Zapomniana kolęda. Zrekonstruowano utwór muzyczny z XVI wieku

Słowa zaginionej kolędy Be Mery odkryto zapisane na tyle brewiarza (księgi z modlitwami), znajdującego się w zbiorach opactwa w Battle (południowa Anglia). Co więcej, pokuszono się także o rekonstrukcję. Be Mery pierwszy raz od 500 lat zostało wykonane przez zespół Schola Gregoriana. Fragmentu utworu można posłuchać TUTAJ.

Benedyktyńscy mnisi w trakcie śpiewu, miniatura z XV-wiecznego manuskryptu (British Library Board (Add MS 39636 fol 10))

Historia opactwa sięga XI w. W 1070 r. papież Aleksander II wezwał Normanów, którzy najechali Wyspy Brytyjskie, do pokuty za liczne okrucieństwa popełnione w trakcie podboju. Wilhelm Zdobywca nie zamierzał wchodzić w konflikt z głową Kościoła i nieopodal miejsca bitwy pod Hastings ufundował opactwo benedyktynów. Dopiero później wokół niego powstało miasto Battle.

Wspomniany brewiarz pochodzi z późniejszych czasów. Datuje się go na ok. 1500 r. i stanowi on jedyną tego typu księgę zachowaną w opactwie. Podczas studiowania kolejnych kart brewiarza historyk kultury, dr Michael Carter, natrafił na nieco nieczytelne zapiski z tyłu księgi.

Średniowieczni mnisi nie lubili pustki w manuskryptach. Wolne miejsce często wypełniali dodatkowymi treściami, takimi jak notatki czy humorystyczne rysunki. Nie inaczej było w wypadku brewiarza z opactwa w Battle. Końcowe strony zawierają przepisy na środki zaradcze przeciw bólom brzucha, krótki wiersz na temat śmierci trzech opatów i wreszcie – dwie wersje kolędy.

Opactwo w Battle, brama wejściowa (fot. Antony McCallum, WyrdLight.com, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported)

W XVI w. za kolędę uznawano pieśń, w której dużą rolę odgrywał chór. Rozpoczynał on utwór, a następnie przeplatał się ze zwrotkami. Ponad połowa średniowiecznych kolęd zawiera tematykę związaną z Bożym Narodzeniem. Nie jest to jednak główny wyznacznik gatunku. Ówczesne kolędy traktować mogły również o innych motywach religijnych, takich jak święci, czyściec, czy Trójca. Niekiedy występowały także świeckie kolędy, zawierające rubaszny, sprośny tekst.

Odkryta przez badacza kolęda Be Mary opowiada o życiu Chrystusa. Podkreślono w niej cierpienie Jezusa w drodze do zbawienia, a także jego pełen pokory żywot, zakończony śmiercią z rąk ludzi. Tego typu pieśni miały przybliżać słuchaczom chrystusowy wzorzec postępowania.

Zdaniem dr Cartera kolęda z opactwa w Battle jest dowodem na wysoki poziom kultury religijnej w Anglii u progu reformacji.

Źródło: bbc.com, english-heritage.org.uk