Wiktoria 1920

W tym roku Ośrodek KARTA we współpracy z Biurem Niepodległej, portalem Histmag.org i innymi partnerami medialnymi, przygotował ciąg cotygodniowych historycznych publikacji na stulecie wojny 1920 roku w okresie od 17 kwietnia do13 listopada. W 31-odcinkowym cyklu pojawią się najważniejsze wydarzenia związane z wojną 1920 roku - od wyprawy kijowskiej po rozejm w Rydze - a także inne zagadnienie niezwiązane bezpośrednio z sytuacją na froncie, jak kształtowanie granic (plebiscyty), czy życie społeczne. Serdecznie zapraszamy!

„Zagrały wszystkie orkiestry”, 13–19 listopada Wiktoria 1920

14 listopada na placu Zamkowym w Warszawie odbywa się uroczyste wręczenie buławy marszałkowskiej Józefowi Piłsudskiemu. Uroczystość jest połączona z, przeniesionymi specjalnie na ten dzień, obchodami Święta Niepodległości.

„Setki tysięcy żołnierzy wróci teraz z frontu”, 6–12 listopada Wiktoria 1920

6 listopada Michał Römer wyjeżdża z Wilna do Kowna, by sprawdzić, czy w kontekście „Litwy Środkowej” możliwy jest jakikolwiek dialog między tymi miastami (misja kończy się niepowodzeniem).

„To przejdzie do historii!”, 30 października – 5 listopada Wiktoria 1920

1 listopada, po decyzji rządu o wyborze doliny rzeki Chyloni we wsi Gdynia na miejsce stworzenia nowego, niezależnego od Gdańska, portu dla Polski, Ministerstwu Spraw Wojskowych przyznanych zostaje 40 milionów marek polskich na budowę tymczasowego portu wojennego i schroniska dla rybaków.

„Czy to już prawda? Czy to nie sen?”, 23–29 października Wiktoria 1920

Tymczasowy Rząd Litwy Środkowej proponuje Litwinom polubowne rozwiązanie powstałych napięć. W efekcie rząd w Kownie powołuje nowe roczniki do armii i ściąga ochotników niemieckich i bolszewickich.

„Zadanie nasze dobiega końca”, 16–22 października Wiktoria 1920

16 października w Wilnie odbywa się pierwsze uroczyste posiedzenie Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej; do zebranych przemawia gen. Lucjan Żeligowski.

„Marsz na Wilno odbywał się prawie spokojnie”, 9–15 października Wiktoria 1920

9 października oddziały gen. Lucjana Żeligowskiego odrzucają wojska litewskie, które stawiają opór – i opanowują Wilno. Rząd litewski składa protest przeciwko tej akcji w Lidze Narodów.

„Idziemy naprzód i naprzód”, 2–8 października Wiktoria 1920

Wódz Naczelny Józef Piłsudski od 2 października odwiedza stanowiska dowodzenia w Lidzie, Grodnie i Słonimie, planując kolejne działania militarne. 7 października w Suwałkach zostaje podpisana polsko-litewska umowa, potwierdzająca linię Focha jako tymczasową granicę na Suwalszczyźnie.

„Ofensywa polska przeciwko bolszewikom robi postępy”, 25 września - 1 października Wiktoria 1920

25 września polskie oddziały gen. Władysława Junga odzyskują Wołkowysk, a Sowieci zaczynają się wycofywać ze wschodniego brzegu Niemna. Miejscami odwrót przybiera charakter ucieczki.

„Żołnierz polski potrafi ochronić od najazdu wroga”, 18-24 września Wiktoria 1920

20 września Rada Ligi Narodów przyjmuje rezolucję, która potwierdza tzw. linię Focha na Suwalszczyźnie, jako tymczasową linię demarkacyjną między Polską a Litwą. Tego dnia Polacy ruszają do natarcia na Grodno.

„Cudem trzeba nazwać ocalenie Polski” , 11–17 września Wiktoria 1920

12 września na Wołyniu rusza ofensywa 3 Armii gen. Władysława Sikorskiego; w jej wyniku Polacy zajmują kolejne miasta. Działania te mają odwrócić uwagę sowieckich dowódców od przygotowań do operacji niemeńskiej.

„Nasze wojska zwyciężają dalej”, 4–10 września Wiktoria 1920

4 września w rejonie Sejny–Suwałki–Augustów wojska litewskie atakują oddziały jazdy polskiej; dalej Litwini nacierają wspomagani przez Sowietów. 5 września Polacy odpierają kontrofensywę litewską na Suwalszczyźnie.

