Wakacje ze szczyptą historii (3): Malbork najpiękniejszym zamkiem w Polsce

Zamek krzyżacki w Malborku został uznany przez Internautów biorących udział w naszej sondzie za najpiękniejszy obiekt tego typu w Polsce. Do końca walczył o ten tytuł z Zamkiem Królewskim na Wawelu. Po emocjonującej rywalizacji, na kilka godzin przed zamknięciem głosowania, na trzecie miejsce wyszedł Zamek Ogrodzieniec, który wyprzedził Zamek Krzyżtopór w Ujeździe – Ta trójka nie jest dla mnie zaskoczeniem. Budowle te mają wszystko, żeby podobać się oglądającym – komentuje ten wybór Łukasz Popowski, historyk, prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Historycznej Odbudowy Zamku w Sochaczewie „Nasz Zamek”.

Zamek w Malborku (fot. DerHexer , na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa–na tych samych warunkach 3.0 niezlokalizowana)

Dlaczego jednak Malbork? – To jeden z największych gotyckich zamków na świecie, na dodatek prawie kompletny, choć przypomnijmy, że również częściowo rekonstruowany. Tym niemniej zarówno jego pierwotna zabudowa, jak i dokonana przez Conrada Steinbrechta na przełomie XIX i XX wieku rekonstrukcja części zabudowań, zasługują na uwagę i podziw – odpowiada Popowski. Opinię tę potwierdza Małgorzata Quinkenstein, szefowa działu promocji malborskiego zamku - Niewątpliwie jest to perła architektury średniowiecznej, ale także przykład wyjątkowej myśli konstrukcyjnej i kunsztu dawnych budowniczych – mówi. Jak podkreśla, urok krzyżackiego zamku doceniany jest nie tylko przez Polaków, gdyż w 1997 wpisany został on na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, co czyni z niego perłę nie tylko architektury lokalnej, ale i ogólnoświatowej.

Od stycznia obchodzimy jubileusz 50-lecia istnienia Muzeum Zamkowego w Malborku. To dla nas bardzo ważny rok, pełen wielu imprez – mówi Małgorzata Quinkenstein. Twierdzę odwiedza ok. 0,5 mln turystów rocznie. Jak zapewniają nas muzealnicy, czekają na nich liczne atrakcje. Do niedzieli trwa coroczna impreza pt. Oblężenie Malborka. W tym roku twórcą scenariusza widowiska jest Bogusław Wołoszański. W okresie wakacyjnym prezentowane są dwie duże wystawy – jubileuszowa ekspozycja Crème de la crème. Najcenniejsze z cennych malborskiego muzeum w Wielkim Refektarzu, prezentująca najbardziej wartościowe eksponaty z miejscowych zbiorów, oraz sprowadzona z Muzeum Historycznego w Trokach Srebra monetami inkrustowane. Na 13 sierpnia planowane jest widowisko Magic Malbork, codziennie też odbywa się spektakl Światło i Dźwięk pt. Krzyżem i Mieczem. 7 października otwarta zostanie natomiast nowa, multimedialna wystawa bursztynowa.

Wśród dziesięciu najpiękniejszych zamków w Polsce znalazły się – obok już wymienionych – zamki Krzyżtopór, Książ, zamek w Niedzicy nad Dunajcem, w Pieskowej Skale, Chęcinach, Czorstynie i Chudowie. Zaskakujące było wysokie miejsce mało znanego obiektu w Chudowie - Od lat już mamy stałe grono fanów i bardzo cieszymy się, że na nas zagłosowali. Jest nam niezmiernie miło znaleźć się wśród dziesięciu najpiękniejszych zamków w Polsce – komentuje ten wybór Ewa Młynarczyk, dyrektor zamku. Od 1995 roku trwa proces rekonstrukcji dawnych zabudowań. Czuwa nad nim Fundacja „Zamek Chudów”, której celem jest przywrócenie budowli dawnej świetności. Dziś nad ruinami obiektu góruje odbudowana wieża. Fundacja i dyrekcja muzeum nie zamierza jednak na tym poprzestawać - W planach mamy odbudowę budynków zamkowych, które znajdowały się w obrębie dziedzińca – zapewnia Ewa Młynarczyk.

