„JFK i inni – polityczne skrytobójstwa”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
„JFK i inni – polityczne skrytobójstwa”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
W najnowszym „Pomocniku Historycznym” tygodnika „Polityka” uznani autorzy przedstawiają czytelnikom najgłośniejsze zabójstwa polityczne ostatnich dziesięcioleci. Śmierć przywódców zawsze miała konkretne skutki. O różnym znaczeniu: lokalnym, regionalnym, bądź światowym. Można dyskutować z redaktorami, czy to właśnie zabójstwo amerykańskiego przywódcy należy uznać za „najsłynniejsze współczesne zabójstwo polityczne”. Wydaje się, że bardziej dalekosiężne, ale jednocześnie trudne do przewidzenia w dniu ataku, były konsekwencje zamachów choćby na prezydenta Egiptu Anwara Sadata (1981) i premiera Izraela Icchaka Rabina (1995). Stawką był bowiem pokój na Bliskim Wschodzie i rozwój terroryzmu. Z kolei najbardziej krwawe żniwo zebrało zabójstwo Juvénala Habyarimanę (1994). Zestrzelenie samolotu z prezydentem Rwandy na pokładzie stało się katalizatorem gniewu ludności Hutu, która dokonała masakry na Tutsi. W wyniku tego ludobójstwa zginęło blisko milion ludzi.
Na drugim biegunie, jeśli chodzi o oddziaływanie na historię, należałoby umieścić śmierć Olofa Palmego (1986). Jego przypadek jest jednak interesujący z uwagi na długoletnie nieudolne śledztwo, które nie zakończyło się przedstawieniem przekonujących dowodów. Czy zamach na szwedzkiego premiera mógł mieć coś wspólnego z działaniami agentów RPA lub innych tajnych służb?
Autorzy „Polityki”, badacze z pokaźnym dorobkiem naukowym oraz wieloletni współpracownicy tygodnika, rozkładają każde polityczne zabójstwo na czynniki pierwsze. Sprawy są przedstawione w układzie chronologicznym, od Kennedy’ego (1963) do premier Pakistanu Benazir Bhutto (2007). Tekst domknięty jest suplementem w postaci opisu działalności terrorystów Frakcji Czerwonej Armii (RAF). W wyniku zamachów tej lewicowej grupy zginęły 34 osoby, około 200 odniosło rany. Choć w RFN nie było zamachów na czołowych polityków (tak jak w Hiszpanii, Włoszech i Szwecji), to szczególnie w latach siedemdziesiątych XX wieku działania RAF wywarły znaczący wpływ na funkcjonowanie państwa niemieckiego.
28 sierpnia 1975 roku w etiopskiej prasie ukazała się następująca informacja: „Wczoraj zmarł były cesarz Etiopii – Hajle Sellasje I. Przyczyną zgonu była niewydolność krążenia”. Informacja ta została przyjęta na całym świecie. Ciała nie pozwolono zbadać osobistemu lekarzowi, komunistyczny reżim odmówił wykonania autopsji. Zwłoki pochowano pod podłogą pałacowej toalety, ekshumowano je dopiero w 1992 roku. Czy ostatni etiopski monarcha został zamordowany? Według relacji Eshetu Tekle Marjma, osobistego sługi monarchy, tak właśnie było: „Kiedy wszedłem do sypialni, pierwszą rzeczą, którą poczułem był przenikliwy smród eteru. Potem zobaczyłem cesarza leżącego w łóżku bez życia. Jego twarz była ciemnoniebieska. Poduszka nie leżała pod głową, ale obok. Wszystko wskazywało na to, że został we śnie uśpiony eterem i uduszony”.
Największą zasługą recenzowanego zbioru właśnie jest demitologizacja okoliczności, wyjaśnienie przyczyn oraz omówienie konsekwencji największych morderstw politycznych XX i XXI wieku. Podczas lektury czytelnik będzie miał okazję nie tylko przypomnieć sobie te głośne wydarzenia i podsumować swoją wiedzę, ale również zapoznać się z najnowszymi ustaleniami śledczych i badaczy. Szwedzka prokuratura przedstawiła najnowsze ustalenia w sprawie śmierci Palmego w 2020 roku. Biografia etiopskiego cesarza omawiająca okoliczności jego śmierci została wydana w języku polskim dopiero w zeszłym roku.
„Głośne zabójstwa polityczne” to pozycja obowiązkowa dla osób zainteresowanych historią powszechną po 1945 roku. Wszystkie omawiane sprawy były powiązane z palącymi problemami współczesnych stosunków międzynarodowych. Kulisy tych zbrodni po prostu trzeba znać. Polecam uwadze i zachęcam do lektury.
Kup nowy Pomocnik Historyczny POLITYKI – LINK!
Zobacz też pozostałe publikacje, dostępne w ofercie Wydawnictwa Polityka.
