Przemysław Jaworski – „Królowe i królowie Wielkiej Brytanii” – recenzja i ocena

Ponad tysiącletnia historia monarchii brytyjskiej może przyprawiać o zawrót głowy. Przemysław Jaworski przygotował publikację, która dla wszystkich zagubionych stanowić będzie nieocenioną pomoc. Brytyjska monarchia to swoisty fenomen i to nie tylko dlatego, że trwa po dziś dzień, ale także z powodu popularności, jaką się cieszy szczególnie za granicami królestwa. Popularność ta to niewątpliwie pokłosie mocarstwowej pozycji, jaką Zjednoczone Królestwo jeszcze niedawno zajmowało, ale także samych członków rodziny królewskiej. Potrafili oni idealnie przeistoczyć się w drugiej połowie XX wieku z pomazańców bożych w celebrytów. Oczywiście ton wciąż nadaje Elżbieta II, jednak powolna erozja podwalin monarchicznej wyjątkowości postępuje nieubłaganie.

Przemysław Jaworski sięgając do literatury polsko- i obcojęzycznej oraz źródeł internetowych rekonstruuje dzieje monarchów brytyjskich. Poczynając od panującego w latach 802–839 Egberta kończąc na Elżbiecie II (królowej od 1952 roku) Jaworski przybliża przedstawicieli kolejnych dynastii. Na ponad ośmiuset stronach pojawiają się zatem Anglosasi i Duńczycy, Normanowie, Plantageneci, Lancasterowie, Yorkowie, Tudorowie, władcy Szkocji, Stuartowie, Hanowerczycy, Koburgowie i Windsorowie.

Jak sam zaznacza, jego celem było przedstawienie danych genealogiczno-biograficznych o królowych i królach Wielkiej Brytanii. Usystematyzowane i zestandaryzowane opisy życia władców budują poczet dobrze znanych i prawie zapomnianych osobistości brytyjskiego dworu. Książkę uzupełniają drzewa genealogiczne, wizerunki władców i władczyń oraz lista przedstawiająca linię sukcesji brytyjskiego tronu.

Nie mamy tu do czynienia z opowieścią, której wątki składają się na całościowy obraz. Trzymając się literackiej analogii można powiedzieć, że zamiast wątków mamy jedynie bohaterów, których losy odzwierciedlają najważniejsze punkty w historii brytyjskiej monarchii. Za każdym razem ich intronizacja otwierała nowe możliwości, ale także wywoływała nieznane dotąd zagrożenia związane ze słabościami systemu dziedzicznego przekazywania władzy. Ujednolicony zapis obejmujący wstępnych i zstępnych krewnych panujących pozwala łatwo wyszukać interesujące nas informacje.

Stąd posługując się książką Jaworskiego łatwo zweryfikować prawdziwość wydarzeń opisywanych przykładowo w powieściach historycznych odwołujących się do historii Wielkiej Brytanii, a studentom i hobbystom z pewnością pozwoli usystematyzować wiedzę. Praktycznych zastosowań książka dostarcza niemal na każdej karcie jednocześnie rozbudzając ciekawość. Zdecydowanie na pochwałę zasługuje również widoczny wkład pracy w zebranie i przygotowanie informacji zawartych w wydawnictwie. Jednolite pod względem struktury biogramy to także duży plus.

Niestety wszystkie wymienione powyżej zalety książki można także odbierać jako jej minusy. Wszystko tak naprawdę zależy od motywacji towarzyszących lekturze. Jeżeli ktoś poszukuje pracy o charakterze zbliżonym do „Pocztu cesarzy rzymskich” Aleksandra Krawczuka, to się zawiedzie. Jaworski nie stawia sobie za cel popularyzacji brytyjskich monarchów, raczej zebranie rzetelnej wiedzy, choć nie stroni przy tym od ciekawostek. Niektórych może także zniechęcać wspomniana wcześniej jednolita struktura niemal każdego biogramy – sprawia ona, że tekst staje się jednostajny. Nie umniejsza to jednak wartości książki. Polecam!