Thomas R. Martin – „Starożytna Grecja: Od prehistorii do czasów hellenistycznych” – recenzja i ocena
Dzieje Hellady wciąż elektryzują kolejne pokolenia badaczy i pasjonatów. By dojść do takiego wniosku wystarczy odwiedzić dowolną księgarnię. Efektem tego zainteresowania jest wciąż narastająca ilość literatury, poświęconej starożytnym Grekom. Jedną z takich pozycji jest tłumaczenie książki Thomasa R. Martina – Ancient Greece From Prehistoric to Hellenistic Times, które ukazało się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego. W polskim przekładzie, dokonanym przez Jana Szkudlińskiego, praca nosi tytuł: Starożytna Grecja: Od prehistorii do czasów hellenistycznych.
Kilka słów warto poświęcić autorowi tej pozycji. Thomas R. Martin jest absolwentem prestiżowych uczelni – ukończył studia w Princeton i na Harvardzie. Obecnie wykłada na jezuickim College of the Holy Cross w Worchester. W swoich badaniach zajmuje się dziejami obszaru śródziemnomorskiego w starożytności – numizmatyką, historiografią, czy też historią polityczną i społeczną, tak Grecji jak i Rzymu. Polscy czytelnicy mogli go poznać dzięki tłumaczeniu jego podręcznika do historii Rzymu ([Starożytny Rzym: Od Romulusa do Justyniana], Wydawnictwo Poznańskie 2014), czy też wcześniejszemu przekładowi Starożytnej Grecji (Prószyński i S-ka 1998).
Trzeba zaznaczyć, że Martin podjął się prawdziwie trudnego zadania przedstawienia historii starożytnej Grecji w sposób niezwykle zwięzły (całość tekstu liczy nieco ponad 380 stron). We wprowadzeniu do książki autor sam uczciwie zaznaczył, że jest świadomy ograniczeń takiego podejścia. Publikacja ma zatem w pewnym sensie charakter skryptu, czy też podstawowego podręcznika dla studentów zaczynających dopiero swoją przygodę ze światem starożytnych Hellenów.
Omawiana praca ma przemyślaną i spójną kompozycję. Na kartach dziesięciu rozdziałów autor przedstawił najważniejsze wydarzenia i przemiany, jakie zachodziły na terenie basenu Morza Egejskiego od przybycia ludności indoeuropejskiej, aż do epoki hellenistycznej. Martin nie skupił się jedynie na historii wydarzeniowej, choć jest ona niejako tłem dla całości narracji. Stosunkowo dużo miejsca przeznaczone zostało na przybliżenie czytelnikowi stosunków społecznych, myśli filozoficznej i religii, czy też dorobku kulturalnego Greków. W ten sposób autorowi udało się skutecznie spełnić swoje główne założenie – jego książka stanowi solidne wprowadzenie w dzieje starożytnej Grecji.
Pomimo niezwykle skondensowanego charakteru książka Martina nie jest jedynie ciągiem tekstu. Autor zadbał o bogaty materiał ilustracyjny, składający się zarówno z fotografii opisywanych obiektów i zabytków archeologicznych, map najważniejszych kampanii (np. wojen perskich, czy wyprawy Aleksandra w głąb Persji), schematów ustrojów politycznych (Sparty i Aten), czy też planów (np. ateńskiego Akropolu). Bardzo pomocnym elementem są także kalendaria najważniejszych wydarzeń, umieszczone przed każdym z rozdziałów. Całość pracy uzupełnia zbiór źródeł wykorzystanych na kartach książki, wraz z ich nowożytnymi edycjami i przekładami, a także wybór literatury. Ten ostatni, jak zaznacza sam autor, nie jest kompletny. Składa się jedynie z prac anglojęzycznych, z których Martin korzystał przy pisaniu swej książki.
Starożytna Grecja: Od prehistorii do czasów hellenistycznych ma pewne ograniczenia, wynikające głównie z objętości pracy. Stanowi jednak porządne wprowadzenie do dziejów starożytnej Hellady. Autorowi udało się spełnić założony cel napisania skryptu dla studentów, zawierającego nie tylko kompendium najważniejszych wydarzeń, ale także podstawowych informacji na temat całości dorobku starożytnej Grecji. Lekturę polecam wszystkim niezaawansowanym, nie tylko studentom.
