W. Bernard Carlson – ,,Tesla. Geniusz na skraju szaleństwa” – recenzja i ocena
W. Bernard Carlson –,,Tesla. Geniusz na skraju szaleństwa” – recenzja i ocena
W. Bernard Carlson jest historykiem technologii. Swoje badania skupia wokół wynalazców, a także przedsiębiorców. Uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii oraz socjologii nauk. Ponadto zajmuje się popularyzacją zagadnień technologicznych i tłumaczeniem ich roli w życiu codziennym. Biografia Tesli opublikowana została w dziewięciu językach.
Recenzowana książka przede wszystkim przedstawia postać Nikoli Tesli w ujęciu historycznym, w oparciu o liczne źródła. Autor opowiada o życiu wynalazcy zaczynając od dzieciństwa, gdy przenosi nas do niewielkiej wioski w Smiljanie, gdzie przyszedł na świat mały Nikola. Najwięcej uwagi poświęca kluczowemu z perspektyw jego działalności okresowi życia, który przypadał na lata 1886–1905. Opowiada o jego dziełach (a był autorem blisko 300 patentów!), opierając swoje rozważania na szczegółach merytorycznych i technicznych zasadach działania wynalazków. Prezentuje jego liczne wynalazki, jak np. prądnica prądu przemiennego czy projekty urządzeń zasilanych nim bezpośrednio, jak świetlówka czy silnik elektryczny. Kładzie także duży nacisk na tło biznesowe i relacje między przedsiębiorcami a wynalazcami. Dzięki temu historia osadzona jest w konkretnym kontekście historycznym (XIX–XX wieku) pokazując, że inżynierowie nie tworzyli w próżni, a na ich sukces bądź porażkę składało się wiele czynników.
Książka ukazuje zarówno powolny rozwój kariery Tesli, jak i jego upadek. W. Bernard Carlson próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego postać genialnego wynalazcy nie zapisała się w pamięci tak powszechnie jak innych. Prezentuje go jako wizjonera i ideowca, podczas gdy jeden z jego rywali, Thomas Alva Edison, opracowywał swoje wynalazki w dużej mierze dzięki umiejętności pozyskiwania środków materialnych. Nikola Tesla prowadził wieczną walkę o przetrwanie i możliwość tworzenia. Praca serbskiego wynalazcy, opierająca się przede wszystkim „na idei”, miała jeden szlachetny cel: jego odkrycia miały być przydatne ludzkości. W tym wypadku pieniądze były podrzędną kategorią.
Biografia o serbskim inżynierze zasługuje na wiele słów pochwały. Uważam, że książka jest napisana zarówno dobrze pod względem merytorycznym, jak i warsztatu pisarskiego. Czyta się ją z dużym zainteresowaniem, a szczegóły opisujące działanie maszyn są napisane w dość przystępny sposób, choć żeby je dobrze zrozumieć należy na nie poświęcić sporo czasu i uwagi. Wydaje mi się jednak, że dzięki tym opisom publikacja jest kompletna i naprawdę dobrze charakteryzuje sylwetkę wynalazcy. W. Bernard Carlson logicznie uporządkował tematykę książki, zachowując chronologię. Do plusów należy zaliczyć również cierpliwość autora i powściągliwość w osądach – przedstawia on jedynie fakty. Dopiero w epilogu prezentuje swoje zdanie na temat Tesli i jego działalności, dzięki czemu tekst biografii nie jest nacechowany opinią autora.
Dużym atutem książki są liczne przypisy dolne i bogata bibliografia, a także kwerenda źródłowa. Autor przywołuje listy i wspomnienia wynalazcy. Atrakcyjne jest także wydanie publikacji, głównie jej twarda oprawa i ilustracje przedstawiające Teslę w różnych latach życia oraz ryciny jego wynalazków.
Biografia, choć interesująca, nie jest zupełnie pozbawiona mankamentów. W tekście zaobserwować można nieliczne literówki (np. na stronie 326: „… przez co łatwo było my powiązać położenie…”). Mimo przystępnej narracji, zbyt szczegółowy opis techniczny działania maszyn może nieco przytłaczać osoby niezaznajomione z przedstawianą tematyką. Dodatkowo znaczenie polskojęzycznego tytułu odbiega od jego angielskiego oryginału („Tesla. Inventor of the Electrical Age”). Tytuł w języku polskim sugeruje, że będzie to publikacja dotycząca późniejszych lat działalności Nikoli Tesli i jego dziwactw, natomiast wersja anglojęzyczna od razu odnosi się do technicznego zakresu badań inżyniera i jego wynalazków.
Recenzowaną książkę warto polecić szczególnie osobom zainteresowanym postacią Nikoli Tesli, jak i wszystkim rozeznającym się w tematyce techniczno-inżynieryjnej. Choć śmiało można ją polecić wszystkim miłośnikom niezwykłych wynalazków z przełomu XIX i XX wieku.
