I Kongres Archiwów Społecznych i Dzień Darczyńcy w Warszawie

Kongres Archiwów Społecznych (AS-ów) będzie pierwszym tego typu wydarzeniem, które zgromadzi środowisko archiwistyki społecznej z całej Polski i zakreśli drogi rozwoju dziedziny. Zapadną na nim kluczowe dla AS-ów decyzje, ważne dla ich stabilizacji i współpracy z innymi podmiotami. W Kongresie wezmą udział przede wszystkim przedstawiciele organizacji pozarządowych, które prowadzą archiwa społeczne i chcą swoją przyszłość związać z tą właśnie dziedziną życia publicznego, przedstawiciele archiwów państwowych, bibliotek, instytucji kultury, naukowcy, dziennikarze – zainteresowani tematem.

Archiwa społeczne prowadzą pasjonaci, a zbiory, które gromadzą, mają nie tylko wartość historyczną, ale służą też budowaniu więzi społecznych i międzypokoleniowych. W Polsce działa już ponad 450 takich archiwów. Skąd się bierze ich fenomen i w jakim kierunku podąża ten, coraz liczniejszy, ruch społeczny? - pytają organizatorzy. - Geneza powstawania archiwów społecznych jest różna. Najczęściej najpierw jest pasja, zainteresowanie danym tematem, a potem odkrycie, że nie został dobrze udokumentowany, że jego historia może przepaść, że warto ją popularyzować.

Zafascynowałam się muzyką i postacią skrzypka jazzowego, Zbigniewa Seiferta. Postanowiłam w miarę możliwości zebrać wszystkie materiały, jakie istnieją na jego temat. Godzinami wertowałam magazyny „Jazz Forum” i „Jazz” w Bibliotece na ulicy Rajskiej w Krakowie, a potem w redakcji „Jazz Forum” - mówi Aneta Norek-Skrycka - Zadawałam sobie przy tym cały czas pytanie, jak to możliwe, że tak znakomite, cenne materiały nie są dostępne w Internecie. Wtedy postanowiłam, że trzeba coś z tym zrobić. Tak powstała Fundacja im. Zbigniewa Seiferta i portal polishjazzarch.com, na którym obecnie znajduje się 32 tys. obiektów: czasopism, dokumentów, plakatów, programów koncertów, często unikatowych, niedostępnych nigdzie indziej.

Tego typu archiwów jest w Polsce dużo – w bazie na portalu www.archiwa.org, zarejestrowane są obecnie 453. Pozornie nic tych organizacji nie łączy, w rzeczywistości jednak mają wiele wspólnego. Wszystkie prowadzą w ramach swojej działalności archiwa społeczne i zostały powołane do życia, przez pasjonatów, dla których odkrywanie historii i tożsamości lokalnej czy poznawanie historii jakiejś grupy społecznej ma bezcenną wartość. - informują organizatorzy kongresu.

Kongres odbywa się w szczególnym momencie – w przededniu ważnych dla wszystkich polskich AS-ów zmian – dotyczących prawnego ich usankcjonowania, otwierania się możliwości finansowania ich pracy oraz szansy na profesjonalizację. Będzie to pierwsze tego typu wydarzenie, które zgromadzi środowisko archiwistyki społecznej z całej Polski i nakreśli drogi rozwoju dziedziny. Zapadną na nim kluczowe dla AS-ów decyzje, ważne dla ich stabilizacji i współpracy z innymi podmiotami.

Na Kongresie:

• zaprezentują się archiwa społeczne z różnych regionów, o różnorodnych zainteresowaniach i pomysłach na własną aktywność – będzie można także poznać ich twórców;
• przedstawione zostaną założenia nowego sposobu finansowania archiwów społecznych, a zarazem obecność AS-ów w nowym prawie archiwalnym;
• zaprezentowana zostanie koncepcja wzmocnienia i integracji AS-ów z całej Polski poprzez zawiązanie ich sieci oraz tworzenia grupy ekspertów wspierających ten ruch;
• środowisko AS-ów przyjmie wypracowaną wspólnie Kartę Zasad Archiwów Społecznych;
• udostępniony zostanie darmowy program do opracowywania zbiorów – Otwarty System Archiwizacji (OSA);
• przedstawieni i uhonorowani zostaną ofiarodawcy zbiorów archiwalnych – zaprezentowana idea Dnia Darczyńcy Pamięci.

I Kongres Archiwów Społecznych organizuje Ośrodek KARTA we współpracy z gospodarzem miejsca − Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, w ramach projektu „Stabilizacja archiwistyki społecznej w Polsce". Projekt realizowany w ramach Programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.

Dzień Pamięci

Tego samego dnia Ośrodek KARTA organizuje o godz. 14:30 w POLIN, już po raz drugi, Dzień Darczyńcy Pamięci, aby uhonorować osoby, które przekazują swoje zbiory – cenne świadectwa historii.

Historia prywatna wydobyta z szuflady, zdjęcia, zapiski, pamiątki. Przekazane przez darczyńców, gromadzone, opracowane, digitalizowane i upowszechniane – tworzą zasób i bogactwo archiwów społecznych. To dzięki takim ludziom zasób archiwalny Ośrodka co roku powiększa się o tysiące stron dokumentów, o wspomnienia i dzienniki z czasów I i II wojny światowej, korespondencję z zesłania w głąb Związku Radzieckiego i z niemieckich obozów jenieckich, spuścizny naukowców, a także wydawnictwa II obiegu czy dokumenty prywatne, będące doskonałym źródłem do badań życia w PRL. I wreszcie niezliczone fotografie z rodzinnych albumów i spuścizn fotografów z całego XX wieku – tak różne, jak różne były losy ich autorów i fotografowanych osób. Taki proces tworzenia zasobu, proces utrwalania „pamięci” dotyczy wielu archiwów społecznych. - informują organizatorzy. - W tym roku podziękowanie złożymy 60 darczyńcom kolekcji archiwalnych przekazanych KARCIE, ale chcielibyśmy, aby Dzień Darczyńcy Pamięci stał się świętem całego ruchu archiwów społecznych i był organizowany przez wszystkie archiwa – bez określania z góry konkretnej daty – w ważnych dla nich momentach, aby był sposobem wyrażania wdzięczności tym, dzięki którym archiwa żyją i wzbogacają się o nowe zbiory.

Honorowymi ambasadorami akcji zostali: pisarka i dziennikarka Katarzyna Grochola, pisarka Agata Tuszyńska, pisarz Wojciech Widłak wszyscy związani z „Kartą” w czasach jej podziemnej działalności oraz dziennikarz Jerzy Kisielewski, współpracujący z Ośrodkiem, stały partner Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie. Symbolem stal się kwiat słonecznika – w którym wiele drobin, wiele małych ziaren składa się na piękno kwiatu.