Powiew PRL-u, czyli miniona epoka w sieci

Poszukując jakiejkolwiek informacji w internecie, staram się znaleźć portal lub stronę, która dałaby mi ogólny ogląd danej sprawy, niekoniecznie zaś interesuje mnie szczegółowa analiza wąskich zagadnień. Właśnie takich stron poszukuje duża część internautów, przede wszystkim uczniów. Ku mojemu zdziwieniu, wstępne poszukiwania za pomocą Google nie pozwalają jednak trafić od razu na tego rodzaju serwis. Niegdyś zajrzeć można było na „Polską Internetową Stronę Komunistyczną”, niestety, serwis ten już nie funkcjonuje, chociaż plotki mówią o jego rychłej reaktywacji. Dopiero po nieco bardziej szczegółowych poszukiwaniach trafiłem na dwie strony spełniające zakreślone kryterium:

Kompleksowość

Pierwszy serwis to „Socjalizm on-line”(http://www.socjalizm.info/), prezentujący w sposób ogólny historię ruchu komunistycznego. Strona, obok informacji na temat socjalizmu utopijnego i twórców komunizmu, prezentuje również historię PZPR-u oraz biografie przywódców PRL-u. Ciekawym dodatkiem do strony są peerelowskie plakaty propagandowe oraz zdjęcia charakterystycznych przedmiotów codziennego użytku. Zainteresowanie może wzbudzić również dział Download, z którego można pobrać kilka ciekawych pozycji multimedialnych z epoki.

Inną stroną o historii PRL-u jest http://pp-prl.webpark.pl/. Autor, korzystając z bogatej bibliografii, przygotował przystępne kalendarium i zbiór krótkich notatek dotyczących dziejów Polski komunistycznej, a także galerię postaci i zbiór dowcipów politycznych z epoki. Dużym mankamentem strony jest jednak jej prosty, bardzo przestarzały wygląd połączony z pewną ilością migoczących elementów. Niestety, utrudnia to odbiór treści i zniechęca do wgłębienia się w zawartość merytoryczną.

Poszukiwania porządnego i kompleksowego serwisu zakończyły się częściowym sukcesem. Nie trafiłem, niestety, na stronę, która przedstawiałaby historię PRL-u w całości, mogła dobrze służyć celom edukacyjnym, a do tego była przyjemna dla oka.

Internetowa wycieczka

Nową formą prezentacji historii są internetowe muzea. Opierają się one na zasadzie: mniej suchej treści, więcej żywego obrazu. W tej dziedzinie poszukiwania okazały się bardziej owocne.

Spośród stron opisywanego typu na czoło wysunęło się bez wątpienia „Internetowe Muzeum Polski Ludowej” (http://www.polskaludowa.com/), recenzowane w 49. numerze „Histmaga”. Wita nas ono siermiężną grafiką i napisem „Przed przystąpieniem do zwiedzania Muzeum należy włożyć kapcie!”. Jednak nie forma jest tutaj najistotniejsza. Muzeum posiada w swoich zbiorach wiele ciekawych eksponatów: dokumentów, fotografii, zapisów dźwiękowych. Materiały prezentują zarówno aparat państwowy, jak i życie codzienne oraz działalność opozycji w PRL-u. Strona zawiera również bogaty zbiór informacji historycznych (zwłaszcza notek biograficznych). Dużym minusem jest natomiast półtoraroczny brak aktualizacji.

Podobną działalność, choć z mniejszym rozmachem, prowadzi „Internetowe Muzeum Solidarności”(http://elfal.com/solidarnosc/). Tutaj autor skupił się na prezentacji eksponatów związanych z ruchem opozycyjnym lat osiemdziesiątych. Możemy więc obejrzeć znaczki i ulotki podziemne, a także przeczytać fragmenty prasy drugiego obiegu i dokumenty Solidarności. Niestety, strona również nie jest od dłuższego czasu aktualizowana.

Zupełnie inną tematykę podejmuje „Muzeum Dobranocek PRL-u” (http://muzeumdobranocek.pl/), recenzowane w 47. numerze „Histmaga”, doceniane zarówno w rankingach internetowych, jak i przez media tradycyjne. Autor prezentuje cierpliwie gromadzone zbiory dotyczące bajek wyprodukowanych w PRL-u oraz innych krajach bloku socjalistycznego. Niejeden dorosły już człowiek z uśmiechem przyjmie zapewne pokazane tutaj obrazy, wspominając swoje dzieciństwo.

Tragedie...

Pamiętać należy, że PRL to także reżim, który siłą tłumił głosy sprzeciwu. Dlatego ważne miejsce wśród stron o omawianej tematyce zajmują witryny przedstawiające historię stłumionych siłą zrywów antykomunistycznych.

Tutaj uwagę zwraca szczególnie serwis o bardzo wymownym tytule „Dziś nie biją” (http://www.dzis-nie-bija.org/), omawiający okres stanu wojennego. Strona prezentuje dobrze przygotowane kalendarium wydarzeń i galerię zdjęć, a wszystko to w bardzo ładnej szacie graficznej. Serwis działający pod patronatem Stowarzyszenia Młodych Demokratów został uhonorowany licznymi nagrodami, jednak mimo to od niemal roku nie jest aktualizowany. Może przy okazji kolejnej rocznicy autor przypomni sobie o nim?

Strona „Poznański Czerwiec 56” (http://www.city.poznan.pl/czerwiec56/) powstała w związku z obchodami półwiecza wystąpień robotniczych w Poznaniu. Serwis, korzystając ze wsparcia władz miasta Poznania, prezentuje historię tamtych wydarzeń w sposób rzeczowy, wzbogacony zdjęciami oraz multimediami. Oprócz przekazywania treści historycznych strona pełniła też funkcję serwisu informacyjnego na temat obchodów rocznicowych.

