że ukochana księcia Harry’ego zamierzała wykorzystać związek z członkiem brytyjskiej rodziny królewskiej jako trampolinę do wybicia się w Hollywood. Czy taka była prawda, czy to tylko oszczerstwa, bądź zemsta? Czas pokaże. Na pewno stała się bohaterką licznych artykułów prasowych, medialnych plotek oraz rozmaitych programów telewizyjnych. Nie wszystkie przedstawiały obiektywne oceny, wiele materiałów nosiły znamiona rasizmu. Krytyka Meghan płynęła z każdej strony.
Wybranka księcia Harry'ego, księżna Sussex, nie pasowała do schematu brytyjskiej rodziny królewskiej. Jak podkreślały brytyjskie media, jest to: „afroamerykanka, rozwódka i aktorka pochodząca z amerykańskiej klasy średniej” – to nie mogło się spodobać królowej i nie tylko jej. Małżonek Elżbiety II, książę Filip, miał powiedzieć zrazu do wnuka, że „z aktorkami chodzi się na randki, ale się z nimi nie żeni”. A przecież w rodzinie królewskiej zdarzały się już takie małżeństwa, a i mezalianse nie są obce członkom rodu Windsorów. Król-cesarz Imperium Brytyjskiego Edward VIII poślubił amerykańską rozwódkę Wallis Simpson, dla której abdykował. A brytyjska aktorka Sophie Winkleman w 2009 roku, znana z roli dorosłej Zuzanny Pevensie w filmie „Opowieści z Narni: Lew, Czarownica i stara szafa”, została żoną Lorda Fredericka Windsora, kuzyna królowej Elżbiety II, zajmującego 52. miejsce w linii sukcesji do brytyjskiego tronu. Takie związki zdarzały się i w innych królewskich rodach. Przypomnijmy, że w Monako książę Rainier III związał się Grace Kelly, także Amerykanką, aktorką, która zdobyła Oskara za rolę w filmie „Dziewczyna z prowincji”.
Po ślubie książę Harry zaczął przechodzić metamorfozę. Ustatkował się i za namową żony zdecydował się zmienić swoje nawyki. Jak pisze Marek Rybarczyk, rzucił palenie i przestał pić piwo, zastępując je wodą, zrezygnował też z jedzenia mięsa i zaczął ćwiczyć jogę. Zmienił też styl zachowania, stosując „kaznodziejski niemal ton”. Powoli burzył też kolejne mosty łączące go z pozostałymi „royalsami”, a Meghan otrzymała pseudonim „nowej Yoko Ono”. Obwiniana jest bowiem za to, że podobnie jak ukochana Johna Lennona doprowadziła do rozpadu „Beatlesów”, tak księżna Sussex miała być przyczyną rozpadu rodziny królewskiej. Popełniając gafy, łamała dworską etykietę, popadała też w rozliczne konflikty z dworskimi urzędnikami i członkami rodziny królewskiej. Nie chciała żyć pod jarzmem dworskiej etykiety. Potrzebowała wolności, a tą mogła mieć wyłącznie po odejściu z „firmy”. Harry podzielał jej zdanie, a decyzji o zaprzestaniu pełnienia obowiązków, jakie wynikały z bycia częścią rodziny królewskiej, nie konsultował z królową. Jak zaznacza w wywiadach, obawiał się o bezpieczeństwo swojej małżonki. Nie chciał, żeby podzieliła losu księżnej Diany. Konflikt między księciem Harrym a księciem Wiliamem i ich ojcem - obecnym królem Karolem III - stopniowo się zaogniał.
Megxit, czyli odejście z rodziny królewskiej
Zgodnie z postanowieniami, których dokonano podczas rodzinnego szczytu w Sandringham (14-18 stycznia 2020 r.), 31 marca 2020 roku nastąpił „Megxit”, czyli rozbrat z „firmą”, jak zwykli nazywać brytyjską rodzinę królewską. Pojęcie „firmy”, czyli w zasadzie monarchii rodzinnej rozwinęło się w Wielkiej Brytanii w XIX wieku za sprawą królowej Wiktorii. Jak wskazuje Ulrike Grunewald władczyni ta wraz z mężem, księciem Albertem, i dziewiątką dzieci wypracowali nowe standardy zarządzania imperium. Potwierdzają to słowa Bejamina Disraeliego, brytyjskiego premiera, który mówił, że:
„Kiedy narodowi przewodzi rodzina monarsza i kiedy ta rodzina żyje w poczuciu pełnienia odpowiedzialnej misji wobec narodu, trudno przecenić jej zbawczy wpływ na poddanych”.
Książę Harry zrezygnował z pełnienia oficjalnych funkcji w rodzinie królewskiej. Naturalną konsekwencją tego stanu rzeczy była też utrata wielu przywilejów. Choć zatrzymał tytuły szlacheckie i miejsce w linii sukcesji, w lutym 2021 roku stracił swoje patronaty i rangi wojskowe (dowódcy eskadry, majora i komandora podporucznika).
Harry i Meghan zamieszkali w Montecito, na przedmieściach Santa Barbara w Kalifornii, w Stanach Zjednoczonych. Chętnie udzielają wywiadów – zarówno prasowych, jak telewizyjnych, obnażając „pałacową kuchnię” i realia życia na brytyjskim dworze. Najważniejszym z nich była rozmowa z Oprah Winfrey w 2021 roku, podczas której księżna Meghan zaznaczyła, że rodzina królewska chce pozbawić jej syna tytułu królewskiego i przysługującej mu ochrony z powodu jego rasy. Z kolei na platformie Netflix od grudnia 2022 roku można oglądać serial dokumentalny „Harry & Meghan”. Z jednej strony Sussexowie przekonują, że chcą zaznać spokoju i zapewnić go swoim dzieciom. Z drugiej jednak sami podgrzewają atmosferę wokół siebie i inicjują kolejne medialne dyskusje na ich temat, podtrzymując zainteresowanie mediów i odbiorców tych treści. Przykładem tego jest autobiografia księcia Harry’ego, która wywołała spore zamieszanie medialne. W Polsce jest dostępna 22 lutego 2023 roku.
Bibliografia:
U. Grinewald, Klątwa rodu Windsorów. Tajemnice najpotężniejszej dynastii świata, Katowice 2009.
I. Kienzler, Windsorowie. Celebryci, nudziarze, skandaliści, Warszawa 2019.
M. Rybarczyk, Elżbieta, Filip, Diana i Meghan. Zmierzch świata Windsorów, Warszawa 2021.
O. Scobie, C. Durand, Chcemy być wolni, Kraków 2021.
Netografia:
Filmografia:
„60 Minutes: wywiad z księciem Harrym”, wywiad wyemitowany w TVN i TVN 24, obecnie dostępny na platformie TVN 24 GO.
