Peter Longerich – „Hitler. Biografia” – recenzja i ocena

Peter Longerich jest jednym z najbardziej znanych niemieckich historyków na świecie. Specjalizuje się w tematyce Holokaustu. Należy również do wąskiego grona, osób o których można z czystym sumieniem powiedzieć, że są wybitne. Obecnie pełni funkcję dyrektora Research Centre for the Holocaust and Twentieth-Century History Uniwersytetu Londyńskiego, a także jest profesorem Royal Holloway and Bedford New College tejże uczelni. W Polsce bardzo dobrze przyjęte zostały jego prace Himmler. Buchalter śmierci oraz Goebbels. Apostoł diabła.

„Hitler. Biografia” – portret pełen pietyzmu

Obecnie do rąk polskiego czytelnika trafia kolejna monumentalna biografia. Tym razem Longerich skupił się na szczegółowym przedstawieniu życia i działalności Adolfa Hitlera. Choć można by powiedzieć, że rynek księgarski jest wręcz przesycony tego typu publikacjami, to tym razem udało się wnieść powiew nowości. Największą zaletą recenzowanej pozycji jest godne podziwu zachowanie kontekstu opisywanych zdarzeń i wyborów. Wydawałoby się, że kontekst jest oczywistym punktem każdego opisu historycznego. Jednak w obecnym czasie coraz częściej powstają prace, w których na próżno go szukać.

Autor nie tylko skupia się na wiernym oddaniu biografii swojego „bohatera”, ale opisuje wydarzenia, które go ukształtowały. Jest to chyba pierwsza pozycja, która wskazuje na złożoność wypadków, które umożliwiły Hitlerowi i jego partii dojście do władzy. Longerich nie bagatelizuje okresu po podpisaniu zawieszenia broni na frontach I wojny (wybuchy rewolucji, destabilizacja poszczególnych landów, krwawe walki uliczne, narastanie ekstremizmów – zarówno lewicowych, jak i prawicowych), a także miejsca jakie w tym całym chaosie zajmował przyszły Führer. Hitler i jego Trzecia Rzesza to konglomerat sił, które kształtowały i poruszały nim samym oraz tych, które on sam wprowadzał w ruch. W tej pracy wódz III Rzeszy bywa sprawcą i inicjatorem, ale czasami tylko przyzwala na wykorzystanie starych zaszłości.

„Hitler. Biografia” – nowa jakość opowieści

Na uwagę zasługuje wykorzystana przez Longericha baza źródłowa. W bibliografii nie brak dowodów na bardzo dobrze przeprowadzoną kwerendę archiwalną czy wśród opublikowanych źródeł, opracowań i monografii. Warto wspomnieć, że autor wspaniale wykorzystał także gazety codzienne, nie tylko te, które stały się oficjalnymi wydawnictwami partyjnymi. W powodzi informacji, konfabulacji i bardzo zgrabnie ujętych eufemizmów dotyczących Führera, próbuje odnaleźć prawdziwego Hitlera.

Książka może przerazić objętością - to prawdziwie opasłe tomisko. Na szczęście nie jest to dzieło najeżone zdaniami wielokrotnie złożonymi, z trudną do zrozumienia składnią. Autorowi udało się stworzyć potoczystą narrację. Longerich zrezygnował z dokładnego przytaczania cytatów, danych i liczb na rzecz ich własnego przedstawienia. Są głosy, że to znacznie obniża wartość naukową dzieła. W mojej opinii rozbudowane odniesienia w przypisach bardzo sprawnie niwelują ten mankament.

*

Hitler. Biografia jest pracą nie tylko napisaną bardzo przystępnie, ale też szczegółową i stworzoną z ogromnym szacunkiem dla kontekstu historycznego. Ma wszelkie dane po temu, by stać się podstawową pozycją w dyskursie o III Rzeszy i jej przywódcach. Gorąco zachęcam do lektury!