„Wszyscy byli pewni, że już zginiemy bez ratunku”, 28 sierpnia - 3 września Wiktoria 1920

Trwają walki z 1 Armią Konną pod Zamościem. Miasta bronią wojska polskie i ukraińska 6 Dywizja płk. Marko Bezruczki. 31 sierpnia 1 Dywizja Kawalerii płk. Juliusza Rómmla stacza z wycofującą się armią Siemiona Budionnego walkę pod Komarowem – ostatnią wielką bitwę kawaleryjską XX wieku.

„Smutne wrażenie przedstawia miasto”, 21–27 sierpnia Wiktoria 1920

21–22 sierpnia oddziały Wojska Polskiego zajmują: Lidzbark, Zambrów, Hrubieszów, Przasnysz, Białystok. 25 sierpnia bolszewicki kawaleryjski korpus Gaja Bżyszkina, zagrożony rozbiciem, przekracza granicę niemiecką w Prusach Wschodnich, tam jest internowany.

„Jest już teraz bitwa pod Warszawą”, 14–20 sierpnia Wiktoria 1920

14 sierpnia 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego przechodzi do natarcia znad rzeki Wkry, by odciążyć obronę Warszawy pod Radzyminem. Oprócz szturmu warszawskiego przedmościa, Sowieci na północy przeprowadzają manewr oskrzydlający (Płock–Brodnica–Włocławek).

„Moskwa stoi pod murami Warszawy”, 7-13 sierpnia Wiktoria 1920

8–9 sierpnia podczas konferencji brytyjsko-francuskiej w Hythe omawiane są warunki rozejmowe wobec Polski (m.in. natychmiastowa demobilizacja do poziomu 50 tysięcy żołnierzy oraz prawo Rosji do bezwarunkowego transportu przez polskie terytorium). Ich przyjęcie oznaczałoby sowietyzację Polski.

„Pierwsze jaskółki klęski”, 31 lipca - 6 sierpnia Wiktoria 1920

31 lipca wojska sowieckie Frontu Zachodniego osiągają linię: Kowel–Tykocin– Nowogród; następnego dnia wchodzą do Brześcia nad Bugiem. Bolszewicy proklamują Białoruską Republikę Sowiecką.

„Cofamy się bezustannie. Straty duże.”, 24–30 lipca Wiktoria 1920

24 lipca Naczelnik Państwa powołuje nowy gabinet premiera Wincentego Witosa, zwany Rządem Obrony Narodowej. Tegoż dnia bolszewicki głównodowodzący Siergiej Kamieniew dzieli zadania: Front Zachodni (Michaił Tuchaczewski) ma zdobyć Warszawę, Front Południowo-Zachodni (Aleksandr Jegorow) ma iść na Lwów.

„Na froncie bardzo źle”, 17-23 lipca Wiktoria 1920

17 lipca sowiecki komisarz spraw zagranicznych Gieorgij Cziczerin w nocie do rządu brytyjskiego odrzuca mediację państw zachodnich w rokowaniach z Polską. 19 lipca oddziały sowieckiego Frontu Zachodniego zajmują Grodno.

„Zanim żniwa skończycie już tu będziemy”, 10–16 lipca Wiktoria 1920

10 lipca w belgijskim Spa odbywają się rozmowy premiera RP Władysława Grabskiego z przedstawicielami Ententy. Nieprzychylny Polsce, premier Wielkiej Brytanii Lloyd George dyktuje: polskie wojska mają się wycofać na linię wyznaczoną 8 grudnia 1919 przez Radę Najwyższą Ententy jako przyszłą granicę wschodnią Polski.

„Dalej ani rusz, braciszku”, 3-9 lipca Wiktoria 1920

3 lipca Józef Piłsudski, w imieniu Rady Obrony Państwa, ogłasza odezwę mobilizującą do walki cały naród. 4 lipca na całym Froncie Zachodnim – od granicy z Łotwą aż do błot poleskich – rozpoczyna się ofensywa wojsk sowieckich; natarcie na linii Smoleńsk–Warszawa–Berlin.

„Z patrolu na patrol, z wypadu na wypad”, 26 czerwca-2 lipca Wiktoria 1920

26 czerwca bolszewicy dochodzą do Zwiahla (Nowogród Wołyński), na całym froncie ukraińskim odrzucając oddziały armii polskiej na ponad 200 kilometrów od Kijowa.

„Są pewni, iż się cofamy”, 19-25 czerwca, Wiktoria 1920

23 czerwca, wobec niepowodzeń stworzenia przez Wincentego Witosa gabinetu „włościańsko-robotniczego”, powstaje, w oparciu o ugrupowania prawicowe i centrowe, pozaparlamentarny rząd Władysława Grabskiego – celem władzy wykonawczej staje się obrona państwa.

