Marcin Żerański - „Cieszyn i Czeski Cieszyn. Śladem tramwaju” – recenzja i ocena

Popularny i ceniony czeski pisarz (laureat środkowo europejskiej literackiej nagrody „Angelus”) Josef Skvorecky w swoim genialnej powieści „Tchórze” przekonywał, że to „Kostelec leży w środku Europy”. Na szczęście, my Polacy też mamy swój środek Europy. 340 km od Pragi, 280 km od Wiednia, 240 km od Bratysławy, 280 km od Budapesztu i 370 km od Warszawy leży Cieszyn - piękne miasto, które nieludzka historia podzieliła na dwie części: polską i czeską.

Cieszyn w tym roku obchodzi jubileusz 1200-lecia miasta. Pewnie też i z tej okazji (niestety, kiedy książka była przygotowywana Histmag nie przygotowywał jeszcze sierpniowego zjazdu w tym mieście – nie możemy przypisać sobie zatem tej zasługi) pojawiła się książka Marcina Żerańskiego - urodzonego w Ostrołęce artysty plastyka, cieszyniaka z wyboru, który nad Olzą mieszka już siódmy rok. „Cieszyn i Czeski Cieszyn. Śladem tramwaju” to historia miejsc, których już nie ma oraz świadectwo miłości do miejsc, które ciągle są. Dla jednych przewodnik turystyczny, dla innych biblia CK Monarchii.

Marcin Żerański do Cieszyna przybył 7 lat temu. W 2002 roku na Tygodniu Ewangelizacyjnym w Dzięgielowie (w pobliżu Cieszyna) - największym w Europie spotkaniu Kościoła luterańskiego i jednym z największych wydarzeń ekumenicznych w tej części Europy - poznał przyszłą żonę, cieszyniankę i dla niej na południe przeprowadził się z Białegostoku. Opisywana książka Żerańskiego – którego można kojarzyć z rysunków, które robił dla wielu mediów, w tym „Gazety Wyborczej” - to nie jego debiut. Autor ma na swoim koncie między innymi: „Gmina Kadzidło. W samym sercu Kurpiowszczyzny – przewodnik turystyczny” (współautor z Michałem Bogdańskim), „Gmina Kadzidło – zbiór pocztówek z prezentacją rękodzieła”, „Ewangelicy w Węgrowie – przewodnik turystyczny”. Przed rokiem popełnił „Ewangelicy w Cieszynie – przewodnik turystyczny” (2009), który po części wszedł do recenzowanej książki.

Książka „Cieszyn i Czeski Cieszyn. Śladem tramwaju” jest świetnie wydana – bogato ilustrowana zdjęciami, mapami, starymi widokówkami. Widać, że przygotowywał ją artysta plastyk – pedant dbający o najdrobniejsze szczegóły. W środku mapy, rysunki, zdjęcia i stare pocztówki.

Publikacja Żerańskiego ma – przede wszystkim – wymiar praktyczny. To turystyczny przewodnik po mieście (ciekawa pozycja dla fanów Cieszyna, którzy z niecierpliwością oczekują na monografie Cieszyna, której współautorem jest – znany z naszych łamów – Michael Morys-Twarowski; książka ma ukazać się jeszcze w tym roku). Autor wspomina lata 1911-1921, kiedy po Cieszynie jeździły tramwaje i wykorzystuje schemat tamtejszej linii tramwajowej do wyznaczenia trasy opowieści o mieście – jego zabytkach, klimacie i historii. Całość wieńczy bibliografia, która ma ponad 50 pozycji – wśród nich przede wszystkim książki, ale także płyty cd i mapy. Pomocna rzecz dla wszystkich, którzy rozpoczynają swoją przygodę z Cieszynem.

Na koniec pozwolę sobie na osobistą refleksję. Marcin Żerański swoją książką wpisuje się w promowany (szkodliwie – w moim mniemaniu) mit CK Monarchii i Franciszka Józefa. Autor jest zafascynowany tamtym czasem i robi wszystko, by w tym kontekście „sprzedać” Cieszyn. Oczywiście ma do tego prawo. Osobiście chciałbym wreszcie przeczytać o Cieszynie jako miejscu spełnionych ludzi, mieście, którego pasjonujące dzieje obejmują znacznie więcej niż szwejkowską historię „CK Dezerterów”.