Najnowsze odkrycia w Gat – rodzinnym mieście biblijnego Goliata

Po wieloletnim okresie prowadzenia prac archeologicznych w, utożsamianej z biblijnym Gat, arabskiej miejscowości Tell es-Safi (położonej nieopodal izraelskiego Kiryat Gat) grupie badaczy z Uniwersytetu Bar Ilan w Ramat Gan, pod kierownictwem prof. Arena Maeira, udało się zlokalizować pozostałości filistyńskiej świątyni, pochodzącej z wczesnej epoki żelaza. Odkrycie to może być dowodem na istotną rolę religijną, jaką pełniło, zamieszkiwane w X w. p.n.e. przez nawet 10 tys. ludzi, filistyńskie miasto. W ruinach świątyni znaleziono wiele przedmiotów o charakterze kultycznym. Ponadto – jak podkreślił prof. Maeir - układ architektoniczny budowli (dwie kolumny w centralnej części świątyni) do złudzenia przypomina świątynię Dagona, znaną z biblijnej opowieści o Samsonie (Sdz 16:22-31).

Na stanowisku archeologicznym w Tell es-Safi odkryto także pozostałości filistyńskiej osady z ok. 1200 r. p.n.e. oraz liczne ślady zniszczeń materialnych. Część z nich prawdopodobnie spowodował najazd króla Aramu (Damaszku), Chazaela, mający miejsce ok. 830 r. p.n.e., o którym wzmianka znajduje się w drugiej Księdze Królów (2 Krl 12:18). Pozostałe zniszczenia mogły powstać wskutek silnego trzęsienia ziemi (8 w skali Richtera), które miało miejsce w VIII w. p.n.e. Informacje na temat wspomnianej katastrofy naturalnej można zaczerpnąć z Księgi Amosa (Am 1:1).

Autor: Gustave Doré

Filistyńskie miasto Gat, w ruinach którego dokonano wspomnianych odkryć, jest znane przede wszystkim za sprawą Goliata, wojownika, którego pojedynek z Dawidem, przyszłym królem Izraela, opisuje 1 Księga Samuela. Kiedy - jak czytamy w Biblii – zarówno Izraelici jak i Filistyni byli gotowi do stoczenia bitwy: […] „wystąpił z szeregów filistyńskich pewien harcownik imieniem Goliat z Gat” (1 Sm 17:4). Literacki opis pojedynku Goliata z Dawidem pozostawiony w Biblii z pewnością zawiera wiele elementów fikcyjnych, choć w świetle niedawnych odkryć nabiera zupełnie nowych cech. W 2005 r. na miejscu wykopalisk w Tell es-Safi przypadkiem natrafiano na, pochodzący z przełomu X i IX w., fragment ceramiki, na którym widniała inskrypcja w języku filistyńskim brzmiąca: „LWT/WLT”. Biorąc pod uwagę fakt, że w Kanaanie używano pisma spółgłoskowego (Filistyni przejęli już wówczas alfabet hebrajski) izraelscy badacze przetłumaczyli ów zapis na: "Alwat/Walat", co prawdopodobnie oznaczało imiona o niesemickim pochodzeniu. Po modyfikacji imienia "Alwat" na "Alyattes" naukowcy doszli do wniosku, że wspomniany zapis stanowi pierwszy, pozabiblijny przekaz imienia „Goliat”. Czy odnaleziona inskrypcja odnosi się do Goliata znanego z pojedynku z Dawidem – nie wiadomo. Niezależnie od tego może stanowić ona dowód na popularność tego filistyńskiego imienia w starożytności.