Tomasz Kurpierz – „Henryk Sławik 1894-1944. Biografia socjalisty” – recenzja i ocena
Tomasz Kurpierz – „Henryk Sławik 1894-1944. Biografia socjalisty” – recenzja i ocena
Tomasz Kurpierz jest doktorem nauk humanistycznych i pracownikiem Biura Badań Historycznych Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach. Jest autorem i współautorem wielu opracowań oraz artykułów. Tym razem do rąk czytelników oddał monumentalną biografię bohatera trzech narodów polskiego, węgierskiego i żydowskiego, górnośląskiego socjalisty Henryka Sławika.
Henryk Sławik przeszedł niesamowitą drogę. Od powstańca śląskiego, socjalisty-samouka, poprzez redaktora gazety, radnego, członka Rady Naczelnej PPS aż do bohatera. Obecnie najbardziej znany jest ze swojej działalność jako organizator opieki nad uchodźcami polskimi na Węgrzech. Pod przykrywką pomocy dla internowanych wraz z delegatem rządu węgierskiego Józsefem Antallem uratował blisko 30 tysięcy polskich uchodźców, w tym ok. 5 tysiącom Żydów. Po wkroczeniu Niemców na Węgry wziął na siebie pełną odpowiedzialność za działania ratujące Żydów, wypierając się znajomości z Antallem i jego zaangażowania w całe przedsięwzięcie. Został rozstrzelany w KL Mauthausen-Gusen I około godziny 16.10 23 sierpnia 1944 r. pomimo interwencji międzynarodowej. W 1990 r. został uhonorowany tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata przez izraelskich Instytut Yad Vashem.
O Górnoślązaku nazywanym polskim Raoulem Wallenbergiem głośno jest dopiero od niedawna. W latach dwutysięcznych nastąpił wysyp różnego rodzaju upamiętnień. Ukazało się również wiele publikacji przybliżających dzieło Sławika. Jednak wiele w nich było niedomówień, bądź niesprawdzonych doniesień. Mało kto skupiał się również na jego przedwojennej działalności. Ja sama wiedzę o zaangażowaniu socjalisty z Szerokiej w Robotnicze Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Siła” dowiedziałam się przez przypadek od prababci, która wspominając przedwojenne organizacje wymieniła nazwisko Sławika. Wspaniale tą lukę uzupełnia recenzowana pozycja. Pokazuje ona ewolucję górnośląskiego karlusa w późniejszego bohatera.
Z wielkim zainteresowaniem zapoznałam się z frapującym życiorysem człowieka, którego los nie oszczędzał. Dzielił dolę śląskich robotników wędrujących za chlebem na Zachód Europy, jeńca Wielkiej Wojny na dalekiej Syberii oraz losy Polskiej Partii Socjalistycznej w okresie Międzywojnia. Niestety, nawet po śmierci historia go nie oszczędziła. Jako niepodległościowiec i niezależny socjalista nie zasługiwał na pamięć Polski Ludowej. Dzięki bardzo wnikliwej kwerendzie Kurpierz rzucił zupełnie nowe światło na wybór, jakiego dokonał Sławik podczas wojny. Był on naturalną konsekwencją działalności społecznej i politycznej prowadzonej przez niego przed wojną. Zawsze stał na stanowisku szacunku dla współobywatela i poszanowania demokracji. O łamaniu ich mówił głośno, nie bacząc na to czy zdobędzie nowych wrogów.
„Henryk Sławik 1894-1944. Biografia socjalisty” jest monografią z pełnym aparatem naukowym. To troszkę utrudnia odbiór statystycznemu czytelnikowi. Jednak warto zadać sobie trochę trudu i zapoznać się z pasjonującym życiorysem chłopaka z Szerokiej. Szczególnie, jeśli chce się uczestniczyć w dyskusji o demokracji, prawach człowieka oraz solidarności. Patronem takich działań już na zawsze powinien zostać Henryk Sławik.
