Najnowszy numer kwartalnika „Karta” 75

• Opowieść o Łodzi: 1900–1939 – W XX wiek Łódź weszła jako przemysłowa metropolia. Obok Polaków, stanowiących ponad połowę ludności miasta, żyli tu Żydzi (28 procent), Niemcy (18 procent) i niewielki odsetek Rosjan (głównie carskich urzędników i wojskowych). Uruchamiano nowoczesne fabryki, kwitł handel, rodziły się i upadały wielkie fortuny, żyjący w nędzy robotnicy radykalizowali się, zasilając szeregi zrewoltowanego ruchu. Przedstawiamy opowieść złożoną ze wspomnień mieszkańców przedwojennej Łodzi (w tym tłumaczonych z niemieckiego, angielskiego i jidysz) oraz archiwalnych fotografii, ukazujących Łódź jako unikalne miejsce współistnienia wielu narodów, kultur i wyznań, a także miasto wyjątkowych kontrastów społecznych.
• 1941–43: okupacja Charkowa – Fragment wspomnień Jurija Szewelowa (1908–2002), ukraińskiego slawisty, językoznawcy i historyka literatury. Wnikliwy obraz życia mieszkańców miasta okupowanego przez wojska niemieckie. Wspomnieniom towarzyszą kolorowe zdjęcia fotografa kompanii propagandowej Wehrmachtu, który uwiecznił życie mieszkańców podbitego miasta w latach 1942–43.
• Bunt Berlina w czerwcu 1953 – Relacje uczestników powstania robotniczego w Berlinie wschodnim w 1953 roku (funkcjonariusza Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec oraz młodego pracownika naukowego), uzupełnione montażem raportów specjalnych Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego, podsumowujących nastroje społeczne i recepcję powstania w Polsce latem 1953.
• Raporty z dobijania powojennego podziemia – Wyklęci – nie uznali końca II wojny i wystąpili zbrojnie przeciw drugiemu – po nazizmie – zaborczemu totalitaryzmowi. Stanęli nie tylko przeciw potężnym siłom nowego agresora (i sowieckim, i peerelowskim), ale też wobec jego skutecznej propagandy. Gdy Polskę zalała fala sowietyzmu, stawali się wojskiem bez państwa i nadziei na wsparcie; walczyli bez szans na zwycięstwo. Tragiczny los żołnierzy, bijących się o ojczyznę, której coraz mniej, potęgowany był przez kolejne fałszerstwa władzy: referendum ‘46, wybory ‘47… Od wiosny 1947 zaczęto regularnie dobijać podziemie. Przedstawiamy wybór dokumentów z IPN-u, w większości niepublikowanych. Mówią w nich funkcjonariusze nowej władzy, a także zbrojni wrogowie Peerelu, których głos wymuszono lub dokumenty przejęto.
• Pamięć komendy MO – Album archiwalnych zdjęć dokumentujących życie powiatowej komendy milicji obywatelskiej w Mińsku Mazowieckim w latach 1940./50. Fotografie odkrył Piotr Wojda, pełniący w 2004 roku funkcję rzecznika prasowego w Komendzie Powiatowej Policji w Mińsku Mazowieckim. W czasie remontu w jego ręce wpadło zakurzone pudło, po jego otwarciu okazało się, że pełne jest archiwalnych fotografii. Zapytano, czy zechce niejako „przygarnąć” ów zbiór i ochronić go tym samym przed wyrzuceniem na śmietnik. W końcu skany fotografii Piotr Wojda przekazał do Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA, dzięki czemu mogą one ujrzeć teraz światło dzienne.

Październik 1941. Wojska niemieckie po zajęciu Charkowa. Fot. NAC

• Przedsierpniowy dziennik Wiktora Woroszylskiego – Fragment dzienników Wiktora Woroszylskiego z lat 1979–80. Poeta w latach 70. był związany z opozycja demokratyczną, m.in. jako współpracownik KOR-u i wykładowca Towarzystwa Kursów Naukowych. Był również współzałożycielem i redaktorem „Zapisu” – pisma literackiego wychodzącego poza cenzurą. W prowadzonych codziennie zapiskach odnotował także rytm działań opozycji.

Przejdź na stronę wydawcy!