Michaił Gorbaczow nie żyje. Ostatni przywódca ZSRR zmarł w wieku 91 lat
Zobacz także:
- Michaił Gorbaczow - komunistyczny liberał?
- Michaił Gorbaczow – mąż opatrznościowy czy grabarz ZSRR?
- Kto wygrał Zimną Wojnę?
Michaił Gorbaczow urodził się 2 marca 1931 roku we wsi Priwolnoje w ubogiej chłopskiej rodzinie. Zanim wstąpił do Partii Komunistycznej, pomagał w gospodarstwie. Jednakże nie zamierzał kontynuować tradycji rodzinnych i związać swojej przyszłości z uprawą roli. Podjął studia na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym, a podczas studiów prawniczych poznał swoją przyszłą żonę Raisę. Jak przyznała Violetta Wiernicka, autorka książki „Sekrety Kraju Rad” w jednym z wywiadów dla Histmaga:
Michaił Gorbaczow złamał dotychczasowe reguły, gdy zaczął pojawiać się z żoną Raisą podczas oficjalnych wydarzeń, okazywał jej czułość i szacunek, trzymał za rękę, nie ukrywał, że rozmawia z nią o sprawach państwowych i radzi się jej. Ona z kolei zabierała głos w publicznych dyskusjach, o sobie i Michaile mówiła „my”, podkreślając, że są równorzędnymi partnerami.
Gorbaczow wstąpił do Komsomołu, a w 1970 roku został mianowany pierwszym sekretarzem partyjnym Komitetu Obwodowego w Stawropolu. Powierzono mu nadzorowanie budowy Wielkiego Kanału Stawropolskiego. Praca ta zaowocowała awansem. Po ośmiu latach wrócił do Moskwy i mianowano go sekretarzem Komitetu Centralnego partii, z kolei rok później został członkiem jej Biura Politycznego, a trzy lata później mianowano go sekretarzem generalnym. Tym samym od 1985 roku piastował funkcję przywódcy kraju. Zainicjował szereg reform. Był też zwolennikiem prowadzenia polityki głasnosti, czyli „otwartości”. Podjął starania zmierzające do przywrócenia dobrych stosunków z Zachodem. Odegrał też znaczącą rolę w zakończeniu zimnej wojny, a za swoją działalność nagrodzono go w 1990 roku Pokojową Nagrodą Nobla. Jednakże w ojczystym kraju postrzegany jest jako postać kontrowersyjna, która miała wpływ na przyspieszenie rozpadu Związku Radzieckiego, choć zmierzał do jego przebudowy i wzmocnienia. Dlatego też bywa nazywany „grabarzem ZSRR”.
Na reakcję społeczeństwa nie trzeba było długo czekać. 19 sierpnia 1991 roku miał miejsce pucz moskiewski, którego uczestnicy chcieli przejąć władzę w kraju, aby powstrzymać rozpad systemu komunistycznego. Zamach stanu nie powiódł się, ale Gorbaczow stracił pozycję. 25 grudnia 1991 roku złożył rezygnację z urzędu prezydenta nieistniejącego już wówczas państwa. Był zatem pierwszym i jedynym prezydentem ZSRR.
Po prezydenturę ponownie chciał sięgnąć w 1996 roku, jednakże otrzymał wówczas znikome poparcie wyborców. Zajął się prowadzeniem fundacji swojego imienia, a w jego życiu nie brakowało kontrowersyjnych decyzji. Jeżeli nie na jego rozkaz, to przynajmniej za jego wiedzą pod koniec istnienia Związku Sowieckiego doszło do brutalnego stłumienia protestów i masakr w Tbilisi, Baku, Wilnie i innych miastach. W dawnych państwach satelickich ZSRR został zapamiętany z decyzji o brutalnym stłumieniu protestów, przyczyniając się do śmierci osób cywilnych. Minister obrony Litwy Arvydas Anušauskas z tego powodu nazwał publicznie przestępcą.
Gorbaczow w pierwszych latach rządów wspierał Władimira Putina. Poparł też publicznie rosyjską aneksję Krymu. Putin otrzymał poparcie Gorbaczowa, gdy w 2018 roku ubiegał się o czwartą prezydencką kadencję.
Ciekawym epizodem w życiu polityka był też występ w reklamach. Promował m.in. pizzę czy luksusowe torby marki Louis Vuitton.
Michaił Gorbaczow zmarł po długiej chorobie we wtorek 30 sierpnia 2022 roku. Media w lipcu informowały o jego poważnych problemach ze zdrowiem. Ma zostać pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.
Źródła:
Graczow Andriej, Gorbaczow, Iskry, 2003.
