Johannes Sachslehner – „Zarządca do spraw śmierci. Odilo Globocnik, eksterminacja i obozy zagłady” – recenzja i ocena
Dystrykt Lublin stał się areną bezprecedensowej i najbardziej konsekwentnej realizacji Generalplan Ost. Zgodnie z jego założeniami tereny Europy Wschodniej miały zostać „uwolnione” od Żydów i innych „podludzi”. To z kolei było wstępem do późniejszego zasiedlenia tych ziem przez czysto niemieckich kolonizatorów. Wykonawcą tej decyzji i pionierem Wschodu został wypróbowany austriacki towarzysz partyjny – Odilo Globocnik.
SS-Brigadeführer Odilo Globocnik, zwany przez przyjaciół „Globusem”, to postać wyjątkowo odrażająca. Nie tylko było on bowiem odpowiedzialny za wysiedlenia dokonane przez Niemców na Zamojszczyźnie czy też pacyfikacje całych wiosek za rzekomą „współpracę z bandami”. Przede wszystkim był on bowiem twórcą obozu koncentracyjnego Lublin (Majdanek) i obozu pracy Treblinka I oraz obozów zagłady ([Vernichtungslager]) w Bełżcu, Sobiborze oraz Treblince II.
Należał on również do tej kategorii wyższych dowódców SS i policji, którzy nie tylko doskonale umieli się „ustawić” w strukturach nazistowskich, ale także czerpać osobiste korzyści z Holokaustu. Jednak Joahennes Sachslehner, wybitny austriacki historyk i germanista, znany szerszemu ogółowi jako autor biografii komendanta KL Płaszów Amona Götha, nie pisze tylko o „Globusie” z okresu wojny. W swojej pracy przedstawia jego wrastanie w ruch narodowosocjalistyczny jeszcze w rodzinnej Karyntii. Nie stroni także od ukazania wątpliwości co do miejsca jego pochówku.
Książka Zarządca do spraw śmierci w bardzo przystępny i systematyczny sposób przeprowadza czytelnika przez kolejne stopnie kariery Globocnika w partii i SS. Jest to praca popularyzatorska w najlepszym tego słowa znaczeniu i nie trzeba posiadać rozległej wiedzy, by dobrze zorientować się w prowadzonej narracji.
Co wyjątkowo cenne, recenzowana pozycja ukazuje także powojenne losy współpracowników Globocnika. W znakomitej większości uniknęli oni kary, bądź otrzymali żenująco niskie wyroki. Dość obszernie wspomniany zostaje również Lothar von Seltmann, który przez pewien okres czasu był zaufanym człowiekiem Himmlera do spraw realizacji Generalplan Ost, a także jego żona Minnie, która bardzo dobrze odnajdywała się w rządzonym przez „Globusa” Lublinie. Dodatkowym atutem jest poświęcenie sporej ilości miejsca pacyfikacjom polskich wsi i wysiedleniem na Zamojszczyźnie, łącznie z tragedią Dzieci Zamojszczyzny wywożonych w dziecięcych transportach.
Mankamentem książki jest niewątpliwie brak przypisów. Choć jest to pozycja popularyzatorska, to jednak odniesienie do konkretnych dokumentów czy publikacji (a trzeba przyznać, że bibliografia należy do imponujących) bardzo ułatwiłaby dalsze poszukiwania czytelnikowi zainteresowanemu pogłębieniem swojej wiedzy. Autor szeroko rozpisuje się o działalności Odilo Globocnika w ramach Aktion Reinhardt, jednak nie poświęca zbyt wiele miejsca polskim więźniom politycznym KL Lublin (Majdanek), jak również nie wspomina ani słowem o działającym w Treblince karnego obozu pracy ([Arbeitslager]), zwanego AL Treblinka I.
Zarządca do spraw śmierci. Odilo Globocnik, eksterminacja i obozy zagłady jest w moim przekonaniu ważną i przystępnie napisaną biografią jednego z – o ile wolno tak stwierdzić – niedocenionych wykonawców Generalplan Ost. Polski czytelnik może jednak mimo wszystko poczuć pewien niedosyt jeśli chodzi o opis represji wobec Polaków umieszczanych w KL Lublin (Majdanek) czy AL Treblinka I. Dobrze, że choć kwestia Zamojszczyzny i odwetowa Aktion Werwolf znalazły swoje miejsce w książce.
