„Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej” – praca zbiorowa – recenzja i ocena
„Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej” – praca zbiorowa – recenzja i ocena
Kobiety w historii ludzkości były często marginalizowane. Winą za to można obarczyć historiografów poszczególnych epok. Wielokrotnie, jako mężczyźni, opisywali świat z męskiej perspektywy. Nie oznacza to jednak, że kobiety w historii były całkowicie pomijane. O kobietach pisywano zawsze, choć niejednokrotnie nie jako o głównych bohaterkach danych wydarzeń. Często ich historie (choć równie ciekawe, co te dotyczące panów) nie przykuwały uwagi dziejopisarzy. Skutkiem tego dziś jest zdecydowanie zbyt mała ilość monografii poświeconych kobietom i różnym aspektom ich życia we wszystkich epokach historycznych. Lukę tę stopniowo wypełniają współcześni badacze, którzy coraz więcej miejsca w swoich pracach poświęcają właśnie przedstawicielkom płci pięknej. Tematy, takie jak „ideał kobiety” w danej epoce, są wciąż źródłem ożywionej dyskusji i przyczyną powstawania wielu prac. Tą właśnie tematykę porusza wydana niedawno przez Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego monografia pt. „Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej”.
Książka bogata i ciekawa…
„Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej” to publikacja powstała jako efekt konferencji naukowej „Wizerunek kobiety idealnej w literaturze greckiej i rzymskiej”, która odbyła się w dniach 2–3 grudnia 2016 r. w Katedrze Filologii Klasycznej UG. Redaktorką i jednocześnie autorką jednego z tekstów zamieszczonych w książce jest Anna Marchewka. Na recenzowany tom składają się 24 artykuły, których autorami są przedstawiciele ośrodków akademickich z Polski i zagranicy. Książka podzielona jest na dwie części. Pierwsza (PARS GRAECA) zawiera 16 artykułów dotyczących obrazu kobiety w literaturze greckiej. Część druga (PARS LATINA) składa się z 8 tekstów przedstawiających wizerunek kobiet w literaturze rzymskiej.
Różnorodna tematyka
Motywem przewodnim wszystkich tekstów jest literacki obraz kobiety. Poszczególni autorzy podchodzą jednak do tematu w różny sposób. Niektóre artykuły koncentrują się na obrazie kobiety w danym dziele lub kilku dziełach (np. „Kobiety i wojna, czyli o Trojankach Eurypidesa” autorstwa J. Rostropowicz). Inne są próba przedstawienia rysu biograficznego konkretnych kobiet („Safona – ideał kobiety czy kobiecości?” autorstwa D. Wąsierskiej). Mamy też przykłady artykułów poświeconych roli kobiet w twórczości konkretnych pisarzy („Kobiety w świecie poety Auzoniusza” autorstwa T. Krynickiej). Czytelnik znajdzie również w tekście przykłady rozpraw poświeconych konkretnym typom kobiet i ich literackich wizerunków (np. „Kobiety w rzymskich deklamacjach – postać macochy” autorstwa M. Nowak). Wreszcie jest i artykuł poświecony recepcji motywów antycznych w literaturze innych epok („Mater dolorosa – w poezji antycznej i polskiej poezji współczesnej” autorstwa A. Chrobot).
Autorzy tekstów składających się na recenzowaną publikację opisali w swoich pracach rozmaite „kobiety idealne” i „antyidealne”. Przedstawili postacie i twórców, zarówno dobrze znanych miłośnikom historii starożytnej, jak i tych, których twórczość i jej bohaterowie są znane jedynie specjalistom.
Ocena książki (Zalety)
Recenzowana pozycja to przykład bardzo ciekawej inicjatywy. Publikacje pokonferencyjne pozwalają na opublikowanie często pierwszych tekstów młodym badaczom i pasjonatom historii. Same konferencje są polem wymiany poglądów i miejscem prowadzenia dyskusji dotyczącej często mało znanych i mało popularnych zagadnień związanych z historią. Jeśli tak, jak w przypadku niniejszej książki, efekty obrad publikowane są i udostępniane czytelnikom, to wpływa to znacząco na popularyzację wiedzy i przynosi szerokie zainteresowanie nowymi aspektami historii. Wartość merytoryczną artykułów zawartych w tomie potwierdzają nazwiska recenzentów. Każdy z artykułów opatrzony jest przypisami i zawiera na końcu streszczenie w języku obcym, co znacząco poszerza potencjalna bazę odbiorców publikacji.
Ocena książki (Wady)
„Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej” to jednak publikacja o charakterze akademickim. Pomimo ciekawej tematyki, lektura książki może być trudna dla wielu mniej zaznajomionych z tematyką czytelników. Styl pisania każdego z autorów jest różny i dlatego ciężko jest czytać artykuły jeden za drugim. W tekstach sporo jest terminologii fachowej, która może być nie do końca zrozumiała dla przeciętnego czytelnika. Sporo jest też oryginalnych cytatów z greki i łaciny, co jest największym problemem publikacji. To, że autorzy zdecydowali się umieszczać oryginalny tekst, nie dziwi. Książki nie zawsze muszą być kierowane do szerokiej publiki, a publikacje akademickie często są tworzone dla znawców tematu, którzy posiadają pewien poziom wiedzy. Dziwi jednak, że w tej samej publikacji jedni autorzy obok tekstu oryginalnego podają polskie tłumaczenia cytowanych passusów, inni zaś umieszczają jedynie tekst oryginalny. Jeszcze inni w tekście głównym zamieszczają polskie tłumaczenie, a w przypisie podają tekst oryginalny. Świadczy to o pewnej niekonsekwencji dotyczącej wytycznych edytorskich ze strony wydawcy bądź redakcji i może zniechęcić część czytelników.
Duży problem stanowi też bibliografia, która, zamiast znajdować się na końcu każdego artykułu, została ujęta w sposób zbiorczy na końcu tomu. Nie ma w niej podziału na bibliografie poszczególnych artykułów, a wszystkie wykorzystane przez autorów książki podane są w układzie alfabetycznym. Sprawić to może sporo kłopotu osobom chcącym poszerzyć swoją wiedzę. W poszukiwaniu interesującego je tytułu będą one najpierw musiały wertować przypisy, a potem bibliografie. Oprawa graficzna jest ładna, choć książka wydana jest w miękkiej oprawie, co może powodować szybsze niszczenie woluminu.
Podsumowanie
Należy stwierdzić, że książka „Ideał i antyideał kobiety w literaturze greckiej i rzymskiej” to pozycja ciekawa, choć trudna w odbiorze i niepozbawiona wad. Największym jej plusem jest niszowa i różnorodna tematyka, w której każdy pasjonat antyku znajdzie interesujący tekst. Minusami publikacji są jednak jej trudny język i bolączki natury edytorskiej.
