Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz - „Historia Hiszpanii” – recenzja i ocena

Tytułem wstępu pozwolę sobie na małe spostrzeżenie – nie ma chyba w Polsce domu czy biblioteczki humanisty, w których nie znajdowałaby się choć jedna książka z serii „Historia Krajów i Narodów”, wydawanej od kilkudziesięciu już lat przez wrocławskie wydawnictwo im. Ossolińskich. Pamiętam, że moimi pierwszymi pozycjami były: „Historia Niemiec” Jerzego Krasuskiego oraz „Historia Rosji” Ludwika Bazylowa i Pawła Wieczorkiewicza, z których przygotowywałem się do egzaminów z historii tychże właśnie państw. Zresztą, wspomniane opracowania zwykle tak są postrzegane przez studentów, wykładowców oraz zwykłych czytelników – jedynie jako podręczniki akademickie.

Ucieszyłem się, że mogę przedstawić moją recenzję po zapoznaniu się z najnowszym wydaniem „Historii Hiszpanii”, której pierwsza edycja ukazała się ponad dwanaście lat temu. Pozycja autorstwa dwóch znanych historyków, Tadeusza Miłkowskiego i Pawła Machcewicza (obecnego dyrektora Muzeum II Wojny Światowej), została poszerzona o nowe teksty i nowe spojrzenie. Wznowione wydanie zostało też estetycznie i niezwykle starannie przygotowane przez Zakład im. Ossolińskich; wzbogacono je także dodatkową ilością zdjęć i map. Książkę podzielono na dwie części: część pierwszą, która obejmuje dzieje Hiszpanii i Półwyspu Iberyjskiego od prehistorii do wojen napoleońskich, autorstwa Tadeusza Miłkowskiego; oraz część drugą, relacjonującą historię kraju niemal do dnia dzisiejszego – wygranej w wyborach socjalistów José Luisa Zappatero – w opracowaniu Pawła Machcewicza.

We wstępie autorzy przedstawiają założenia pracy, jak również literaturę wykorzystaną przy opracowywaniu książki, w tym głównie hiszpańsko- i anglojęzyczną; zbiór pozycji w języku polskim jest bardzo nikły. Niestety, na końcu każdej z części znajduje się opis bibliograficzny, spis bibliograficzny zdecydowanie byłby użyteczniejszy, bardziej przejrzysty. Treść książki ułożona jest chronologicznie, począwszy od opisu badań archeologicznych, a tym samym najdawniejszej przeszłości ziem dzisiejszej Hiszpanii, poprzez opis ludów oraz plemion, które zamieszkiwały półwysep, takich jak Celtowie, Iberowie, Baskowie, Turdetanie, Celtoiberowie itd. Autorzy postanowili opisać dzieje tych ziem (pomijając Portugalię) i kształtującego się narodu hiszpańskiego na płaszczyźnie politycznej, kulturowej, społecznej i gospodarczej. Hermetycznie ułożone podrozdziały sprawiają, że książka jest przejrzysta i łatwo się ją czyta. Należy jednak zaznaczyć, że, jak zdarza się często w tego typu syntezach, niektóre podrozdziały, a raczej ich treść, wydaje się nudna i rozwlekła, choć zależy to bez wątpienia od upodobań czytelnika. Inne rozdziały z kolei powodują, że nie można się oderwać od lektury. Dotyczy to głównie fragmentów traktujących o panowaniu rzymskim w Hiszpanii, o pierwszych władcach chrześcijańskich, jak również o podboju półwyspu przez muzułmanów czy o przebiegu rekonkwisty w poszczególnych księstwach i królestwach hiszpańskich – bowiem ten temat jest słabo znany w naszym kraju. Praca jest typową syntezą historii państwa ze stajni wrocławskiego Ossolineum. Znam zwolenników tejże serii – do których i ja należę – oraz jej przeciwników. Zaznaczę więc tylko, że jest to świetna lektura, gdy chcemy wstępnie się zapoznać z interesującym nas tematem, by potem stopniowo poszerzać pole swych badań. Chętnie sięgam po te książki dla samej przyjemności czytania. Nie muszą to być zatem pozycje traktowane tylko jako podręczniki akademickie, choć sam wydawca chciałby, by tak właśnie było.

Korekta: Bożena Chymkowska