Jastarnia. 35 lat minęło!

W bieżącym roku Jastarnia obchodzi 35-lecie nadania jej praw miejskich, otrzymanych 1 stycznia 1973 roku dekretem Rady Państwa. Ponieważ niemal wszystkie donośniejsze uroczystości przekładano wówczas na 22 lipca, uroczysta sesja Miejskiej Rady Narodowej w Jastarni, na której odczytano dekret, także została przesunięta na ten dzień. Od tego czasu Jastarnia wraz z sąsiednim Borem stanowią miasto. Co prawda trzeba by powiedzieć o nim raczej miasteczko, gdyż obecnie wraz z pobliską Kuźnicą i Juratą tworzy jedną gminę miejską, liczącą nieco ponad cztery tysiące mieszkańców. Sprawa ma się tak przez dziesięć miesięcy w roku, zaś podczas sezonu letniego liczba ta gwałtownie rośnie i osiąga poziom pięćdziesięciu tysięcy. Dzieje się tak oczywiście za sprawą wczasowiczów, którzy tłumnie przyjeżdżają tu z całej Polski, a ludzi znanych ze świata polityki czy filmu można tu na co dzień spotkać na ulicy.

Ksiądz Hieronim Gołębiewski. Za sprawą napisanej przez niego w 1888 roku książki "Obrazki rybackie z półwyspu Helu" Jastarnia została "odkryta".

Po raz pierwszy Jastarnia pojawiła się w źródłach pisanych w 1378 roku pod nazwą Osterna, przy okazji wystawienia przywileju krzyżackiego dla niedalekiego Helu. Wtedy była wioską zamieszkiwaną wyłącznie przez rybaków, co zaczęło się zmieniać dopiero w II połowie XX wieku. Druga część składowa obecnego miasta, Bór, została założona przez gdańszczan w 1595 roku. Już wkrótce obie wioski zaczęto nazywać Jastarnią Pucką, gdyż należała do Pucka, i Jastarnią Gdańską, należącą do Gdańska. Rytm życia wyznaczały tu kolejne sezony połowów na poszczególne gatunki ryb.

Jastarnia z lotu ptaka (fot. ze zbiorów archiwum Miejskiego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Jastarni).

Mogło się zdawać, że historia zapomniała o obu wioskach. Przypomniała sobie o nich wraz z pierwszym rozbiorem Polski, gdyż to właśnie tu przebiegała państwowa granica polsko-niemiecka. Przebiegała w sposób iście kuriozalny, zostawiając po stronie niemieckiej Jastarnię Pucką, która z Polską zawsze miała dość ścisłe związki poprzez starostwo puckie, zaś Jastarnię Gdańską, należącą do zniemczonego w poważnym stopniu Gdańska, po stronie polskiej. Ot, jeszcze jeden chichot historii.

Historia przypomniała sobie o tych ziemiach jeszcze raz i miało to o wiele poważniejsze dla nich skutki. Kiedy w 1919 roku przyznano Polsce wybrzeże o długości zaledwie 70 kilometrów, uwaga państwa polskiego siłą rzeczy zwróciła się na każdą, najmniejszą nawet wioszczynę owego wybrzeża. Spowodowało to gwałtowny rozwój turystyki, która wcześniej była tu niemal nieznana. Rozwój ten był tak wielki, że wkrótce ani Jastarnia, ani Bór czy pobliska Kuźnica nie były w stanie mu sprostać. Zdecydowano więc wybudować nową, wyłącznie turystyczną miejscowość, której nazwę ustalono w drodze konkursu i nazwano Juratą. Od tego czasu turystyka we wszystkich miejscowościach gminy ciągle się rozwijała, z krótką przerwą na II wojnę światową. Dziś już wyraźnie widać, że rybołówstwo w Jastarni straciło swoją dominującą pozycję i jedynie w Kuźnicy jest jeszcze silniejsze od turystyki.

Pierwszy pensjonat w Jastarni ""Pod morską mewą" powstał w pierwszych latach XX wieku.

Nie znaczy to jednak wcale, że historia Jastarni rozpoczyna się w 1378 roku, wraz ze wspomnianym krzyżackim przywilejem. W latach 1958-59 przeprowadzono na jej terenie badania archeologiczne, gdyż znajdowano tu w dużych ilościach skorupy naczyń o dziwnym ornamencie. W wyniku wspomnianych badań odkryto osadę, której powstanie szacuje się na przełom I wieku p.n.e. i I wieku n.e. Wynika z tego, że chociaż Jastarnia otrzymała prawa miejskie przed 35 laty, to jej historia jest o wiele starsza, a jej początek został przesunięty o ponad tysiąc lat wstecz.

Bibliografia:

1. Dzieje Helu, praca zbiorowa, Gdańsk, 1969.
2. Ellwart Jarosław, Kaszuby. Przewodnik turystyczny, Gdynia 1999.
3. Gołębiewski Hieronim, Obrazki rybackie, Gdańsk 1975.
4. Mamuszka Franciszek, Ziemia Pucka. Przewodnik krajoznawczy, Warszawa 1988.
5. Odyniec Wacław, Godlewski Jerzy, Ziemia Pucka, Gdańsk 1974.
6. Ostrowicki Sylwester, materiały własne.
7. Piątkowski Tadeusz, Półwysep Helski, Gdańsk 1988.
8. Stefański Paweł, Wspomnienia z Jastarni, Gdynia 1997.
9. Struck Ryszard, Bedeker jastarnicki, Gdynia 2000.
10. Tomczyk Edyta, Wybrzeże Bałtyku. Pobrzeże kaszubskie i Hel, Bielsko – Biała 1998.
11. Trojanowska Izabella, Ostrowska Róża, Bedeker kaszubski, Gdańsk 1978.
12. Witkowski Rafał, Na straży wybrzeża, 1974.
13. Wunsche Hermann, Studien auf der Halbinsel Hela, 1904.