„Widziałem oficerów płaczących i rozpaczających głośno”, 12-18 czerwca, Wiktoria 1920

Armia Konna Budionnego atakuje cofającą się 3 Armię WP; armie polskie cofają się na całej linii. Komisarz polityczny Frontu Południowo-Zachodniego – Józef Stalin – w liście do Lenina proponuje, aby w przyszłości Polskę utrzymać jako całkowicie podległego satelitę.

„Sytuacja ciągle ta sama, o ile nie gorsza”, 5-11 czerwca Wiktoria 1920

Walcząca dotychczas bez większych rezultatów 1 Armia Konna Budionnego zmienia taktykę i uderza 5 czerwca w jednym punkcie – na styku 3 i 6 Armii WP na Ukrainie. Przełamuje polską linię obrony na odcinku Samhorodek–Nowochwastów.

„Wojna z bolszewikami weszła obecnie w stadium decydujące”, 29 maja - 4 czerwca Wiktoria 1920

Od 29 maja do 1 czerwca trwa natarcie 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego, którego celem jest przerwanie frontu polskiego. W dniach 1–2 czerwca na odcinku białoruskim oddziały polskie przechodzą do kontrofensywy. Sowieci rozpoczynają odwrót, czasem wręcz ucieczkę, unikając tym samym okrążenia.

„Myśmy nie uświadamiali sobie znaczenia przybycia Polaków”, 22-28 maja Wiktoria 1920

Trwa strajk prosowiecko nastawionych kolejarzy w Bratysławie, który zatrzymuje transporty amunicji dla Polski. 22–26 maja 4 Armia gen. Stanisława Szeptyckiego odrzuca atakujące na froncie białoruskim siły sowieckie za Berezynę.

„Tyle lat szło się do tego dnia”, 15-21 maja Wiktoria 1920

Sowieci od połowy maja czynią intensywne przygotowania do kontrofensywy na Ukrainie oraz decydujących działań na Białorusi. 16 maja sowiecka 12 Armia rozpoczyna działania zaczepne.

„Ludność przechodziła straszliwy kryzys głodowy”, 8-14 maja Wiktoria 1920

8 maja rano wojska polskie i ukraińskie wkraczają do Kijowa. Powstaje tu rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana Semena Petlury.

„Warszawa będzie sowiecka, za to ręczy Armia Czerwona!”, 1–7 maja Wiktoria 1920

W Piotrogrodzie w pochodzie 1 maja niesiony jest transparent: „Warszawa będzie sowiecka, za to ręczy Armia Czerwona!”. Przeciw ofensywie w głąb Ukrainy protestują komuniści na terenie Polski i Białorusi.

„Wojska Rzeczypospolitej Polskiej na rozkaz mój ruszyły naprzód”, 24-30 kwietnia Wiktoria 1920

Semen Petlura, przywódca Ukraińskiej Republiki Ludowej, podpisuje z Polską – 24 kwietnia – wojskową konwencję w sprawie wspólnej ofensywy na Ukrainie.

„Bolszewików trzeba pobić”, 17-23 kwietnia Wiktoria 1920

W początkach wiosny 1920, po ponad roku walk przesuwającego się na wschód frontu polsko-bolszewickiego, załamuje się perspektywa rozmów pokojowych. Wróg pozoruje wolę rozejmu, a i Józef Piłsudski, Naczelny Wódz, stwierdza: „Bolszewików trzeba pobić i to niedługo, póki jeszcze nie wzrośli w siłę”.

Pierwszy polski
portal historyczny

Zamów newsletter

Zapisz się, aby otrzymywać przegląd najciekawszych tekstów prosto do skrzynki mailowej. Tylko wartościowe treści, zawsze za darmo.

Zamawiając newsletter, wyrażasz zgodę na użycie adresu e-mail w celu świadczenia usługi. Usługę możesz w każdej chwili anulować, instrukcję znajdziesz w newsletterze.

Portal

Histmag.org - o nas

Wesprzyj nas!

Polecamy

Nasze e-booki i audiobooki

Nasz newsletter

Współpraca

Dołącz do nas

Praktyki studenckie

Współpraca recenzencka

Dokumenty prawne

Regulamin serwisu internetowego

Regulamin publikacji

Regulamin konkursów

Polityka prywatności

Informacje o usłudze VOD

© 2001-2024 Promohistoria. Wszelkie prawa zastrzeżone