Działacze NSZZ Solidarność z Gdańska zaangażowali się w stworzenie serwisu dotyczącego spacyfikowanych siłą strajków na Wybrzeżu w 1970 roku (http://www2.solidarnosc.gda.pl/grudzien70.htm). Strona jest bardzo dobrym źródłem informacji o tych wydarzeniach, prezentuje je w sposób przystępny i ciekawy. Osobiście szkoda mi tylko, że już na pierwszej stronie serwisu, który ma pełnić funkcje edukacyjne, autorzy wcielają się w rolę sędziów, wydając opinie o dzisiejszych siłach politycznych. Budzi to wątpliwości co do rzetelności autorów strony.

Ciekawą próbą prezentacji historii jest projekt uczniów VI LO w Szczecinie, którzy postanowili zaprezentować w internecie wspomnienia Witolda Romanowskiego, działacza opozycji internowanego w stanie wojennym (http://lazowski.szczecin.art.pl/13.grudnia/). Notatki z poszczególnych dni są wzbogacone o zdjęcia i dokumenty dotyczące tego okresu. Pomysł jest bardzo dobry, gdyż nic nie pokazuje historii tak obrazowo, jak relacje ich świadków.

Gwiazdy PRL-u

Czy Władysław Gomułka, lub ktoś z jego otoczenia, przypuszczał kiedykolwiek, że stanie się bohaterem czegoś takiego jak strona internetowa? A jednak, strona „Gomułka on-line” (http://www.gomulka.terramail.pl/) to bardzo ciekawy serwis biograficzny prezentujący życie I Sekretarza PZPR w latach 1956-70. Przedstawiono w nim bogaty życiorys „towarzysza Wiesława”, teksty jego przemówień, zdjęcia, opowieści innych ludzi na jego temat, a nawet fragmenty pamiętnika spisanego przez niego na emeryturze. Dodatkowo na stronie przedstawiono wiele ciekawych informacji historycznych na temat samego PRL-u. Jeśli dodać do tego ładną oprawę graficzną serwisu, otrzymujemy niezwykle dobrze przygotowaną witrynę historyczną. Szkoda tylko, że od kilku lat nie jest ona aktualizowana.

Swojej strony doczekał się również gen. Wojciech Jaruzelski (http://www.geocities.com/wojciech_jaruzelski/). Chociaż w tym wypadku temat przygotowano z przymrużeniem oka. Strona ciekawie i szeroko prezentuje życiorys tej kontrowersyjnej postaci, udostępniając m.in. liczne nagrania, zdjęcia i teksty autorstwa generała. Szkoda tylko, że szata graficzna strony jest bardzo kiepska – jaskrawa, niespójna i czasem nieczytelna.

Wspomnień czar

PRL w Internecie to również strony pasjonatów okresu. Jedną z nich jest serwis „Warszawa w PRL”(http://republika.pl/printo/warszawa/), którą twórcy określają jako miejsce dla ludzi, którzy tęsknią za klimatem stolicy w minionej epoce. Witryna, recenzowana w 39-40. numerze „Histmaga”, prezentuje zdjęcia z lat 60., 70. i 80. minionego stulecia, na których ukazane są zarówno chwile z życia codziennego, jak i charakterystyczne socrealistyczne budynki. Zdjęcia okraszone są dowcipnym komentarzem.

Autorzy serwisu „Nowa Huta”(http://nh.pl/) próbują przedstawić z różnych stron historię tego wzorcowego socjalistycznego miasta dzielnicy, powstałego wokół wielkiego kombinatu. Strona przedstawia historię, architekturę, osiągnięcia kulturalne i zabytki miasta. Wszystko to okraszone poezją poświęconą Nowej Hucie, zdjęciami i multimediami.

Również miłośnicy motoryzacji mogą znaleźć coś dla siebie. Serwis „Prototypowe i seryjne auta PRL”(http://www.auta-prl.ovh.org/) kompleksowo prezentuje osiągnięcia polskich konstruktorów okresu realnego socjalizmu. Miłośnicy syrenki, malucha, tarpana czy stara mogą zapoznać się z historią, modyfikacjami i statystykami swoich ulubionych aut. Ciekawym dodatkiem jest dział „Humor”, z którego dowiedzieć się można, m.in. że nazwa Fiat 126p oznacza: Fatalna Imitacja Auta Turystycznego: jednoosobowego, dwudrzwiowego i sześciokrotnie przepłaconego. Dla fascynatów pozycja obowiązkowa.

I cóż nam pozostało?

To pytanie w odniesieniu do Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej można mnożyć bez końca. Wróćmy jednak do naszej wędrówki po śladach PRL-u w sieci. Po odwiedzeniu tych najciekawszych możemy powiedzieć na ten temat nieco więcej.

Tym, co mnie uderzyło podczas zbierania materiałów do tego raportu, była obserwacja, iż brak jest w polskiej sieci portalu, który zbierałby ogólne informacje o tamtych czasach, umożliwiał dyskusje na forum i kierował użytkowników do mniejszych, bardziej szczegółowych stron internetowych. Tylko dwa prezentowane przeze mnie serwisy: „Socjalizm on-line” i „Muzeum Polski Ludowej” mogłyby spełniać taką rolę. Jednak pierwszy prezentuje całość historii ruchu komunistycznego, drugi natomiast nie jest aktualizowany, a jego formuła jest zbyt ciasna. A szkoda.

Duża część prezentowanych stron, w tym kilka bardzo porządnych, od dłuższego czasu nie jest aktywnie prowadzona. Czyżby pisanie o historii PRL-u było niemodne? Tamte czasy już nie wrócą, ale rzetelne informacje o nich są potrzebne i powinny być popularyzowane w sieci.