Zamek w Chudowie (fot. Marcin Szala , na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported)

Nie wszystkie jednak wskazane przez Internautów zamki oglądać możemy w wersji pierwotnej bądź zrekonstruowanej. Zamki w Chęcinach, Czorsztynie, Ogrodzieńcu czy zamek Krzyżtopór w Ujeździe pozostawione są w trwałej ruinie. Nie każdy zamek musi być rekonstruowany, choć niektóre z pewnością na to zasługują – twierdzi Łukasz Popowski. Choć sam zaangażowany jest od kilku lat w promocję idei odbudowy zamku w Sochaczewie wymienia cechy, które pozwalają zachować obiekt w tzw. trwałej ruinie. – Nie powinno się rekonstruować zamku, jeśli nie ma wystarczających materiałów źródłowych, które by to działanie determinowały, choć za dopuszczalne w pewnych uzasadnionych naukowo przypadkach uznać należy w takiej sytuacji posługiwanie się tzw. stylem neutralnym oraz tradycyjnymi materiałami budowlanymi. Ważne, żeby trwała ruina była dobrze zabezpieczona przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych, co w naszym kraju nie jest sprawą łatwą. Trwała ruina wymaga niestety permanentnej opieki konserwatorskiej, zatem powinna mieć właściciela zainteresowanego tego typu działaniem. W formie trwałej ruiny zachowuje się również zamki, które z jednej strony posiadają charakterystyczną, wpisaną w krajobraz i utrwaloną w czasie sylwetę, z drugiej zaś są na tyle oddalone od siedzib ludzkich, że na ich rekonstrukcję oraz wprowadzenie tam konkretnych funkcji użytkowych nie ma społecznego zapotrzebowania – tłumaczy Popowski.

Które zamki za najpiękniejsze uznają nasi rozmówcy? – Wszystkie są piękne, ale jeśli już musiałbym wybierać to byłyby nimi obiekty w Nowym Wiśniczu, Dębnie, Czersku oraz zamek Krzyżtopór w Ujeździe – mówi Łukasz Popowski. Małgorzata Quinkenstein poleca natomiast Szlak Zamków Gotyckich. - Stanowią one pewną całość zarówno pod względem architektonicznym, jak i państwowo-administracyjnym – zachwala. Prywatnie poleciłabym także odwiedzenie Zamku Królewskiego na Wawelu - to przykład zupełnie innej architektury, wspaniałego renesansowego wystroju, unikalnego nie tylko w skali Polski, ale także Europy. W naszym kraju jest wiele pięknych miejsc, na przykład Zamek w Pieskowej Skale czy cały Szlak Orlich Gniazd - nie unika jednak pochwał dla konkurencji. Dyplomatycznie z kolei wypowiada się Ewa Młynarczyk - Wszystkie są piękne ponieważ każdy z nich kryje w sobie niepowtarzalne historie – tłumaczy.

Zamek na Wawelu (fot. michael.berlin , na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic)

To nie koniec podróży z Histmagiem. Od nowego tygodnia wybierać będziemy najpiękniejsze świątynie w Polsce.

Zobacz też:

• Najpiękniejsze zamki w Polsce;
• Krakowskie Stare Miasto najpiękniejsze;
• Profil Histmag.org na Facebooku.

O innych zamkach w Histmag.org:

• Kungliga Slottet. Zamek Królewski w Sztokholmie
• Zapomniana domena książąt piastowskich – fotoreportaż z Dolnego Śląska (Bolków, Świny)
• Tajemnice zamku w Sochaczewie
• Trudna współczesność, czyli odbudowa zabytków po polsku.