Odkryto lokalizację bitwy pod Bannockburn - „szkockiego Grunwaldu”
Bitwa pod Bannockburn, miniatura z Ilustrowanej Biblii z Holkham (domena publiczna) Czerwiec 1314, Szkocja. Wojska króla Szkotów, Roberta I Bruce'a, oblegają angielską załogę broniącą zamku Stirling. Z odsieczą nadciąga król Anglii Edward II z armią szacowaną na ponad 20 000 zbrojnych. Siły szkockie liczą nie więcej niż 7 000 żołnierzy. W dwudniowej bitwie (23-24 czerwca) Anglicy ponoszą klęskę. Przegrana de facto przekreśla realizację roszczeń Plantagenetów do szkockiej korony.
Znaczenie starcia w świadomości mieszkańców ojczyzny whisky można porównać do roli, jaką w polskiej tożsamości pełni bitwa pod Grunwaldem. Pomimo ikonicznego statusu batalii ze względu na brak dokładniejszych informacji zawartych w opisujących ją źródłach wiele jej okoliczności pozostaje niejasnych. Najważniejsze teksty traktujące o bitwie – poemat „The Brus” i dzieło „Scalatronica” – powstały dopiero w drugiej połowie XIV wieku. W opisującej wydarzenia z lat 1201-1346 kronice z Lanercost w kontekście starcia wymienione są tylko las Torwood i potok Bannockburn. Zawarto ponadto informację, że „bitwa odbywała się w gęstym lesie”. Dokładna lokalizacja pola bitwy jest obiektem polemik wśród uczonych od czasów 600 rocznicy zwycięstwa Szkotów.
W latach 2011-2014 przeprowadzono „Projekt 700” zakrojoną na szeroką skalę akcję poszukiwawczą, związaną z przypadającą na czerwiec zeszłego roku 700 rocznicę bitwy. Badania rozpoczęto 700 dni przed okrągłą rocznicą. W poszukiwaniach wzięli udział eksperci z uniwersytetów w Glasgow i Stirling, aktywiści z The National Trust for Scotland (organizacja zajmująca się ochroną i promocją dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Szkocji), a także firma GUARD Archeology Ltd oraz przedstawiciele stowarzyszenia poszukiwaczy skarbów (Treasure Trove Unit). W pracach brało udział ponadto ponad 1300 wolontariuszy. Wsparcia medialnego udzieliła BBC Scotland.
W trakcie badań obalono kilka błędnych twierdzeń. Ustalono między innymi, że dawna rzymska droga, którą obie armie miały przybyć na pole bitwy przebiegała w pewnym oddaleniu na południowy zachód w stosunku do miejsca, gdzie ją dotychczas umiejscawiano.
Przebadano także ruiny wspominanego w źródłach dotyczących bitwy opactwa Cambuskenneth, leżącego na północny wschód od zamku Stirling. W okolicach klasztoru ulokowane były tabory szkockich wojsk. Wśród znalezisk wyróżniono srebrną monetę, wybitą przez mennicę w Londynie na przełomie XIII i XIV wieku. Przypuszcza się, że mogła pochodzić z łupów zdobytych przez zwycięzców. W dalszym toku badań ustalono, że wbrew wcześniejszym opiniom podmokłe terasy leżące nad rzeką Forth między potokiem Bannockburn i Pelstreamburn, jego południową odnogą były w średniowieczu zamieszkane. Świadczą o tym znalezione odłamki późnośredniowiecznej ceramiki.
W trakcie poszukiwań w okolicach farmy Redhall, odnaleziono fragmenty średniowiecznej ostrogi i strzemienia. Stwierdzono również ślady średniowiecznego osadnictwa w tej okolicy. Szczególnym znaleziskiem okazał się odnaleziony w lutym 2014 niepozorny miedziany krzyżyk. Znalezisko nosiło na sobie ślady niebieskiej emalii, odkryto na nim także ślady srebra i złota. Datowane na początek XIV wieku pozłacany artefakt okazał się być elementem ozdoby uprzęży wierzchowca, należącego do jednego z angielskich rycerzy.
Przeprowadzone badania udowodniły, że tereny położone na terasie Balquhiderock nie były w średniowieczu tak niegościnne i odludne jak się dotąd wydawało. To odkrycie, wraz z odnalezionymi obiektami, wiązanymi z odwrotem Anglików drugiego dnia bitwy, przemawiają zdaniem uczonych za tezą, że zwycięstwo słynne Szkotów miało miejsce pomiędzy potokiem Bannockburn i Pelstramburn.
Źródła: pasthorizonspr.com, Sir Herbert Maxwell, The Chronicle of Lanercost, 1272-1346, Translated with notes, Glasgow 1913, Kapitaniak Tomasz, Bannockburn 1314, Łódź 2002
